Heel het volk onder heel het Woord (Vrede stichten. Politieke meditaties 2)

Dr. Stefan Paas schrijft in zijn boek over het debat met andersdenkenden. De inzet voor dit debat is ernstig. Het gaat om de toekomst van de samenleving in Nederland. Paas stelt dat die in gevaar komt. De multiculturele samenleving maakt het steeds moeilijker om in vrede met elkaar te leven. Maar ook de autochtone Nederlander dreigt los te weken van de oude morele wortels, die ontstaan zijn in een gemeenschappelijke christelijk verleden, of men dit nu erkent of niet. De verharding in de samenleving neemt toe. Kennen we met elkaar nog dezelfde gemeenschappelijke waarden en normen. Volgens de schrijver kan de Nederlandse samenleving echt kapot gaan. Daarom moeten we opnieuw op zoek naar onze gemeenschappelijke waarden en normen. Het probleem daarbij is dat die in hoge mate gestempeld zijn door het christelijk geloof. En het christelijk geloof is niet populair in onze dagen. Vooral niet in het publieke debat. Dat laten de zwaar overtrokken reacties in de verschillende kranten op het meedoen van de ChristenUnie in de regering wel zien! Daarbij komt dat moderne liberalen zich sterk maken voor een strikte scheiding tussen geloof en politiek. Geloof is voor de privésfeer, de scheiding tussen kerk en staat is absoluut.
In deze samenleving moeten christenen juist hun taak verstaan en in het publieke debat de confrontatie met andersdenkenden aangaan om de vrede te zoeken. Daarom is de titel Vrede stichten goed gekozen. De redactie van De Wekker heeft mij gevraagd om vanuit mijn positie als SGP-raadslid te reageren op de inhoud van dit boek. Dit is te meer interessant omdat de schrijver nogal prikkelende zaken over de SGP vermeldt. Dat inspireerde mij om deze reactie te schrijven. De schrijver is bepaald niet een “andersdenkende” in de zin zoals hij die zelf in zijn boek beschrijft, maar hij denkt wel anders over de SGP!

SGP en theocratie
In zijn boek geeft Paas in acht hoofdstukken een breed en diepgaand overzicht van het denken over de verhouding kerk en staat in de loop van de eeuwen. Over tolerantie en christelijke politiek, over de eigen identiteit van ons land en de wortels van onze huidige samenleving. Het is moedig van de schrijver om opnieuw te pleiten voor de kennis van de historische wortels. Bas van der Vlies (SGP) zou zeggen: “Daar ligt het goud opgeslagen om te worden omgesmeed tot de pasmunt van deze tijd”.

Na de mooie analyses in de eerste hoofdstukken verwachtte ik in de laatste hoofdstukken richtlijnen hoe de staat en met name de christelijke politiek de vrede in onze samenleving kan stichten en bewaren. Dat viel me wat tegen. Ik beperk me nu tot de bijdrage van christenen in de politiek. De schrijver is ervan overtuigd dat klassieke christelijke overtuigingen een sterke basis vormen voor een tolerante levenshouding en regering. Dat zal waar zijn, maar wat is de praktische vertaling daarvan? In de weinige concrete voorbeelden geeft hij aan wat het vooral níet moet zijn. Zo vindt hij de theocratische gedachte, die bij de SGP leeft, niet meer van deze tijd. Christenen moeten ook voorzichtig zijn met hun beroep op de waarheid van de Bijbel. Ik moet zeggen: in de laatste hoofdstukken vond ik de schrijver soms in tegenspraak met zichzelf, met wat hij schrijft in de eerste hoofdstukken. Ik wil puntsgewijs een aantal zaken aan de orde stellen.

Theocratie
1. Het begrip theocratie zorgt voor veel verwarring, ook binnen de SGP. Er zijn veel omschrijvingen van het begrip theocratie. Letterlijk betekent het godsregering, maar met Calvijn stelt de SGP dat de theocratie als politieke regeringsvorm éénmalig is geweest. Dat was in de tijd dat Israël nog geen koning had en waarbij de wetten van Mozes leidraad waren voor het staatkundige leven. Ds. Kersten, oprichter van de SGP, vermeed de term theocratie. De SGP wordt door dit verkeerd begrepen begrip al snel in de hoek van de extremisten gezet. De SGP is de oudste politieke partij binnen ons democratisch bestel. De oprichters hebben bewust voor deelname binnen de democratie gekozen. Daarmee is de SGP een voluit democratische en geen theocratische partij. Zelf spreek ik liever over theocratische idealen die een intentie aangeven. Wat verstaan we daar dan onder? Op een conferentie in 2005 omschreef kamerlid Kees van der Staaij het als volgt. In de eerste plaats de erkenning dat het overheidsgezag afkomstig is van God. En vervolgens is het volk en de overheid gebonden aan de Tien Geboden. We spreken hier over idealen in de zin van een norm die we na zouden moeten streven. In dit licht moeten we ook artikel 36 van de NGB zien. Dit onverkorte artikel wordt inderdaad door de SGP gehandhaafd, inclusief de woorden “om uit te roeien etc.” Is dat nu werkelijk de bedoeling van de SGP, als ze aan de regering zou komen? Nee. Ook dit is een kerkelijk geloofsartikel waarbij de kerk de overheid voorhoudt hoe ze moet handelen en de ware leer zou moeten bevorderen. Overigens begrijp je dit artikel van Guido de Brès pas goed als je het plaatst in de tijd, waarin het geschreven werd. In zijn tijd was het ondenkbaar om meerdere soorten geloof in een staat toe te staan. De geschiedenis heeft laten zien dat de overheden in de Nederlanden in de zeventiende eeuw dit artikel nooit letterlijk hebben uitgevoerd. Juist die calvinistische overheden met een hoog “SGP-gehalte” legden een voor die tijd zeldzame tolerantie aan de dag, uniek in Europa. Artikel 36 is letterlijk een geloofsbelijdenis. De SGP zou nooit geloofsdwang uit willen oefenen. Overigens drukt Paas de SGP-ers nog weer eens met de neus op de feiten: wat moeten zij genuanceerd en met wijsheid over deze begrippen spreken, want anders worden zij verkeerd begrepen.

Tien geboden
2. De SGP gaat uit van de stelling dat de Tien Geboden universeel zijn en in alle tijden gelden voor burgers en overheden. Daar denkt Stefan Paas anders over. Hij schrijft dat de geboden van God in iedere tijd opnieuw geïnterpreteerd moeten worden. Ze hebben dus geen absoluut gezag en gelden niet altijd. Hier gaat voor mij wel een wissel om. Als we belijden dat God regeert, dat Zijn Woord en Zijn geboden waarheid zijn, dan kan ik toch niet anders zeggen: “Vrees God en houd Zijn geboden, want dit betaamt alle mensen.” Dit maakt het gesprek met Paas wel moeilijker. We hebben dus niet dezelfde opvattingen over het gezag van de Wet van God. Als ik hem goed begrijp geldt dat ook voor zijn interpretatie van de Bijbel, waarbij het gezag van de Heilige Schrift voor hem in sommige situaties ontleend wordt aan het overkoepelend verhaal, dat richting geeft aan onze antwoorden. Maar als we zo met het gezag van de Schrift omgaan, doemt dan niet het gevaar op van verschillende subjectieve interpretaties, die menselijk zijn? Geldt hier niet het citaat van Augustinus, door Paas in zijn boek zelf aangereikt: “Geloven wat je zelf behaagt of niet geloven wat je zelf behaagt is geloven in jezelf en niet in het Evangelie”? Ik bedoel dit natuurlijk niet persoonlijk, laat dat duidelijk zijn, maar ik stel deze zaken vragenderwijs.

3. Stefan Paas dringt aan op een stevige inbreng van christenen in het publieke debat, ook in de politiek. Hij is er van overtuigd dat het christelijk geloof uniek is en dat christenen overtuigde christenen moeten zijn. Een zoutend zout. Een oppervlakkig christelijk geloof, aangepast aan de tijd, zal weinig invloed hebben. Helemaal waar! Maar het bovenstaande betekent dat je als christen geen twee gezichten kunt hebben. Je kunt niet onpartijdig zijn in het publieke debat. Er bestaat mijns inziens ook geen onpartijdige overheid, zoals Paas dat graag ziet. Datgene wat je in je privéleven gelooft zul je in het openbaar ook uitdragen. De bijbelse boodschap “schuurt” soms met de praktijk in de samenleving. Toch moet die boodschap onverkort blijven staan. Betekent de uitwerking van Paas’ visie in de praktijk niet een te snelle vlucht in het compromis ter wille van de vrede?

Prostitutie
4. Paas behandelt in zijn boek een casus over de houding van een christelijke overheid tegenover prostitutie. Hij pleit er voor om bij wetgeving vooral te letten op bijvoorbeeld de werkomstandigheden en de vrijwilligheid van de prostituees. Wil je in dit verband een bordeelverbod of andere beperkende wetgeving afkondigen, dan moet je je als overheid gronden op dit soort argumenten en niet op grond van het zevende gebod. Dit is zo’n voorbeeld uit het laatste hoofdstuk dat bij mij veel vraagtekens opriep. Laat ik een raadsvergadering in een willekeurige gemeente voor de aandacht brengen. Het onderwerp is het bordeelverbod. U moet er van overtuigd zijn dat de gemiddelde PvdA’er of VVD’er tegen een bordeelverbod is. Prostitutie hoort nu eenmaal bij de samenleving. Die onterende toestanden voor vrouwen zijn een schadelijk nevenverschijnsel, maar dat is ondergeschikt aan hun diepste intentie, hun “geloof”: de mens moet vrij zijn in zijn of haar keuzes. Dat is immers hùn geloof! Zou een christenpoliticus, in dit geval van SGP-huize, dan niet vanuit zijn diepste intentie, vanuit zijn geloof mogen stellen dat hij voor een bordeelverbod in zijn gemeente is? Hij doet dat op grond van het zevende gebod. Daarnaast kan hij tal van andere argumenten, zoals hierboven genoemd, gebruiken. Dat laatste moet hij ook doen, want uiteindelijk telt het resultaat. Maar een christen kan zichzelf toch niet opdelen in tweeën door zijn diepste overweging hierover, prostitutie is zonde tegen God, niet te noemen? Begrijp me goed: zoiets moet men zeer genuanceerd doen, oprecht en voorzichtig. Je bent in die situaties ook kwetsbaar en mijn ervaring is, dat je de hulp van de Heere dan zeer nodig hebt. Maar waarom zou ik zoiets niet mogen zeggen als alle andere vertegenwoordigers van politieke partijen net zo goed hun “seculiere geloof” belijden. Op zo’n moment is in de raadszaal een geestelijke strijd gaande! Dat heb ik verschillende keren in de afgelopen negentien jaar ervaren. Hier begrijp ik Paas niet. Aan de ene kant bepleit hij een duidelijke inbreng van christenpolitici, maar in dit concrete voorbeeld wil hij van zo’n duidelijke christelijke inbreng niet weten. Kiest hij hier niet te snel voor een gedoogpolitiek, die net zo goed door de PvdA-politici gekozen kan worden?

Tot slot
Het boek van Stefan Paas nodigt in ieder geval uit tot nadenken en tot discussie. Ik heb het met plezier gelezen, ben het niet in alles met hem eens maar in het debat zal de vrede wel bewaard worden. Een SGP’er weet dat de samenleving in Nederland ver verwijderd is van de politieke idealen van de SGP. Soms lijkt het ploegen op rotsen. De Heere God is het echter waard dat we streven naar het ideaal van een samenleving waarin overheid en volk zich onderwerpen aan het Woord van God. Het gaat om Zijn eer, niet om politieke idealen. Het gaat om heel het volk onder heel het Woord.

N.a.v. Stefan Paas,
Vrede stichten, Politieke meditaties.

D. van Meeuwen
(Drs. D. van Meeuwen, lid van de CGK Sliedrecht (Bethelgemeente), is SGP-raadslid (fractievoorzitter van de SGP-CU) in Sliedrecht en in het dagelijks leven directeur van de locatie Marnix van het Wartburg College in Dordrecht.)

‘Vrede stichten. Politieke meditaties’ – Stefan Paas
In april van dit jaar publiceerde br. Stefan Paas het boek ‘Vrede stichten. Politieke meditaties’. Het boek trok direct de aandacht. De redactie van De Wekker vroeg twee christenpolitici het boek te lezen en op de inhoud te reageren. Drie weken geleden reageerde br. P. Brandsma, jarenlang wethouder voor het CDA. Vandaag de reactie van SGP-raadslid (en fractievoorzitter) br. D. van Meeuwen. Volgende week zal Stefan Paas reageren.

De redactie

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen