Tweede Kamer · Artikel 23 Grondwet

Een echte vraagbaak is het.Verantwoordelijken in liet onderwijs en politici die zich bezig houden met onderwijsbeleid zullen niet snel tevergeefs een beroep op het boekje van de hoogleraren Mentink en Vermeulen doen. Tenminste, als het gaat om de belangrijkste vragen op het snijvlak van onderwijs en recht, anders gezegd: over de hoofdlijnen van de regelgeving in het onderwijs.

De presentatie van de eerste versie van het boekje, nu drie jaar geleden, l< an ik me nog goed herinneren. Het was tijdens een bijeenkomst waarin de vaste Kamercommissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen enkele deskundigen hoorde over een onderwijsjuridisch vraagstuk'. De auteurs grepen deze gelegenheid aan om de eerste exemplaren van hun boekje uit te reiken aan de daar aanwezige Kamerleden. Kennelijk vonden ze het geen overbodige luxe om dit gezaghebbende commentaar op artikel 23 van de Grondwet onder de aandacht van de volksvertegenwoordiging te brengen. Of de kennis van en (daarmee) de waardering voor het grondwetsartikel hierdoor in de Kamer is toegenomen valt helaas sterk te betwijfelen.

Bijzonder

Het boekje Is om meerdere redenen bijzonder te noemen. In de eerste plaats omdat het over een bijzonder artikel uit de Grondwet gaat. Artikel 23 is het grondwetsartikel met de meeste artikelleden, is gedurende vele decennia vrijwel ongewijzigd gebleven en heeft zelfs de algehele grondwetsherziening uit de jaren '80 zonder aanpassingen doorstaan.Artikel 23 is daarnaast niet in het minst bijzonder door haar ontstaansgeschiedenis en door de rol die dit artikel bij herhaling speelt in het actuele politieke debat. Het is hier niet de plaats om dieper op de geschiedenis en de actualiteit van de vrijheid van onderwijs in te gaan. Ik verwijs in dit verband slechts naar de recent door de GOLV gepubliceerde bundel Een open deur en naar de binnenkort door het studiecentrum uit te brengen nota Van ideaal naar werkelijkheid.

Het bijzondere karakter van artikel 23 van de Grondwet wordt geaccentueerd doordat het wordt becommentarieerd in een apart boekje. Hét juridische handboek over de Grondwet is het door prof. mr A.K. Koekkoek geredigeerde De Grondwet, dat onder meer een artikelsgewijs commentaar op de Grondwet bevat. Een eerdere versie van het hier besproken boekje vormt één van de hoofdstukken uit dit hand­boek, waarvan de laatste druk dateert uit 2000. Kennelijk zijn de ontwikkelingen rond en de belangstelling voor het onderwijsartikel in de Grondwet zodanig dat dit regelmatige herziening en afzonderlijke publicatie rechtvaardigt.

Auteurs

Een andere bijzonderheid betreft de auteurs. Hoewel er in Nederland slechts een handjevol onderwijsjuristen zijn, is het duo Mentink en Vermeulen toch opmerkelijk. Zoals bekend heeft het Nederlandse onderwijsbestel een duaal karakter. Dat betekent dat scholen openbaar óf bijzonder zijn. Dit duale karakter van het onderwijsbestel is een voortdurende bron van politieke tegenstellingen. Nu is het zo dat Mentink hoogleraar onderwijsrecht is vanwege de Stichting Bijzondere Leerstoel Onderwijsrecht op Pluriforme Grondslag en dat Vermeulen zijn hoogleraarschap onderwijsrecht bekleedt vanwege de Stichting Bijzondere Leerstoelen van de Vrije Universiteit en de Stichting De Katholieke School. In de auteurs is dus zowel het openbaar als het bijzonder onderwijs heel expliciet vertegenwoordigd. Uiteraard behoren politieke standpunten en stellingnamen in de rechtswetenschap geen rol te spelen. Desondanks is het bijzonder te waarderen dat het gelukt is om tot deze co-productie te komen. Daardoor wordt voorkomen dat de inhoud van het boekje al te gemakkelijk wordt geëtiketteerd als behorende bij bepaalde politieke opvattingen.

Waarde

De waarde van het boekje is niet alleen dat het een heldere uiteenzetting biedt over de betekenis van de verschillende elementen van artikel 23 van de Grondwet, maar ook dat er steeds een verbinding wordt gelegd met actuele ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen worden door de auteurs in een onderwijsjuridisch en constitutioneel kader geplaatst, waarmee voor de middellange termijn^ de marges voor het politieke debat worden aangegeven.

Het is onmogelijk en ook niet de bedoeling van een recensie om de inhoud van het boekje uitputtend weer te geven. Daarom slechts een greep uit de thema's die aan de orde komen: het belang van de historische interpretatiemethode van de Grondwet, decentraal onderwijsbeleid, de dragers van de vrijheid van onderwijs, de reikwijdte van het toezicht en horizontale werking van de vrijheid van onderwijs (waarbij wordt ingegaan op de spreiding van leerlingen).

. Het boekje van Mentink en Vermeulen is een handzame gids voor iedereen die zich meer dan oppervlakkig wil verdiepen in de betekenis van artikel 23 van de Grondwet en is een onmisbaar naslagwerk voor allen die vanuit hun verantwoordelijkheid te maken hebben met juridische aspecten van het onderwijs en het onderwijsbeleid. Wel moet worden opgemerkt dat de forse prijs zich niet verhoudt tot de beperkte omvang van het boekje.

W.LVerweij, beleidsmedewerker OCW

N.a.v.: Prof mr D. Mentink en prof mr. B.P.Vermeulen, Artikel 23 CrondwetTekst van en toelichting op het grondwetsartikel over onderwijs, mede aan de hand van ontwikkelingen in wetgeving en jurisprudentie, 's-Gravenhage: Elsevier Overheid, 2004, 86 p., prijs: € 29, 00.

1 Als ik me goed herinner betrof het de vraag of de Grondwet zich verzet tegen een wettelijke regeling van de samenwerkingsschool en zo ja, welke wijziging van de Grondwet dan nodig zou zijn om ruimte te bieden voor een wettelijke regeling van de samenwerkingsschool. 2 Wijziging van de Grondwet vraagt behandeling in (ten minste) twee (achtereenvolgende) kabinetsperiodes.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen