DIE OFFENBARUNG DES JOHANNES

G. Kretschmar, DIE OFFENBARUNG DES JOHANNES, Die Geschichte ihrer Auslegung im 1. Jahrtausend (Calwer Theologische Monographien, Reihe B, Band 9), 164 S., DM 28, —, Calwer Veriag, Stuttgart, 1985.

Dit compact geschreven boekje beweegt zich voornamelijk op het terrein van de geschiedenis van de exegese. Voornamelijk: de auteur geeft na een beknopte inleiding in de joodse apocalyptiek in ongeveer 60 blz. een inleiding in en een overzicht van de inhoud van het boek Openbaring. Pas dan volgen de hoofdstukken over de uitleg van dit boek in de vroege kerk, de griekse en oosterse kerken, de latijnse kerk, de westerse kerk van de Middeleeuwen.

Kretschmar typeert het laatste bijbelboek als staande aan het einde van de reeks der grote schriftprofeten en tegelijk als keerpunt der oerchristelijke profetie. Het is een troostboek voor de gemeente, waarin in een veelheid van beelden de definitieve triomf van de gekruisigde en opgestane Christus verkondigd wordt, die de vervulling is van al Gods beloften voor zijn volk.

Al ziet de schrijver liturgische elementen in dit boek, hij waarschuwt m.i. terecht voor te snelle conclusies met betrekking tot de oerchristelijke eredienst. De tegenspraak tussen Gods macht en de ervaring van de gebroken werkelijkheid wordt niet opgelost met een verwijzing naar de zonde van het volk zoals in IV Ezra, maar is te verstaan vanuit het kruis van Christus.

In het historisch overzicht komen vele belangrijke aspecten aan de orde: de opname in de canon, de waardering van het chiliasme, de invloed van Ticonius, met name op Augustinus, de verwerking van de Openbaring in Augustinus' grootse visie op de geschiedenis (De Civitate Dei), de duiding van de antichrist, de Apokalypse in de middeleeuwse investituurstrijd, de invloed van Joachim van Fiore en de franciscaanse beweging. Het is boeiend om aan de hand van onbe-

kende en bekende commentaren of fragmenten daaruit te zien, hoe geschiedenis en Schriftuitleg elkaar wederzijds beïnvloedden.

Met een enkel woord wijst de schrijver op de kritische stromingen van de Middeleeuwen die hun revolutionair elan ontleenden aan dit laatste bijbelboek en die we als voorlopers hebben te zien van de radicale stromingen in de zestiende eeuw. Het vervolg van deze geschiedenis is o.m. verteld door Karl Löwith in diens bekende boek Weltgeschichte und Heilsgeschehen. Kretschmar houdt hier halt. Op de laatste bladzijde wijst hij op het verschil tussen de inhoud van de Openbaring met zijn strenge concentratie op kruis en opstanding en het 'nieuwe chiliasme' van de late Middeleeuwen. Artikel 17 van de Augustana verzet zich z.i. niet tegen de visioenen van de patres uit de tweede eeuw aangaande het duizendjarig rijk, maar tegen een de ziener van Patmos vreemde theologie van de geschiedenis die met een beroep op dit bijbelboek een 'Diktatur der Gerichten' in plaats van het kruis stelde. Met deze laatste bladzijden is tevens de actualiteit van dit boek aangegeven voor allerlei vragen inzake kerk en politiek waar de huidige theologie voor staat. Kretschmar schreef een voornaam boek, dat zowel de aandacht van de historici als van nieuwtestamentici verdient. Zeer aanbevolen.

E.

A.N.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen