Verslaafd op Urk

In snel tempo rukt het industrieterrein van Urk op, de Noordoostpolder in. De neergang in de visserij wordt gecompenseerd door nieuwe activiteiten, die werk bieden aan een volgende generatie Urkers. Aan jonge arbeidskrachten ontbreekt het niet. Het voormalige eiland kent het hoogste geboortecijfer van Nederland. Dat is vooral op zaterdagavond te merken. Dan potverteert een fors deel van de jeugd na een week van hard werken. In kroegen en particuliere barretjes.
Bij de caravan van Waypoint, die eens in de drie weken op zaterdagavond naast de Rabobank staat, rumoert een groep jonge knapen met opgevoerde scooters. Een van hen is al behoorlijk aangeschoten. De witte sok in zijn Zweedse muil is besmeurd met bloed. „Mn voet is ongesteld en de tampons zijn op, buldert hij.
De hele dag heeft hij met vrienden gecrosst. „Ik heb de snelste brommer van Urk. Luchtgekoeld. Hij kostte wel wat, maar dat geeft niet. Ik verdien veel. Daar zit ik wel de hele week voor op zee. Zaterdags moet je effe lekker tot jezelf komen, de feestbeest uithangen. Ik heb al drie blaadjes Berenburg-Cola op. Op zee drink ik niet, soms werk ik tien dagen achter elkaar. Dan moet je thuis even los gaan.

Trends
De caravan van Waypoint is bedoeld voor het leggen van contacten met de doelgroep. Dat lijkt aardig te lukken. Tientallen Urker jongeren die uit stappen gaan, komen even langs. Om een praatje te maken of een gratis balletje gehakt en een blikje Cola soldaat te maken. Voor de meesten is het een tussenstop op weg naar de reguliere horeca.
Geheimen hebben ze niet voor de werkers en vrijwilligers van Waypoint. „We horen veel en weten daardoor wat er in het uitgaansleven speelt, zegt drugshulpverlener Jurie van de Berg. „Door hier regelmatig te staan, signaleer je bepaalde trends. Daarnaast is het goed om er gewoon te zijn voor jongeren. Of ze problemen hebben of niet.
Hoewel hij het drugsprobleem op Urk niet wil bagatelliseren, maakt de hulpverlener zich meer zorgen over het alcoholmisbruik op het voormalige eiland. „Dat wordt nog altijd niet echt erkend. De laatste jaren gaat de leeftijd steeds verder omlaag, en zien we ook meer meisjes die overmatig drinken. Afgelopen zomer kregen we vaak een groep meiden bij de caravan die vroeg op de avond al flink aangeschoten was.

Zeecontainer
Alcoholmisbruik speelt op Urk al heel lang, weet preventiewerker Hessel Bakker. „Je hebt vriendengroepen die hun eigen barretje hebben, een plek om je in te drinken. Daarna gaan ze het uitgaansleven in. Op een gegeven moment hebben ze de drugs ontdekt, met name de coke. Dat is een middel om nog veel meer te kunnen drinken en toch op de been te blijven. Om het gebruik te kunnen bekostigen, gingen ze zelf ook dealen.
De Urker, afkomstig uit de autobranche, kent de jeugdcultuur in het dorp van binnenuit. „Ik was ook al vroeg bij de alcohol betrokken. We gingen op strooptocht langs schuurtjes, om alcohol te stelen. Die dronken we op in het barretje bij ons achter op het terrein. Mn vader had een garagebedrijf, de oude zeecontainer die er stond hebben we op een gegeven moment bezet. Het begint heel onschuldig, maar stap voor stap gaat het verder.
Door zijn achtergrond kent de hulpverlener van Waypoint de denkwijze van de doelgroep. Via straatwerk, het bezoeken van discotheken en bars en het verzorgen van gastlessen op scholen legt hij nieuwe contacten en onderhoudt hij bestaande contacten. „Je moet eerst het vertrouwen van de jongeren zien te winnen, pas dan kun je hun verslaving bespreekbaar maken. Bij de een gaat dat vrij snel, bij een ander kan het jaren duren eer je echt contact hebt.

Gezellig
Terwijl Bakker op een rustig plekje naast de caravan een getatoeëerde knaap zn verhaal laat doen, haalt een vrijwilligster van Waypoint vier ballen gehakt uit een grote pan. Bestemd voor een vriendengroep die de hele zaterdag met elkaar optrekt, zonder zich over te geven aan het grote drinken. Twee zitten in de vis, de derde is stoffeerder, de vierde schilder. „Meestal gaan we naar Giethoorn. Of gezellig even karten, de ene keer in Emmeloord, de andere keer in Harderwijk. Vandaag hebben we gevaren, hier in het kanaal.
s Avonds zakken ze af naar een bruin café in het oude dorp. „We nemen hooguit vier biertjes. Als de caravan er staat, komen we tussendoor even hiernaartoe. Je kunt goed met die mensen praten, en ze hebben al veel gedaan op Urk.
„Wij hebben in onze groep gelukkig geen heftige gebruikers, zegt Jacob. „Als we gaan karten, pakken we een sinasje of een colaatje. Je moet gewoon je verstand gebruiken. In het oude dorp is het drank, drank, drank. En drugs. Dat hoeft van ons niet. Ik heb het voordeel dat ik ook een vriendin heb, die houdt me wel in toom.
Op straat razen drie meisjes op één scooter voorbij. Zonder helm. Hun uitgelaten gelach galmt door de straat.

Sodom
De biechteling van Hessel, verslaafd aan alcohol en cocaïne, is alweer vertrokken. „Bij deze doelgroep moet je je doelen niet te hoog stellen, heeft de straatwerker van Waypoint geleerd. „Belangrijk is dat je er voor hen bent, en dat je wat handvatten biedt. Het is werk van een lange adem. De groep die echt gemotiveerd is om eruit te komen, is niet zo groot.
In de smalle straatjes van het oude dorp puilen de kroegen uit. Een deel van de dranklustigen heeft een plaats op straat gezocht. Omdat er binnen geen plaats meer is, of om even verse lucht te happen. Voor een van de drukst bezochte bars van Urk staat een gespierde bezoeker die zich al redelijk van de wereld heeft gedronken. „Een aantal vrienden van me zit nog vast, laat hij met dikke tong weten. „Om die zwarte die in elkaar is geslagen.
De zware mishandeling van een uit Sierra Leone afkomstige immigrant riep bij een deel van de bevolking heftige verontwaardiging op, maar in meerdere cafés wordt de daad nog steeds niet betreurd. „Alle zwarten aan het gas, scandeert een aangeschoten knaap. „Het is hier net Sodom en Gomorra, lacht zn kameraad. „Drank, drugs en seks.

Ouderling
Vanuit het smalle straatje nadert een groep fietsers in zondagse kledij. Vrouwen met tasjes, heren in colbert. „Ze zullen in de Bethelkerk wel een zangdienst hebben gehad, verwacht Hessel. De verwording onder de Urker jongeren laat de kerken op het voormalige eiland niet onberoerd. Het werk van Waypoint wordt breed gedragen, meerdere ambtsdragers zijn actief betrokken bij evangelisatiewerk onder de jeugd.
Voor een kroeg in het hart van het oude dorp staat een bebaarde ouderling, verderop zijn achttienjarige dochter. „Eén zaterdag in de maand zijn we hier, vaste prik. De andere kerken hebben de overige zaterdagen opgepakt. Soms kom je nauwelijks tot een gesprek, maar we staan hier niet voor niks. Die jongen daar is een paar maanden terug tot bekering gekomen. Hij heeft gedronken en geblowd, nu staat hij te getuigen. Zijn maats weten niet wat ze horen.
De Urker houdt het in de gesprekken heel eenvoudig. „Weet je dat er op je gewacht wordt? De gelijkenis van de verloren zoon vind ik zo geweldig. Als die jongen platzak naar huis sloft, komt zijn vader, die al op de uitkijk stond, hem rennend tegemoet. Dat is het verschil tussen een zondaar en God.

Hond
Een knaap die zichtbaar stoned op een muurtje zit, roept Hessel aan. Hij heeft een probleem waarover hij de werker van Waypoint meteen wil spreken. Zijn geblondeerde vriendin begint geagiteerd haar mobieltje in te toetsen. Twee passerende meisjes, in strakke broek en naveltruitje, hebben hun eigen zorgen. Hij zegt dat-ie op me is, maar... De rest van de zin verdrinkt in het motorgeraas van een ambulance, die met hoge snelheid door de smalle straatjes rijdt.
Bij de caravan van Waypoint is niemand meer te vinden. Werkers en bezoekers staan een paar honderd meter verderop aan de Klifkade, kijkend naar een schouwspel dat in een misdaadfilm niet zou misstaan. Langs het trottoir staan drie politieautos, een van de agenten zit boven op een Urker die hij net heeft gevloerd. Handig klikt hij handboeien om diens polsen. Een collega voert een agressieve hond af naar de politieauto die voorzien is van een kooi. Omstanders geven luidkeels hun mening tegen de overige agenten, die de gummistok in de aanslag hebben.

Visserijbox
Het industrieterrein van Urk lijkt uitgestorven, maar uit een van de visserijboxen valt een straal licht naar buiten, doordat een knaap de loods verlaat. Langs een trap gaat Hessel Bakker ons voor naar het barretje boven in de loods. Achter de tap staat een zoon van de eigenaar, die wordt geassisteerd door een blond meisje. Op de schappen staat een assortiment sterke drank waarvoor een slijter zich niet hoeft te schamen.
Zondags hebben neven de beschikking over het particuliere dranklokaal, op zaterdagavond is het voor hem en zijn vriendenkring. In een van de wanden van het schemerige vertrek is een verlicht aquarium ingebouwd, als een levend schilderij. De atmosfeer is benauwd, door sigarettenrook die niet weg kan. Via zijn mobiele telefoon staat Hessel een bezorgd ouderpaar te woord. Of hij weet waar hun zoon zit. Nee, die heeft hij niet gezien.

Gitaargroep
In het gebouw van Waypoint brengt de gitaargroep onder leiding van Willem de Vries de zaterdagavond op eigen wijze door. Na de ommekeer in zijn leven nam de Urker afscheid van het bandje waarin hij speelde. Nu brengt hij jongeren uit de doelgroep van Waypoint de kunst van het gitaarspelen bij. „We doen eerst maar effe De rivier, om erin te komen.
De eerste akkoorden klinken nog wat aarzelend, dan krijgen de mannen rond de tafel de slag te pakken. Zwaar klinken de stemmen door het vertrek.

Al mijn zonden, al mijn zorgen,
neem ik mee naar de rivier.
Heer, vergeef mij en genees mij,
Vader kom, ontmoet mij hier.

Want dit water brengt nieuw leven
en verfrist mij elke dag.
't Is een stroom van Uw genade,
waar k U steeds ontmoeten mag.

Haven van 'het Heil'
Initiatiefnemer van Waypoint is Krijn de Jong, al 35 jaar werkzaam bij stichting Tot Heil des Volks in Amsterdam. Door de verslavingsproblematiek in zijn woonplaats Urk ontstond het idee ook daar een project van het Heil te beginnen. „Alcoholisme is hier een oud probleem, geleidelijk kwamen er drugs bij. In de zomer van 2003 was sprake van een explosie. De politie pakte een twintigtal jongeren op vanwege drugshandel, er moest echt iets gebeuren. Met een groepje mensen zijn we gaan bidden en vervolgens aan de slag gegaan.
Exacte cijfers verstrekt hij niet graag. „Zeker als het om alcohol gaat, schop je mensen snel tegen het zere been. In groep acht van de basisschool zijn er al heel wat die regelmatig alcohol nuttigen. Enkele honderden jongeren op Urk leven op de rand van alcoholisme, onder de ouderen is dat een veelvoud. Van de jongeren gebruikt een aantal er drugs bij: cocaïne, joints, pillen, paddos... Drank is de poort voor het drugsgebruik en aanjager voor heel veel seksuele wantoestanden. Dat horen mensen niet graag, maar het is een feit. Opvallend is dat de trends in het gebruik op Urk niet anders zijn dan in Amsterdam. Het verschil tussen stad en platteland is voorbij.
Wat Urk bijzonder maakt, is de wonderlijke combinatie van orthodox christendom en excessief drankgebruik. „Daar komt bij dat we het meest kinderrijke dorp van Nederland zijn: 42 procent van de inwoners is onder de twintig. Daardoor is de jeugdproblematiek hier massaal.
De naam van het Urker project van Tot Heil des Volks is afkomstig uit de visserijwereld. Een schipper die op maandag zijn bestek uitzet, markeert dat met waypoints. Het laatste waypoint is de veilige haven. De werkers en vrijwilligers van de stichting worden bewust binnen de Urker gemeenschap gezocht. „Belangrijk is dat je kennis hebt van de cultuur. Deze samenleving is nog behoorlijk gesloten. Ouders vinden het moeilijk om met hun problemen naar buiten te komen. Eer ze dat doen, is er al heel veel leed geleden.''

Ebed Melech
Het werk van Waypoint wordt deels bekostigd met inkomsten uit de vorig jaar opgezette kringloopwinkel Ebed Melech, gevestigd in een voormalige visserijbox van een reder die de organisatie een warm hart toedraagt. De naam Ebed Melech herinnert aan de moorman die de profeet Jeremia met behulp van vodden uit de modder trok.
Cheffin van Ebed Melech is vrijwilligster Femmie Keuter, moeder van zeven kinderen. „Het mes snijdt hier aan meerdere kanten. We helpen vrouwen die bijna niets te besteden hebben, zendelingen kunnen gratis kleding uit komen zoeken, boven hebben we een koffiehoek waar iedereen welkom is. Het geld dat we overhouden is voor Waypoint. Naast vrijwilligers werken hier taakstraffers uit de regio en Urker jongens die afkicken van de drugs.
De Urker weduwe ziet in haar nieuwe taak zowel een roeping als een zegen. „Door een ander te helpen, word je zelf ook geholpen. Ik heb zeven kinderen, en op verslavingsgebied heel wat meegemaakt. Dan ontdek je van dichtbij de nood die dat geeft. Heel veel ouders kennen dit probleem en willen het bedekt houden. Dan wordt het alleen maar erger. Iedereen hoopt dat die verslaving vanzelf overgaat, maar dat is niet zo. Zeker niet op Urk, waar drinken niet als zonde wordt gezien. Het wordt alleen maar erger, in het hele land. Ook de normen vervagen steeds meer. Jongeren krijgen steeds vroeger losse seksuele contacten.
Het blijft voor de Urkse een prangende vraag hoe het komt dat de prediking geen remmende werking lijkt te hebben. „Alle kerken zitten op Urk nog vol, vanaf de preekstoel wordt ernstig gewaarschuwd. Dan denk je: Waardoor ontbreekt de kracht om te leven zoals God dat van ons vraagt? Dat houdt me heel erg bezig. Op zondag lijkt het hier van buiten nog heel wat, maar van binnen is het vaak een puinhoop.''

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen