Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Van waar kom je en waar ga je heen?

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Van waar kom je en waar ga je heen?

Over de waarde die jongeren hechten aan oud en nieuw

13 minuten leestijd Arcering uitzetten

De feestdagen staan voor de deur. We leven in de donkere dagen voor kerst. Met veel verlichtingen gezellige avondjes met familie en vrienden probeert Nederland deze donkere maand zo sfeervol mogelijk te maken. De dagen van oud en nieuw vormen het besluit van de 'feestelijke' maand december. De commercie stimuleert de sfeermakerij rond de laatste dagen van het jaar. Ook voor kerkelijk Nederland is de maand december een drukke maand. Er worden veel avonden georganiseerd die in het teken staan van de naderende kerstdagen. Oud en nieuw is echter meer de avond van het gezin en de familie. Gezellige dagen waar heel wat mensen naar uitkijken. Jongeren vooral.

In dit artikel geven jongeren hun mening over de waarde van oudejaarsen nieuwjaarsdag Hoe vullen zij de jaarsavond in? Hoe ervaren zij de nieuwjaarsdag? Betekenen deze dagen voor hen meer dan alleen gezelligheid en sfeer? Waarom geven ze geld uit aan vuurwerk of waarom juist niet? De uitslag van dat onderzoek staat hieronder. In een vraaggesprek met enkele jongeren en door een enquête onder 45 jongeren van ongeveer zestien jaar, heb ik geprobeerd deze vragen beantwoord te krijgen. Ik vroeg dominee G.J. van Aalst uit Ridderkerk te reageren op de uitslag van de enquête en het vraaggesprek.

Oud en nieuw
Oudejaarsavond heeft iets speciaals. Voor veel jongeren is het vooral een gezellige avond. Na de kerkdienst de oliebollen op tafel. De avond wordt door de meeste jongeren samen met het gezin doorgebracht. Tegen twaalf uur wordt uit de Bijbel gelezen en wordt het jaar met gebed besloten Vervolgens wensen de gezinsleden elkaar 'het beste' toe voor het nieuwe jaar.
De meeste jongeren gaan vervolgens naar buiten, bleek tijdens het gesprek. De buren wordt nieuwjaar gewenst. Meer dan de helft van de jongens heeft vuurwerk ingeslagen. De dames hebben in het algemeen geen behoefte om zelf vuurwerk te kopen of af te steken. Hun interesse voor vuurwerk is beperkt. Zij kijken liever toe. Gemiddeld besteden de jongeren ongeveer honderd gulden aan het vuurgevaarlijke goed.
Een groot gedeelte van de jongeren blijft de oudejaarsnacht geruime tijd buiten. Sommigen tot twee of drie uur. Ze lopen rond door de buurt opzoek naar vrienden en bekenden. De meeste meisjes liggen dan al op bed.
Op nieuwjaarsmorgen gaan bijna alle jongeren naar de kerk. De dag wordt doorgebracht met nieuwjaarwensen bij familie en vrienden. Tweederde van de jongeren bezoekt zowel op oudejaarsavond als op nieuwjaarsdag de kerkdiensten. De reden waarom er kerkdiensten worden gehouden op oud en nieuw verwoorden de jongeren bijna allemaal hetzelfde. In de kerk danken we de Heere voor alles wat we in het achterliggende jaar hebben ontvangen. Op nieuwjaarsmorgen vragen we om een zegen voor het nieuwe jaar.

De 'kick'
Vuurwerk heeft een grote aantrekkingskracht op de jongens. Eén keer per jaar mag het. Die gelegenheid willen ze niet aan zich voorbij laten gaan. De reden waarom ze vuurwerk kopen is omdat ze het leuk vinden. Het geeft een 'kick'. Eén jongere verwoordt het zo: "Het is een goede traditie en goede tradities moet je in ere houden."
Het merendeel ziet principieel geen kwaad in vuurwerk. "Vroeger werd vuurwerk gebruikt bij heidense feesten tegen de boze geesten. Maar nu is die gedachte er niet meer, " meent een jongere. "Vuurwerk is toch geen zonde!, " vinden anderen.
De kerkgang op oudejaarsavond en het vuurwerk afsteken erna hoeft elkaar niet uit te sluiten. "Waarom zou het niet samen kunnen gaan? Als je die avond maar wel beseft dat God je het nieuwe jaar gegeven heeft. Je mag toch ook wel een beetje plezier hebben op zo'n avond? " vragen velen zich af. Een ander meent: "In vuurwerk afsteken zie ik niets verkeerd. Maar de boodschap die je die avond in de kerk gehoord hebt vervaagt wel."
Een minderheid is het daar niet mee eens. Een meisje zegt: "Vuurwerk afsteken nadat je in de kerk bent geweest kan niet. Dat is hetzelfde als wanneer je zondags eerst naar de kerk gaat en daarna naar de bioscoop'"

Enschede en Volendam
Dat vuurwerk gevaarlijk is, weet iedereen. Elk jaar vallen er weer slachtoffers. De meerderheid van de jongeren ziet geen verband tussen de ramp in Enschede en de oudejaarsavondbesteding. Ook besteden ze niet minder geld aan vuurwerk sinds 'Enschede'. De jongeren wijten de ramp aan menselijk falen. Vuurwerk moet door de ramp zeker niet verboden worden. De ramp in Volendam heeft indruk gemaakt op de jongeren. Vijftien doden en meer dan zestig gewonden. Dat zet je stil, vinden ze. "Maar je moet wel voorzichtig zijn om gelijk conclusies te trekken. Je kunt niet zomaar stellen dat het een straf is van God omdat de oudejaarsavond in een café wordt doorgebracht. Het had ook op een andere avond kunnen gebeuren," reageert iemand. Een ander vindt echter dat je het niet als toeval kan zien. Het zegt volgens hem wel dat de Heere in zo'n oudejaarsavondbesteding niet meekomt. Het is een teken dat we niet alles kunnen doen wat we willen.
Kortom, bijna alle jongeren hechten waarde aan de kerkdiensten op oud en nieuw. De verschillen in opvatting worden pas na twaalf uur zichtbaar.

Ridderkerk, Peter Kok


Dominee G.J. van Aalst over de viering van oud en nieuw

Dominee Van Aalst legden we de uitkomst van de enquête en van het vraaggesprek voor. Hij vertelt dat nieuwjaarsdag van heidense oorsprong is.
"De viering ervan ging bij de Romeinen met dolle feestvreugde en grote losbandigheid gepaard. Vandaar dat de kerk zich er krachtig tegen verzette. De kerk stelde zelfs de eerste drie dagen van het jaar een vasten in. Dat was in 567 na Christus. Maar wat de mensen wilden, kwam niet overeen met wat de kerk voor ogen had. Dat zag je toen dus ook al. De praktijk strookte niet met de leer. Men zette de viering van de nieuwjaarsdag gewoon op oude voet voort.
Om de zondige viering van de nieuwjaarsdag tegen te gaan, besloot de kerk vanaf de zevende eeuw op deze dag het feit van Christus' besnijdenis te herdenken. Dat is in de gehele Middeleeuwen door zo gebleven.
Ook na de Reformatie in de zestiende eeuw was men tegen de viering van de nieuwjaarsdag gekant. Men probeerde de viering ervan zelfs geheel op te heffen. Bijzondere feestdagen keurde men af om drie redenen. In de eerste plaats zijn deze dagen niet door God ingesteld. Alleen de zondag is door de Heere ingesteld als gedenkdag. Men was bang dat de viering van oud en nieuw ten koste zou gaan van de zondagsheiliging. Daarbij kwam nog dat deze feestdagen vaak met allerlei losbandigheid gepaard gingen."

In de kerk
"'Men' ging er echter mee door. De overheid stimuleerde zelfs de viering van de eerste dagen van het jaar. De synode van 1618/19 in Dordt besloot ten slotte zich te schikken in de situatie. De synodeleden wilden niet te absoluut zijn op dit punt. Wel stelde men dat er dan twee kerkdiensten moesten worden gehouden. Als oud en nieuw herdacht moesten worden, dan moest dat in de kerk gebeuren. Zo kwam er eenheid in de viering van de jaarwisseling," legt dominee Van Aalst uit.

Kater
Je ziet de geschiedenis zich herhalen. Vuurwerk is al jaren een heel hardnekkige gewoonte. Hoe de kerk er ook tegen waarschuwde, 'men' ging er mee door. Toch wil dominee Van Aalst van wat drinken en vuurwerk op oudejaarsavond geen godsdienst maken, zoals hij dat zelf verwoordt.
"De jongeren van nu worden jonge ouders en zetten de gewoonte voort. Op die manier nemen de kinderen de gewoonte over. Er dreigt dan scheefgroei. 'Men' zet de gewoonte voort. Net als vroeger toen de kerk de nieuwjaarsdag nog wilde afschaffen.
Het blijft vaak niet bij alleen wat vuurwerk. Het ontaardt zo snel in losbandigheid. Het moet dienen om de leegte op te vullen en de bezinning weg te dringen. Dat verklaart ook de kater van nieuwjaarsdag bij velen. Niet voor niets heeft de hulpverlening het extra druk op nieuwjaarsdag... Men vindt in de oudejaarsavondvulling niet wat men dacht te vinden."

Creatief
"De dagen van ouden nieuw zou ik willen samenvatten met drie kernwoorden; Woord, samen en gezellig. Wat is het goed om gezamenlijk de kerkgang te maken. Om daar vanuit het Woord niet alleen te horen van eindigheid, maar óók van de enige troost die de Heere nog wil werken. Oudejaarsavond hoeft echt niet een saaie avond te zijn. In de samenbinding van het gezin mag het best gezellig zijn. Vergelijk het met een verjaardag. Op gepast wijze gedenken. Daar kun je later ook met goede herinnering op terugzien. Nadrukkelijk wil ik ouders vragen om creatief te zijn met de invulling van de oudejaarsavond. Probeer met de kinderen stil te staan bij het feit dat we weer met elkaar gespaard zijn. Dat de Heere ons een nieuw jaar geeft. Maak het gezellig thuis voor de jongeren. Maar sla niet door naar de andere kant door de kroeg in huis te halen..."

Toekomstplannen
De beleving van de oudejaarsavond is voor jongeren anders dan voor ouderen. "Bij het ouder worden ervaart men vaak meer eenzaamheid en wordt men meer op het verleden gericht, " legt dominee Van Aalst uit. "Jongeren zijn eerder geneigd vóóruit te kijken. Jongeren zijn op de toekomst gericht en zitten vaak vol toekomstplannen. Dat is heel natuurlijk. Je kunt de jongeren niet opzadelen met de weemoed van de ouderen.
De gebeurtenissen van het achterliggende jaar stempelen het beleven van de oudejaarsavond. Maatschappelijk denk ik dan bijvoorbeeld aan de aanslagen op Amerika op 11 september van dit jaar. Maar ook aan de gebeurtenissen in het persoonlijke leven of in het gezinsleven.
Als er in het gezin geliefden worden gemist is de oudejaarsavond anders dan wanneer je als jongere uitziet naar het komende jaar waarin je in het huwelijk hoopt te treden. Zulke gebeurtenissen kunnen soms binnen één gezin plaatsvinden. Daarom is het goed in vreugde en verdriet samen deze dagen door te brengen."

Eindigheid én troost
Een geïnterviewde jongere vertelde dat hij op oudejaarsavond veel moet denken aan de oordeelsdag. Dat beklemde hem. Nieuwjaarsdag geeft hem een gevoel van opluchting. Dominee Van Aalst vindt dat een eerlijke reactie.
"Oudejaarsavond roept vaak emotie op. Als predikant moet je er voor waken niet goedkoop met de emotie van de mensen om te gaan. Bijna iedereen ervaart beklemming op oudejaarsavond. We blikken dan terug op het jaar dat de Heere gaf. We bezinnen ons op de weg die is afgelegd. En we worden opgeroepen om te bedenken dat de eeuwigheid aanstaande is. En het einde aller dingen is nabij; zijt dan nuchter en waakt in de gebeden. Dat predikt ons oudejaarsavond. Maar dat is niet het enige. Niet alleen terugzien, maar ook vooruitzien. Niet alleen de eindigheid wordt ons gepredikt, maar ook de troost die de Heere nog wil werken. Dat geldt zowel de ouderen als de jongeren. Wat zou het dan groot zijn om ook vooruit te mogen zien in de wetenschap: Jezus Christus is gisteren en heden dezelfde en in der eeuwigheid. Dat tilt boven de eindigheid uit. Om met verlangen uit te zien: Ja, Ik kom haastiglijk. Amen. Ja, kom, Heere Jezus."

Kerkdiensten
"We houden in Ridderkerk op oudejaarsavond bewust wat eerder kerk, om zeven uur. En op nieuwjaarsdag om tien uur, een half uur later dan anders. We willen op die manier de ouders de gelegenheid geven om op een positieve manier de oudejaarsavond in te vullen. Samen met de gezinsleden of met de familie.
Je kunt de tijd tussen de twee diensten natuurlijk ook inkorten. Dan breng je de gemeente in de klem om op die manier te proberen uitwassen te voorkomen. Maar dat kan de bedoeling niet zijn."

Door de dood ontvallen...
"In de gemeente van Ridderkerk bezoeken de ouderlingen aan het einde van het jaar de mensen die in het achterliggende jaar geliefden zich door de dood zagen ontvallen. Vooral voor hen valt de jaarwisseling zwaar. De namen van de mensen die in het voorbijgegane jaar zijn overleden, worden op de oudejaarsavond aan het einde van de dienst voorgelezen." De Ridderkerkse predikant vindt dat een goede gewoonte.
"Daaruit spreekt de gemeenschap in het ervaren van het verlies van geliefden. Rondom het Woord van God herdenken we hen die ons door de dood zijn ontvallen.
Aansluitend lezen we dan Jesaja 40 : 6 - 8. Daarin staat de kortstondigheid van het leven tegenover het onvergankelijke Woord van God. Het gras verdort, de bloem valt af, als de Geest de Heeren daarin blaast; (...) maar het Woord onzes Gods bestaat in der eeuwigheid.
Ook in Psalm 89 : 19 dat we daarna zingen, klinkt die tweeslag door. Je hoort aan de ene kant de vraag: ie leeft er, die de slaap des doods niet eens zal slapen? Wie redt zijn ziel van 'tgraf? En dan gaat de Psalm verder met de bede: Ai help ons als te voren. Gelijk Gij bij Uw trouw aan David hebt gezworen."

Leegte
Dominee Van Aalst betreurt het dat veel jongeren er voor kiezen na de kerkdienst of na twaalf uur de straat op te gaan. Soms tot diep in de nacht. "Als je je geweten wilt laten normeren door de Schrift, dan moetje toch wel aanvoelen dat je kerkgang op oudejaarsavond daarmee niet te rijmen is. Je houdt jezelf voor de gek als je daar geen vraagtekens bij plaatst.
Van het één komt het ander. Het opgaan in de groep zorgt vaak voor een neergaande lijn. Vuurwerk en rondzwerven over straat gaan vaak gepaard met drankgebruik, vernieling en grof taalgebruik. Het verdriet, de eenzaamheid, de beklemming en de zorg moeten niet kunstmatig worden weggedrukt. De herrie en het zwalken over straat is vluchten voor de bezinning. Je hart blijft er zo leeg bij, " waarschuwt dominee Van Aalst.

Troost
Nieuwjaarsdag is een dag om vooruit te zien. Ook in de preek.
"In Benthuizen heb ik een aantal keer als uitgangspunt voor de preek de teksten gekozen die beginnen met 'Eén ding...' Eén ding heb ik van de Heere begeerd, Eén ding is nodig, enzovoorts.
Een andere tekst die zich goed leent voor oud en nieuw is de vraag die de Heere aan Hagar stelde: Van waar komt gij en waar zult gij heengaan ? Dat ziet op de weg die achter ligt en op de weg die voorligt.
Bij alles wat wisselt mogen we ook op nieuwjaarsmorgen weer het onveranderlijke Woord van God verkondigen. Daaruit spreekt de noodzakelijkheid én de mogelijkheid van de troost om geborgen te worden. Zoals ook Psalm 91 daarvan spreekt: Die in de Schuilplaats des Allerhoogsten is gezeten, die zal vernachten in de schaduw des Almachtigen."

Gebed
Op catechisatie besteedt de Ridderkerkse pastor ook aandacht aan de oudejaarsavondbesteding van de jeugd.
"Ik benadruk het positieve van een zinvolle besteding. Later, bij het ouder worden, als er iets opdoet, dringt zich vaak de vraag op: wat heb ik met m'n tijd gedaan? Als je dan op een lege wijze de oudejaarsavond hebt besteed, komen vaak die avonden terug in de gedachten. Het is goed om in alle huiselijkheid met het gezin - als je dat nog mag hebben - rondom het Woord, samen terug te zien op het achterliggende jaar."
Daarnaast wijst dominee Van Aalst de jongeren ook op de noodzaak van het gebed.
"Vraag biddend om de zegen des Heeren het oudejaar uit te mogen gaan en het nieuwe jaar in te mogen gaan. 'Indien Uw aangezicht niet meegaan zal, doe ons van hier niet optrekken!" Laat dat je gebed mogen zijn voor het nieuwe jaar."


Kerkbezoek zestienjarigen op oudejaarsavond en nieuwjaarsmorgen Beide diensten 66%
Alleen op oudejaarsavond 25% Alleen op nieuwjaarsdag 9%
Vuurwerkbesteding onder 16-jarigen Jongens 80% Meisjes 20%
Na de ramp in Enschede zou vuurwerk verboden moeten worden. Eens 10% Oneens 90%
Als je op oudejaarsavond naar de kerk gaat, kun je 's avonds geen vuurwerk af gaan steken. Eens 15%
Oneens 85%
Ouderjaarsavond moet een feest zijn. Daar hoort vuurwerk bij. Eens 80% Oneens 20%

Dit artikel werd u aangeboden door: Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 14 december 2001

Daniel | 36 Pagina's

Van waar kom je en waar ga je heen?

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 14 december 2001

Daniel | 36 Pagina's