Jaarboek Nederlandse Hervormde Kerk

Onlangs is het nieuwe Jaarboek 2001 verschenen. In het voorwoord wordt aangegeven dat dit mogelijk de laatste uitgave is die door de Ned. Herv. Kerk wordt uitgegeven. Het ligt in de bedoeling om in de nabije toekomst een gezamenlijk jaarboek uit te geven voor de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden. Het huidige jaarboek is overigens al uitgegeven in de blauw/groene huisstijl van de SoW-arbeidsorganisatie, waarmee ook het lot van het vertrouwde hervormde kerkzegel bezegeld is. Dit illustreert dat de gegevens over de bovenplaatselijke vergaderingen en de SoW-organisatie identiek zijn sinds de inhuizing van de kerkelijke organen in het Landelijk Dienstencentrum te Utrecht.

Het zal overigens een hele opgave zijn om de gegevens van de drie kerken in één boek te verzamelen; het huidige jaarboek telt al 824 pagina's. En... het zou toch wel heel jammer zijn als die beoogde samenvoeging zou leiden tot verschraling van de inhoud. Want voor ieder die betrokken is bij bovenplaatselijk werk en/of geïnteresseerd is in gegevens over predikanten, gemeenten, ambtelijke vergaderingen enz. enz. is dit boek van grote waarde! Uiteraard leent een jaarboek zich niet voor een inhoudelijke bespreking, daarom geef ik - volstrekt persoonlijk en willekeurig - enkele aspecten en beschouwingen door die mij bij het doornemen opvielen.

Jaaroverzicht

In het jaaroverzicht geeft de secretarisgeneraal van de NHK een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen op landelijk niveau in het jaar 2000. Dr. Plaisier geeft een zeer goede samenvatting van wat er speelde in de SoW-ontwikkelingen, onderwerpen waar de synodes zich mee bezig hielden, rapporten die verschenen en besproken werden, contacten met buitenlandse kerken in Nederland, themata van oecumenische beraadslagingen, een samenvatting van de behandeling van bezwaarschriften n.a.v. de 'kwestie Den Heijer', de beheerskwestie enz. Zo vormen deze jaarlijkse overzichten een belangrijke bron voor de kerkhistorie, en is daarmee een hulp voor het bijhouden van kerkelijke ontwikkelingen van zaken die meerjarig aan de orde zijn. Zij die de moeite nemen om ieder jaar die 10-15 P a gina's te bewaren zullen op die wijze op gemakkelijke manier hun kennis upto-date houden.

Gemeenten

Een groot deel van het boek wordt gevuld met informatie over de plaatselijke gemeenten: aantal belijdende leden, doopleden en overige leden; aantal predikantsplaatsen (geen vermelding meer van de groepsindeling tractementen) en vacatures; de persoonlijke gegevens van de predikanten; de ring- en classis indeling. En voor de liefhebbers is dit aanleiding om hun kennis van het kerkelijke organisatietalent weer eens op te frissen. Aangegeven worden de verbanden: met welke andere hervormde gemeenten onderhoudt de onderhavige gemeente een pastoraal verband, een quasi-pastoraal verband, een pseudo-combinatie, een bijzond verband qf een regionaal verband? (Wie zegt dat de kerk niet flexibel kan zijn bij het vormgeven van/voor gemeenten? )

Nieuw is de vermelding van de kerkgebouwen: naam, adres, aanvangstijden erediensten, alsmede de aanwezigheid van ringleiding of rolstoeltoegankelijkheid. Overigens blijft het een probleem hoe een kerkgebouw te benoemen. Met de gehanteerde omschrijving Nederlandse Hervormde Kerk wordt het onderscheid weggenomen tussen een plaatselijk gebouw en de landelijke kerk. Van de mogelijkheid om nu ook de gegevens te vermelden van de persoon die de preekvoorziening regelt, is weinig gebruik gemaakt, en dan betreft dit vooral de gereformeerde kerk waarmee men plaatselijik gefedereerd is. Uiteraard is het handboek afhankelijk van de informatieverstrekking door de gemeenten, en kunnnen er inmiddels veranderingen zijn. Maar dat bij sommige gemeenten (bijv. Benschop pag. 213) zowel de naam van de predikant als de vermelding vacant is aangegeven, zou te vermijden moeten zijn.

Historische volgorde

Voorheen werd in het jaarboek voor de provincies de historische volgorde gevolgd. Die volgorde vond zijn oorsprong in de Republiek. De gewesten waren toen in een bepaalde rangorde in de Staten-Generaal vertegenwoordigd, en de (vaderlandse) Kerk volgde' die lijn. Thans wordt een geografische volgorde gevolgd: van Noord via Oost, Midden en West naar Zuid-Oost: dit vermindert de toegankelijkheid, alleen het alfabetisch register doet een gemeente snel vinden.

Predikanten voor buitengewone werkzaamheden

In vorige jaarboeken stonden de zendingspredikanten nog als aparte categorie vermeld. Dat toonde ook duidelijk het grote aandeel van de zendingspredikanten die namens de GZB werkzaam zijn, en daartoe hun kerkelijke status van de synode ontvingen. In het huidige jaarboek zijn de zendingspredikanten opgenomen bij de predikanten voor buitengewone werkzaamheden. Overigens toont die lijst de veelheid van functies waarin predikanten werkzaam zijn. Echter... die lijst be- er paalde mij opnieuw bij een zeer merkwaardig verschijnsel. Hoogleraren en docenten die door de generale synode der NHK zijn benoemd, en dus betrokken zijn bij de opleiding van de Dienaren des Woords, hebben - in tegenstelling tot de Dortsche kerkorde - geen ambtelijke status, integendeel: zij worden bij benoeming ontheven uit het ambt van predikant en krijgen de bevoegdheid als van een emeritus. (Als pleister op de wonde: alleen bij deze ontheven predikanten wordt hun huidige functie vermeld.)

Overigens leidt dit tot de merkwaardige situatie dat zij die namens de zending in het buitenland bij de predikantsopleidingen betrokken zijn wel de ambtelijke status krijgen. En bijvoorbeeld ook zij die (zoals ds. M. van Campen en dr. J. Hoek) in de theologische toerusting werkzaam zijn bij de Chr. Hogeschool Ede. Merkwaardig!

Emeriti/kandidaten enz.

Naast een lange lijst met gegevens van emeriti-predikanten is er een afzonderlijke opgave van 'ontheven predikanten met de bevoegdheid als van emeriti'. Ook hier doet zich een merkwaardigheid voor: het tijdstip waarop men - meestal op eigen verzoek - uit het ambt wordt ontheven, bepaalt de status ook na het bereiken van de 65jarige leeftijd. Zo wordt een predikant die nu op 62-jarige leeftijd stopt, gewoon emeritus-predikant; maar een predikant die dat voor de invoering van de VUT deed, zoals ds. H. A. van Slooten te Putten in 1981, staat nog steeds te boek als ontheven. Dergelijke verschillen na het bereiken van de 65jarige leeftijd zijn niet te begrijpen en zouden dus moeten worden opgeheven.

De necrologie geeft een overzicht van de predikanten die in 2000 zijn overleden. Dat dit wordt gedaan in de volgorde van overlijden bevordert de overzichtelijkheid niet. Zeker niet wanneer men in voorgaande jaarboeken wil naslaan wanneer een bepaalde predikant is overleden.

De lijst van 'Kandidaten tot de heilige diensf behoeft een flinke opschoning. De toelichting zegt dat het gaat om personen die na het afleggen van het colloqium nog niet in het ambt zijn bevestigd. Merkwaardig is dat men vermeld blijft als kandidaat tot de heilige dienst, terwijl men wegens leeftijd niet meer beroepbaar is. Wellicht is het beter een gecombineerde lijst te maken met de lijst van hulppredikers met preekbevoegdheid. Ook staan er personen vermeld die buiten Nederland al tot predikant zijn bevestigd (bijv. ds. D. Wursten, sinds ca. 1986 predikant bij de VPKB te Antwerpen-België). Uitermate betreurenswaardig en zeer slordig is dat op de een of andere wijze enkele overleden predikanten plotseling op deze lijst van kandidaten voorkomen, zoals dr. A. van Brummelen en dr. I. Boot.

Ambtelijke vergaderingen

In voorgaande jaarboeken was de volgorde: generale synode-provinciale kerkvergaderingen-classicale vergaderingen-gemeenten. In het huidige jaarboek is de volgorde omgedraaid. (Misschien wel door de combinatie van het gereformeerde kerkmodel en het

thans vanuit hervormde kring benadrukte primaat van de plaatselijke gemeente...)

Wel is het opvallend dat nu na de provinciale kerkvergaderingen niet de generale synode van de Ned. Herv. Kerk volgt, maar de 'SoW-organisatie'. Als eerste wordt dan de samenstelling van het trio-moderamen vermeld, waarbij het opmerkelijk is dat hier niet de ambten worden vermeld, behoudens dan de niet-gepromoveerde predikanten. Doet zich hier wellicht de invloed gelden van de Ev. Lutherse Kerk, waar de ambtelijke vergaderingen niet op basis van de bijzondere ambten zijn samengesteld, zoals ouderlingen en diakenen, maar iedereen afgevaardigde kan zijn op basis van het ambt aller gelovigen? Dit verschil in ambtsopvatting is bij mijn weten nog niet expliciet aan de orde geweest in alle SoW-. discussies.

Opmerkelijk is overigens dat de ambtsaanduiding slordig is, bijvoorbeeld bij drs. J. van Heijst: in het trio-moderamen (pag. 651) geen ambtsaanduiding, als afgevaardigde naar de generale synode NHK (pag. 668) vermeld als ouderling, en als preses van de classis Zeist (pag. 622) vermeld als ouderling-kerkvoogd, en dat ook weer op pag. 669 als lid breed moderamen.

Na de opsomming van de SoW-Raden en beraden volgt de vermelding van de generale synode met de kerkeigen organen. Deze vermelding van de afgevaardigden is niet alleen last, but also least: de samenstelling is uiterst onoverzichtelijk, en de vermelding van de leden van het moderamen en van het breed moderamen is pas bij tweede lezing te vinden.

Deze volgorde en vormgeving doen geen recht aan de waardigheid van de hoogste ambtelijke vergadering van onze kerk.

Ten slotte

Grappig is de vermelding van alle ge-huchten die Nederland kent (de NHK omvat inderdaad geheel Nederland!), zodat ook die vlekken hun kerkelijke inkadering krijgen. Zo leren we bijvoorbeeld dat de gereformeerden in Burgh kerkelijk behoren tot Haamstede, terwijl de hervormden uit Burghsluis kerkelijk tot Burgh behoren. Hoe dat moet in de toekomst? Bovenstaande kritische opmerkingen doen niet af aan de grote waardering die ik heb voor de minutieuze samenstelling van zo'n degelijk jaarboek.

B. VAN BOKHOVEN, LINSCHOTEN

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen