Nederlands eerste vrouwelijke student

In de 17e eeuw was er in Nederland nog geen leerplicht, maar zowel jongens als meisjes werden aangezet om te leren. De bedoeling die daarachter lag, was om zoveel mogelijk mensen de gelegenheid te bieden persoonlijk de bijbel te lezen en te bestuderen. Jongens konden naar de universiteit toe, maar voor meisjes was dat verboden terrein.
Anna Maria van Schuurman leefde van 1607 tot 1678. Als kind al viel het op dat ze erg intelligent was. Bij de Latijnse lessen corrigeerde ze regelmatig haar oudere broers. Daarom kreeg ze van haar vader klassiek onderricht en mocht ze zich verdiepen in kunst en wetenschappen. Toen ze 16 jaar was, lag haar vader op sterven. Hij liet haar beloven dat ze nooit zou trouwen en haar spreuk werd: „Mijn liefde is gekruisigd." Mede doordat ze niet trouwde kon ze zich zo sterk op haar studie richten. Haar broer ging studeren en hoewel Anna Maria geen colleges mocht volgen, studeerde ze toch samen met hem op en kwam in aanraking met vele geleerden uit die tijd, onder andere Revius, Descartes en Huygens.

Voetius
In 1634 maakte ze kennis met Voetius, professor in de theologie. Anna Maria legde zich steeds meer toe op de theologie. Van Voetius kreeg ze toestemming om vanuit een aparte loge, ongezien door anderen, zijn colleges te volgen bij de universiteit van Utrecht. Zo werd ze de allereerste officieuze studente van Nederland. Studie was in haar ogen van zeer groot belang, ook voor vrouwen. Haar seksegenoten sprak ze aan via gedichten. Ze waarschuwde hen op deze wijze niet te veel bezig te zijn met uiterlijke schoonheid, zoals kleding en haardracht. Nee, innerlijke schoonheid, dat was belangrijk. Die was volgens haar onder andere te bereiken door studie.

Jacob Cats
Ze leerde de bekende dichter Jacob Cats kennen. Hij maakte haar bekend met het literaire leven. Ze schreven gedichten aan elkaar en correspondeerden veelvuldig. Vooral door Anna Maria's contacten met deze man werd haar naam in die tijd al bekend. In 1637 noemt Cats een indrukwekkende lijst van haar kennis in een van zijn boeken. Hij roemt haar talenkennis: Nederlands, Engels, Duits, Frans, Italiaans, Grieks, Hebreeuws, Latijn, Chaldeeuws, Syrisch en Arabisch. Hij gaat in op haar artistieke kanten: kalligraferen, tekenen, schilderen, borduren, glasgraveren, houtsnijden, musiceren en boetseren. Ook prijst hij haar kennis van geschiedenis, poëzie, vrije kunsten, filosofie en vooral theologie. Een opmerkelijke lijst, nietwaar?

Opnieuw ontdekt
Door de bemiddeling van Anna Maria van Schuurman werd in 1666 Jean de Labadie aangesteld als predikant in Middelburg. Ze werd de toonaangevende vrouw van de labadisten en bleef dat, ook toen De Labadie geschorst werd en een particuliere huiskerk oprichtte. Vier jaar na Jean de Labadie overleed zij, op 14 mei 1678. Haar roem verdween met haar overlijden... tot ze in de twintigste eeuw opnieuw ontdekt werd. En wel door zeer verschillende mensen. Theologen ontdekten haar doordat ze de nadere reformatie opnieuw gingen bestuderen en gedurende ongeveer 30 jaar van haar leven had Anna Maria veel contact met bekende vertegenwoordigers van de nadere reformatie. Cultuurwetenschappers buigen zich over haar literaire werken en pastelportretten (als eerste in Nederland gebruikte zij de pasteltechniek). Feministen ontdekten haar als voorbeeld voor zichzelf: ze was de eerste Nederlandse studente en verdedigde het recht van vrouwen op studie in haar werk "Dissertatio". Zelfs bleek ze zich al verdiept te hebben in literatuur omtrent de microscoop nog vóór Van Leeuwenhoek hierdoor bekend werd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen