Bij stout zijn hoort straf, bij fouten hoort les

Als opvoeder heb je de hele dag door te maken met allerlei situaties rond kinderen en gedragingen van kinderen waar op een 'opvoedende' wijze op kan worden gereageerd. Een veelheid van zaken leent zich om erop te reageren. Het ene moment gebruikt een kind een woord dat we niet toelaatbaar vinden, het volgende moment pakt het speelgoed af, er wordt wat omgegooid, er wordt een verhaal van school verteld, een jas wordt niet netjes opgehangen maar belandt op de bank, en ga zo maar door. Bij al die verschillende situaties kan er door de ouder gereageerd worden. Met de bedoeling het gedrag van het kind te laten veranderen. Veelal zullen we er niet zo sterk bij nadenken en reageren we op onze eigen wijze. Over die jas mopperen we elke keer weer, op dat lelijke woord zeggen we steeds: „Hé, hé!". En tussen de bedrijven door leren kinderen bepaald gedrag te veranderen. Het kan echter ook gebeuren dat we door eigen moeheid of in een periode waarin het niet zo lekker gaat, geïrriteerd raken door het steeds weer moeten herhalen van al deze dingen. „Ik lijk wel een politieagent", verzucht menige moeder. Zeker als een kind iets mankeert waardoor het moeilijk nieuw gedrag aanleert, is er veel geduld nodig. Het gevaar bestaat in een negatieve cirkel terecht te komen, waarin er veel gemopperd wordt en er steeds straf wordt gegeven. Veel straf ontmoedigt kinderen. Het kan averechts gaan werken. Als de gedachte ontstaat dat je toch niets goed doet, verdwijnt de bereidheid om nog je best te doen.

'Kapstok'
'Het valt niet mee om steeds weer op een verstandige wijze te reageren. Het is nodig om na te denken en het gedrag te beoordelen, voor er (automatisch) wordt gereageerd. In de drukte van het gezin zal daar niet steeds de tijd en de energie voor zijn. Het kan dan helpen om een richtlijn, een regel, een soort 'kapstok' te hebben die helpt om een beslissing te nemen. Een voorbeeld van zo'n kapstok is: "Bij stout hoort straf, bij fout hoort les". Stout wil zeggen dat een kind bewust iets wel doet wat ouders hebben verboden. Fout betreft al die situaties waarin een kind niet doet wat het zou moeten doen, door vergeten, niet weten, niet begrijpen en niet kunnen. Het besef dat een kind een fout maakt en geholpen moet worden om de fout niet (steeds) weer te maken, stemt veel milder dan de beoordeling dat een kind stout is. In de praktijk blijkt heel veel gedrag van kinderen onder de categorie fout te vallen. Die jas op de haak vergeten, is fout, ook al gebeurt dit 100 keer. En dan is het de vraag hoe we een kind kunnen helpen om er wel aan te denken. Weigeren om een jas op te ruimen („Nee, doet u het zelf maar") is stout en daar hoort zeker straf bij. Een kind in een koppigheidsfase kan bijna niet anders dan met „nee" reageren. Dat is dan ook fout. Fout is het als een kind impulsief steeds grove woorden gebruikt. Stout als het na een waarschuwing bewust doorgaat. Fout is het als een kind door verstrooidheid vergeet om op tijd thuis te zijn. Stout als het bewust weigert op tijd thuis te komen. Fout is het als een kind door een (verstandelijke) handicap bepaalde dingen niet aan kan leren. In dat geval zal de fout blijven bestaan en zal de ouder ermee moeten leren leven.

Gevolgen dragen
'Van fouten leren' is een veel gebruikte uitdrukking. Het werkt dan ook het beste als een kind de gevolgen van zijn eigen fouten draagt. Bijvoorbeeld door nog een keer naar het dorp te moeten fietsen na het vergeten van een boodschap. Door laarzen vol water aan te treffen als het kind vergeten is ze binnen te zetten. Door een lege pan aan te treffen na een te late thuiskomst. Door een afgehaald bed aan te treffen na het opmaken te hebben vergeten. Door lang te moeten zoeken (als kinderen ergens een hekel aan hebben!) naar het springtouw, na het niet opgeruimd te hebben. Ik hoop dat de kapstok helpt in de dagelijkse opvoeding: "Wie fout is moet leren, wie stout is krijgt straf'.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen