Nogmaals ‘thuiszorg’

Inleiding

In een vorig artikel las u over het verzorgen van bejaarden, zieken of gehandicapten in de thuissituatie. Om iemand goed te verzorgen en alle hulp te kunnen bieden is heel wat 'mankracht' nodig. Daar is allereerst de familie, die hulp biedt. Omdat de verzorging vaak te zwaar is en er verpleegkundige handelingen moeten worden verricht, wordt - meestal via de huisarts - de professionele hulpverlening ingeschakeld. Maar ook met kruiswerk en gezinszorg blijft er nog heel veel te doen voor familie en vrienden. Soms kan dat tc veel zijn.

Dan is er in veel plaatsen in ons land de mogelijkheid vrijwilligers in te schakelen. De Nederlandse Patiëntenvereniging, een christelijke organisatie, heeft vrijwilligers-centrales opgericht, en waar nodig, mag op hen een beroep gedaan worden, om hulp en zorg te verlenen. In principe is die hulp gratis. Deze hulpverlening kan echter onvoldoende zijn. Als dat het geval is. kan men denken aan betaalde hulp.

Er zijn verschillende organisaties, zoals onder andere dc R.S.T. (Reformatorische Stichting Thuiszorg), waarop we een beroep kunnen doen.

Ik wil deze vorm van hulpverlening graag onder de aandacht brengen. Het kan wel eens gebeuren, dat de hulp die nodig is voor één persoon zo veelomvattend en/of zo langdurig is. dat familie, vrienden, vrijwilligers en anderen die niet volledig kunnen bieden. Zo hoorde ik over de jarenlange verpleging van een gehandicapte, demente bejaarde; ook werd in een andere situatie maandenlang de plaats van een overspannen moeder ingenomen. En ook wijzelf hebben ervaring met deze vorm van hulpverlening. Als wij met ons gezin enkele weken weg willen, moeten wc - in verband met onze ouders - een hulpverleenster voor dag en nacht in huis hebben. Ook deze taak kon tot tevredenheid vervuld worden door middel van een onder ons bekende stichting. Zo is er in ons land. ondanks allerlei bezuinigingen, nog heel veel mogelijk. Ook als het gaat om terminale thuiszorg.

Terminale thuiszorg

Om iets te weten te komen over terminale thuiszorg, vroeg ik inlichtingen bij Stichting Schuilplaats (Veenendaal). Op deze 'Pagina's voor haar' kan ik uit de overvloed aan informatie slechts enkele zaken naar voren halen. Uit verschillende artikelen nam ik het een en ander - verkort en soms in eigen woorden - over.

De terminale fase is de eindfase van het menselijk leven, de stervensfase in dc breedste zin van het woord. Het levenseinde van de patiënt is op niet al tc lange termijn te verwachten. Meestal is het een kankerpatiënt, die 'uit'behandeld is door de specialisten en die uit het ziekenhuis ontslagen is om thuis te sterven.

De tijd die nog rest. moet niet langer gevuld worden met een weinig zinvolle ziekenhuisopname en de daarbij behorende vermoeiende ingrepen. Want medische middelen kunnen wel ccn zegen zijn om het aardse lijden te genezen, of. als dat niet meer kan, te verlichten, maar het mag in de terminale fase nooit de overhand krijgen.

Wij mogen onze geliefden niet de gelegenheid ontnemen om een bewust sterfbed te hebben. Dat zouden we kunnen doen door de waarheid te verzwijgen, door steeds nog de illusie van een mogelijke beterschap te wekken en door - tegen beter weten in - zware en ziekmakende therapieën te starten. Dan verlengen we niet iemands levensfase, maar bekorten we iemands stervensfase.

De patiënt komt thuis

Wat hebben wij te bieden? Welke zorg staat ons voor ogen? Als wij het leven als Gods gave en als Gods eigendom zien. waarvan de tijden in Zijn hand zijn. dan past ons diepe afhankelijkheid als het leven naar de dood neigt. Dan bestaat onze zorg niet louter uit aktieve medische handelingen tot en met het einde. Dan past eerbiedig terugtreden om samen met onze ongeneeslijk zieke op weg te gaan. wetend dat het een doodlopende weg is. Moeilijk is dal. We hebben het er allemaal moeilijk mee. In de eerste plaats de patiënt, maar ook allen daaromheen; de artsen. de familie, de geestelijke verzorgers. Daarom is terminale thuiszorg niet alleen zorg cn begeleiding voor de patiënt, maar ook voor de familie, die direkt bij de verzorging betrokken is".

Tegenwoordig zijn er heel veel patiënten die het liefst in de eigen omgeving willen sterven. Je bent weg uit de ziekenhuissfecr. Je bent omringd door eigen familieleden of door goede vrienden. Met de huisarts, die al zoveel jaren het wel en wee kent. heb je wellicht een beter kontakt. Hij kan luisteren en hij weet al zoveel van je. Helaas is het niet altijd mogelijk om dc stervende werkelijk tot het einde toe thuis te verzorgen. Het komt voor. dat in de laatste dagen de benauwdheid erg toeneemt. Men kan te maken krijgen met andere ernstige komplikaties en dan is een ziekenhuisopname bijna onvermijdelijk. Nu moeten we ook weer niet al te negatief denken over ziekenhuizen. Ook daar wordt menigmaal méér gedaan, dan plicht is. De zorg voor de stervende en de familie kan hartverwarmend zijn. Maar een ziekenhuis is toch meer gericht op het genezen, op beterschap. Het is daarbij ook nogal eens een witte (en voor ons gevoel kille) wereld. De bezoektijden zijn afgepast en als dc familie vertrekt, blijft de terminale patiënt met 'vreemden' achter. „Al zouden er komplikaties zijn. dan kan er thuis best meer gebeuren. Niet uit bezuinigingsoverwegingen, al is dat een gunstig neveneffekt. ook niet uit idealistische overwegingen van sommige hulpverleners, hoe prijzenswaardig ook. maar vooral en alleen in het belang van de patiënt".

Een sterfbed thuis kan voor de omringenden een onvergetelijke levensles betekenen. „Onoplosbare ruzies worden bijgelegd, onkerkelijk geworden kinderen gaan weer nadenken over de echte levensvragen, soms wordt het vrijmoedig spreken onderling over dood en leven voor het eerst mogelijk met elkaar (...). Het is voor ons allen goed om. als de omstandigheden dat enigszins toelaten, onze stervenden weer in ons midden te hebben. Ook voor de latere rouwverwerking". Dat mensen in dc terminale fase graag thuis willen blijven, komt ook door de angst voor euthanasie.

Een hospice

Niet iedereen kan thuis sterven. Voor alleenstaanden is dat vaak onmogelijk. Ouderen hebben te weinig familieleden om voor hen te zorgen, of de echtgenoot is zelf ziek en oud. of de kinderen wonen te ver weg. En soms dürven mensen niet voor een stervend familielid tc zorgen. In onze samenleving hebben weinigen geleerd om te gaan met lijden en sterven. Er is een generatie opgegroeid die deze zaken liever buitenshuis ziet gebeuren. Toch hoeft zo'n patiënt niet in het ziekenhuis tc stenen. In Engeland komt het veel voor. dat terminaal zieke patiënten, die niet langer in het ziekenhuis hoeven te blijven, opgenomen worden in een hospice. een 'sterfhuis'. De stervende staat daar centraal. Men voelt zich daar niet tot last. Er wordt bovendien alle zorg besteed aan ernstige en hinderlijke symptomen, zoals pijn. inkontinentie. de hik of verwardheid, die het waardig afscheid nemen onmogelijk maken. Men stelt, dat 95 procent van de patiënten pijnvrij kan sterven. Veel artsen in ziekenhuizen zijn niet of niet voldoende op de hoogte van adequate pijnbestrijding. Maar in een hospice is men daar zeer deskundig in. Het is voor een stervende een hele rust. als hij weet. dat zijn leven kostbaar wordt geacht. Het is niet zinloos! Het leven wordt gerespekteerd. Angst voor euthanasie hoeft men in een hospice niet te hebben. Hoewel de stervende niet echt in zijn omgeving kan zijn. is het voor hem toch of hij thuis is. Zijn familie, zijn naaste geliefden mogen 24 uur per etmaal bij hem komen. Ze kunnen er eten. slapen. Er is pastorale zorg en rouwprocesbegeleiding en voor de patiënt is er stervensbegeleiding. Nu hoeft een hospice (zoals in Engeland) niet persé een aparte instelling tc zijn. Staatssekretaris Simons is daar geen voorstander van: „De hospice-tchuizen zelf wil ik niet overnemen uit de Engelse situatie, ook niet als experiment. (...) Ik kies er voor om de mogelijkheden in de bestaande instellingen en de deskundigheid van algemene hulpverleners te verbeteren. Daar wordt ook nu al veel aan gedaan, bijvoorbeeld in allerlei vernieuwingsprojekten van verpleeg-cn verzorgingstehuizen en in de thuiszorg".

Er zijn dan bijvoorbeeld drie a vier bedden beschikbaar in zulke tehuizen om 'verplaatste thuiszorg' te kunnen geven. Huisarts, wijkverpleging, gezinsverzorging, predikant, familie cn vrijwilligers zijn in die tehuizen samen verantwoordelijk voor de totale zorg.

In verschillende plaatsen in ons land zijn in samenwerking met kerkeraden en organisaties hospice-projekten van Stichting Schuilplaats opgezet. „Het belangrijkste doel is hulp te bieden aan stervenden en hun naasten door vrijwilligers, die daarvoor zijn toegerust".

Tenslotte kan dan in dit verband Stichting Kuria in Amsterdam genoemd worden. Vijf reformatorische kerken hebben Kuria opgericht om christelijke gastvrijheid cn vervangende thuiszorg te bieden aan dakloze stervenden. Bij de opzet hiervan dienden de Engelse hospices als voorbeeld. Er is plaats voor zes (aids)patienten. die in een huiselijke situatie deskundig en liefdevol worden verzorgd. Kuria biedt aan deze vaak afgedwaalde en ontspoorde mensen een thuis tot hun levenseinde.

Ik wil eindigen met een citaat van drs. J. H. ten Hove: „Als wij ons leven zien als een christenreis naar de eeuwigheid, dan moeten we het geestelijk welzijn van onze geliefden en van onszelf het belangrijkste achten. Het gaat om de eeuwigheid, de ontmoeting met God. (...). Het werk van een dokter en van een wijkzuster is vaak belangrijk en onmisbaar, cn ze dienen tot in het kleinste detail hun verantwoordelijkheid te kennen, maar hij of zij dient zijn arbeid als voorwaardenscheppend en als tijdelijk hulpmiddel te zien voor het Ene Nodige: God. mijn Deel in eeuwigheid, al bezwijkt mijn vlees en mijn hart".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen