Naamsverandering Vrije Universiteit

Religie en theologie zijn begrippen die op zichzelf niet verkeerd zijn. Het gaat er maar om wat we onder die begrippen verstaan. Als we dan lezen hoe de decaan van de VU, prof. dr. R. Ganzevoort deze begrippen toelicht (RD, 13 juni 2018), blijkt dat de naamsverandering van de VU het resultaat is van een ontwikkeling, waardoor de VU steeds verder wegdrijft van de bedoeling van de grondlegger Abraham Kuyper.

Het is een ontwikkeling die te maken heeft met de voortgaande secularisatie van Nederland. In dat opzicht is het nog een wonder dat de naam van de faculteit verwijst naar Religie en Theologie. Religie heeft voor velen in onze samenleving immers een negatieve klank. Onlangs hoorde ik iemand zeggen: Religie is de oorzaak van alle oorlogen en twisten in deze wereld.

Vrij

Abraham Kuyper, de grondlegger van de VU, was van mening dat het christelijk geloof alle terreinen van het leven moest beslaan, ook de wetenschap. Niet voor niets kreeg de in 1880 gestichte universiteit de naam “Vrije Universiteit”. Kuyper vond dat de universiteit vrij moest zijn van de staat, maar ook van de kerk. Kerk en staat mochten niet voorschrijven wat wetenschappers hebben te denken. Wetenschappelijk onderzoek moest in volle vrijheid, maar in gebondenheid aan de Heilige Schrift worden verricht.

Wetenschappelijk onderzoek kan niet op voorhand door de kerk of de staat worden ingeperkt. Dat gebeurt wel in totalitaire regimes. Het was een grote klap toen in Turkije wetenschappers ernstig werden beperkt in hun bewegings- en handelingsvrijheiden en zelfs hele universiteiten werden gesloten en hoogleraren en medewerkers werden ontslagen.

De faculteit Godgeleerdheid is steeds meer een multireligieuze faculteit geworden.

Christelijk karakter

Dat wetenschap vrij is, neemt overigens niet weg dat wetenschap neutraal is of neutraal kan zijn. Ook wetenschappers bedrijven wetenschap vanuit een bepaalde mens- en maatschappijvisie. Die mensen maatschappijvisie werd door Kuyper duidelijk verwoord door als norm daarvoor aan te geven: de Heilige Schrift.

De geschiedenis van de VU is gestempeld door haar christelijke karakter. Dat was de bedoeling van Kuyper. Hij schreef reeds in 1870: ‘Zal het christendom een zuurdeeg in ons volksleven zijn, dan moet ook de rechter, ook de geneesheer, ook de staatsman, ook de letterkundige, ook de wijsgeer, den inhoud zijner wetenschap door het licht van den Christus laten beschijnen’. Dit uitgangspunt motiveerde jarenlang velen (de ‘kleine luyden’) om de universiteit te fnancieren door middel van allerlei spaaracties.

De faculteit Godgeleerdheid is steeds meer een multireligieuze faculteit geworden. Ganzevoort gaf aan dat de focus sterk gericht is op de maatschappelijke ontwikkelingen in de samenleving. ‘We verbinden de maatschappelijke vraagstukken en de religieuze tradities’. Als een van de thema’s die in de maatschappij spelen, noemde hij het duurzaamheidsvraagstuk.

Grondslag

Al in 1970 werd de protestantse grondslag van de VU ruimer geformuleerd. Het doel van de universiteit was voortaan ‘al haar arbeid in gehoorzaamheid aan het Evangelie van Jezus Christus te richten op het dienen van God en Zijn wereld’. Door de voortgaande ontkerkelijking en de toevloed van studenten en docenten voor wie de grondslag niet van prominent belang was, werd ook deze formulering voor velen ook toen al steeds minder aansprekend. De vereniging, waarvan de VU uitgaat, droeg bij de oprichting in 1878 nog de naam “Vereeniging voor Hooger Onderwijs op Gereformeerden Grondslag”. Die naam is al lang losgelaten. Nu noemt de vereniging zichzelf “Vereniging voor christelijk hoger onderwijs”. In de statuten lezen we over de grondslag: ‘Voortbouwend op haar christelijke oorsprong wil de Vereniging bijdragen aan een betere wereld, een wereld waarin rechtvaardigheid, medemenselijkheid en verantwoordelijkheid voor elkaar en voor de wereld centraal staan. Zij onderkent en waardeert de rol die levensbeschouwing en zingeving hierbij spelen’.

Ook deze naamswijziging roept helaas het beeld op van een ontwikkeling die gelijke tred houdt met de ontwikkeling in de samenleving, waarbij geen plaats meer is voor het christelijk geloof als de enige waarheid die geldend is voor alle eeuwen en plaatsen. Er mag dan nog wel worden voortgebouwd op de christelijke grondslag maar dat zal in de praktijk niet zoveel meer voorstellen.

Zal door de voortgaande ontwikkeling het christelijk karakter van de VU alleen nog blijken uit de rijke collectie van historische protestantse boekdrukken, waarover de universiteit beschikt? Juist een christelijke universiteit zou een bolwerk kunnen zijn om het hoofd te bieden aan de voortgaande secularisatie.

ds. W. Silfhout, Capelle aan den IJssel

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen