Dan maar liever sinterklaas

De bezwaren tegen het sinterklaasevenement zijn bekend. Er zijn geschriften van oudvaders waarin zij zich fel keren tegen de viering van het Sint-Nicolaasfeest. Dat is begrijpelijk, want in hun tijd grepen rooms-katholieken die viering op 5 december soms aan om onrust te veroorzaken en de openbare orde te verstoren.
Bovendien betrof het oorspronkelijk een heiligendag, net als Sint Maarten begin november en Driekoningen begin januari. ‘Roomse zuurdesem’ dus.
Anderzijds moet je in alle nuchterheid vaststellen dat het sinterklaasfeest allang veranderd is in een gewone volkse traditie, zonder enige herinnering aan de godsdienstige betekenis. Zelfs de mijter van sinterklaas is vaak al ontdaan van het kruis, om de herinnering aan de rooms-katholieke wortels te verhullen. Het is een gezellig gezins- en familiefeest geworden, een gelegenheid waarbij surprises worden gemaakt, de rijmkunst wordt beoefend en over en weer cadeautjes worden gegeven.
Natuurlijk, het feest vertoont ook sterk commerciële kanten. Vanaf oktober kun je geen warenhuis binnenlopen of de pepernoten en chocoladeletters grijnzen je aan.
En reclamefolders willen je doen geloven dat het écht nodig is om ter gelegenheid van sinterklaas link in de buidel te tasten. Maar goed, daar ga je zelf over.

In de Angelsaksische wereld heeft sinterklaas als volksfeest nooit vorm gekregen. Daar kennen ze de kerstman, Santa Claus, die ter gelegenheid van het Kerstfeest zorgt voor een overdaad aan cadeaus onder de kerstboom. Santa Claus met z’n rendier en arrenslee nemen hier de plaats in van sinterklaas op z’n paard, vergezeld door zwarte pieten.
Die combinatie van Kerst en cadeaus overschaduwt echter vaak de diepe betekenis van het Christusfeest.
Het lijkt me waarschijnlijk dat we juist mede dankzij de traditie van de sinterklaasfeestelijkheden aan het begin van december gevrijwaard zijn gebleven van de overwoekering van het Christusfeest door de Santa Claus-cadeaucultuur aan het eind van die maand.
Dat is een eerste reden om enig begrip op te brengen voor het sinterklaasfeest als gezinsfeest.

Elk jaar wordt in oktober de discussie over de zwartheid van de pieten weer aangezwengeld. Ook dat is inmiddels een soort traditie geworden. Sinterklaas is blank en z’n hulpjes zijn zwart. Dat móet dus wel discriminerend zijn, „een overblijfsel uit de tijd dat het blanke ras zich verheven voelde boven andere rassen”. En dus moet daartegen gestreden worden. Er moeten zo nodig ook gele, groene, blauwe, rode of regenboogpieten komen. Dat vindt zelfs het Nederlandse Centrum voor Volkscultuur inmiddels.
Eerlijk gezegd word ik moe van dat soort gedoe. „Sinterklaas die z’n zwarte pieten ontslaat, dát is pas racistisch!'' merkte iemand snedig op. Net zo min als het sinterklaasfeest nog iets te maken heeft met de oude rooms-katholieke heiligenverering, heeft het nog iets van doen met racisme of andere enge opvattingen.
We hoeven ons dat ook niet te laten aanpraten.
Dat is een tweede reden om het traditionele sinterklaasgebeuren met enige mildheid te bezien.

Als dergelijke folklore al met racisme verbonden kan worden, dan zijn daar nog wel meer voorbeelden van te vinden. Zoals de manier waarop Indianen in boeken over het Wilde Westen beschreven worden.
Die roepen regelmatig ‘ugh’ en praten steevast krom. En volgens het stereotype zijn velen van hen onbetrouwbaar, al komen er gelukkig ook goede Indianen voor. Daar gaan de boeken van Karl May over Old Shatterhand en Winnitou uit ongeveer 1900.
Of een ander voorbeeld: het stripverhaal ‘Kuifje in Afrika’ (1931), waarin de blanke Kuifje wel erg superieur is ten opzichte van de plaatselijke negerbevolking. En misschien ligt ergens in een kast nog wel het boekje ‘Sambo, ga je mee?’ van Leonard Roggeveen (1939). Dat gaat over een negerjongetje dat door zijn luiheid allerlei lekkere dingen en leuke bezigheden misloopt. Op de zwarte lijst ermee!
Opvattingen uit het verleden laten zich niet verbieden omdat we daar nu de bedenkelijke kanten van inzien. En onderdelen van een traditie afschaff en omdat er wel eens afkeurenswaardige ideeën aan te grondslag zouden kunnen liggen, is wel een erg benepen vorm van politieke correctheid. Het eind ervan is bovendien zoek.
Dat is een derde reden om de sinterklaastraditie maar te houden zoals die is.

Maar dit jaar kreeg de zwarte pietendiscussie een nieuwe impuls. De Verenigde Naties bemoeien zich er nota bene mee. Het is wereldnieuws geworden. Er is een onderzoek gaande, maar mevrouw Verene Shepherd, de voorzitter van de werkgroep die dat moet doen, heeft haar conclusies al klaar. Ze denkt ook dat premier Rutte de macht heeft om de zwarte pieten van kleur te laten verschieten en vraagt zich af waarom Nederland niet genoeg heeft aan de kerstman: „Wat is er mis met één Santa Claus, waarom twee Santa Clausen?”
Als er niet zo’n onwaarschijnlijk groot gebrek aan besef van culturele verschillen uit zou spreken, zou je een dergelijke opmerking bijna schattig gaan vinden. Dat Santa Claus ook blank is, ontgaat haar overigens blijkbaar even. Of is de volgende stap dat er ook een zwarte variant wordt voorgeschreven? Door de VN dan uiteraard.
Een dergelijke bemoeizucht is een prima vierde reden om de volkseigen traditie te koesteren.

Het is belangrijk om racisme en discriminatie tegen te gaan. Die zijn in strijd met het tweede grote gebod: je naaste liefhebben als jezelf. Maar als je dit alles op een rijtje zet, luidt de conclusie: dan maar liever sinterklaas – of beter pakjesavond – als gezellige gezins- of familieactiviteit op 5 december, zonder allerlei verkleedpoespas uiteraard en ontdaan van materialistische hebberigheid. Als Bisschop acht ik me zeker bevoegd om me daarover uit te spreken.
Dit is trouwens geen pleidooi voor de viering van sinterklaas, wel voor een nuchtere benadering van tradities en volkscultuur.

Dr. R. Bisschop
SGP-fractielid in de Tweede Kamer

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen