Bach in Beverwijk en Gijzen in Abcoude

Johannes Radeker was de eerste organist van het in 1756 door Christian Muller gebouwde orgel in de Ned. Herv. Kerk te Beverwijk. In zijn instructie stond dat hij ,, des maandags en des zaterdags van half elf tot half een het orgel op zijn favorabelst publiq moest laten hooren. . ,"

Waarschijnlijk was hij niet bekend met het werk van de in 1750 overleden Johann Sebastian Bach, Radeker zal in Beverwijk van alles gespeeld hebben, behalve Bach. Er is echter weinig fantasie voor nodig om te kunnen voorstellen dat de werken van deze grootmeester op dit zeer fraaie Müller-orgel ,,favorabelst" klinken. Dat is echter niet altijd zo geweest.

Hoewel er aan dit orgel in de loop der eeuwen betrekkelijk weinig veranderd is, is het niet helemaal ontkomen aan de veranderende smaak van spelers en bouwers. Recent werd dat teruggedraaid. Onder advies van Klaas Bolt en Onno B. Wiersma zorgde de firma Flentrop te Zaandam ervoor dat het orgel nu weer als vanouds klinkt. Kees Rosenhart, organist van de Waalse of Begijnenkerk te Haarlem, demonstreert dat op een grammofoonplaat met een zevental koraalbewerkingen van Bach. Dat doet hij op een technisch en artistiek hoogstaand niveau. Hoewel dit Beverwij kse orgel anders geaard is dan zijn grote broer in de Haarlemse Bavo, is de klank ervan bijzonder inspirerend. Waar Klaas Bolt en geestverwanten een lans breken voor het,,Hollandse" orgel - vooral met betrekking tot de gemeentezangbegeleiding-kan het instrument in Beverwijk wel model staan.

Stimulans
De volgespeelde grammofoonplaat wint aan waarde door de volledige beschrijving van de gebruikte registraties en het notenbeeld van de gespeelde koraalmelodieën. ,,Favorabelst" orgelspel op een ,,favorabelst" orgel. Het is een uitgave van de Stichting Voor en met orgel; de achtste in de serie die de doelstelling van de stichting moet onderstrepen. En dat doet deze plaat: ,,. . . het stimuleren van het artistiek verantwoord gebruik van het (kleine) orgel en andere toetsinstrumenten. . ."

Men kan deze stichting als donateur steunen. Secretaris W. Husslage, Berkenrodestraat 14,2012 LB Haarlem, tel. 023-313691, kan er alles over vertellen. Wie ƒ 23,— stort op giro 3034408, tn.v. de Stichting Voor en met orgel te Haarlem, met vermelding van „Vol. 8" krijgt de plaat thuisgestuurd. .

"Luister van het orgel"
Op de hoestekst van de plaat die Henk Gijzen heeft opgenomen aan de klavieren van het vorig jaar door Blank gebouwde orgel in de Ned. Herv. Kerkte Abcoude bejubelt Klaas Bolt een jonge,,Hollandse" organist die in de oude,,Hollandse" traditie improviseert op een nieuw gebouwd,,Hollands" orgel. Een boeiende (Hollandse) eenheid! Het lijkt wel een variant op Hollandse Nieuwe (haring, wel te verstaan).
Bolt blaast terecht de loftrompet, misschien wat te nadrukkelijk, maar wel terecht. De manier waarop Henk Gijzen (1955) - in 1979 winnaar van het Nationaal Improvisatie concours te Bolsward — dit instrument improviserend demonstreert is buitengewoon knap. Hij doet dat aan de hand van thema' s die hij uitwerkt in de vorm van een ouverture, variaties over Psalm 146, een fluitconcert en een preludium en fuga. Je moet uit bijzonder muzikaal hout gesneden zijn om twee plaatkanten lang al improviserend te kunnen blijven boeien. Dat lukt Henk Gijzen!

Hess
Enerverend zijn de variaties over Psalm 146, waarin de eisen die Joachim Hess in 1798 voor een vergelijkend organistenexamen in Maassluis opstelde, worden verwerkt. Ze zijn te vinden in het bekende boek van Hess ,,Luister van het orgel" (zo luidt de titel van de plaat ook), dat één van de belangrijkste bronnen is van de,,Hollandse" organistenpraktijk in de 18e en gedeeltelijk 19e eeuw. Nog één keer een,,Hollandse" opmerking: het Blank-orgel valt mij op deze plaat op z' n Hollands gezegd een beetje tegen. Orgelmaker Blank magmetzijnwerkéénvande exponenten zijn van een orgeltype zoals dat tussen 1750 en 1850 gebouwd werd (daar heb je het,, Hollandse" orgeltype!), toch heeft hij er betere voorbeelden van gegeven dan in Abcoude.

Maar misschien smaakte deze,,Hollandse Nieuwe" mij dit keer anders. Een schitterende plaat in een fraai uitgevoerd album met uitvoerige beschrijving. Wie ƒ 25,— overmaakt op giro 480655 tn.v. de Hervormde Gemeente te Abcoude, met vermelding,,orgelplaat" krijgt deze franco thuisgestuurd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen