Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Was de wijn klaar?

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Was de wijn klaar?

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

<br />

Het is binnenkort 25 jaar geleden dat "Klare wijn" verscheen, een geschrift van de Generale Synode van de Nederlandse Hervormde Kerk over het gezag van de Bijbel. Het was vlak voor Hervormingsdag dat ik het opnieuw ter hand nam.

In de Hervorming werd het Woord van God herontdekt onder het stof van de traditie van de Roomse Kerk. Niet wat de kerk, maar alleen wat de Schrift leert, werd weer de norm. Dit "Sola Scriptura" (alleen de Schrift) hield in dat de Schrift onaantastbaar was: een laatste norm, die zelf niet meer ter discussie kon worden gesteld. „Wij geloven zonder enige twijfeling al wat daarin begrepen is" (Ned. Gel. Bel. art. 5).

Men kwam daarmee in botsing met de Roomse Kerk, maar ook met het toen moderne denken, dat niet God, maar de mens (die in wezen goed zou zijn) in het middelpunt zette. Tegenover dit optimistische denken stelde men de boodschap van de Schrift, die de mens tekent in zijn verlorenheid en dodelijke onmacht ten goede, om hem de weg te wijzen naar Christus. Het gezag van de Heilige Schrift was ook tastbaar: in de kerk, in het onderwijs, in de politiek en in het hele dagelijkse leven. De Bijbel gaf de toon aan, hoe klein het getal ook was van hen voor wie dit werkelijk een zaak van het hart was.

Naïef
Als we tegen deze achtergrond Klare wijn lezen, treft het enorme verschil. Het gezag van de Bijbel is niet meer onaantastbaar. De resultaten van eeuwenlang wetenschappelijk bezigzijn met de Bijbel dwingen, zo menen velen, onherroepelijk tot een andere stellingname. We kunnen eenvoudigweg niet meer zo omgaan met de Bijbel als in de 16e en 17e eeuw: kritiekloos aanvaarden van wat de Schrift zegt, lijkt louter een bewijs van naïviteit te zijn. We staan, zo meent men, voor de opdracht de boodschap zoals God die bedoeld heeft, los te pellen uit de inkleding. Een inkleding van mensen afkomstig en dus aan alle menselijk gebrek en misverstand onderhevig.

Moderne denken
Kenmerkend voor de nieuwe visie is dat de boodschap van de Schrift niet meer zo haaks lijkt te staan op het moderne denken als in de tijd van de Reformatie. Integendeel, juist het moderne denken lijkt soms te dicteren hoe wij de Bijbel moeten lezen. Heel openlijk -en heel naïef!- wordt dit uitgesproken in het rapport over het Schriftgezag dat de Gereformeerde Kerken in 1980 hebben uitgebracht: "God met ons".

Maar het blijkt ook duidelijk in Klare wijn. Veelzeggend is een zin als „Bij conflicten tussen Bijbel en wetenschap wordt men gedwongen voor wat men noemt het "gezag van de Bijbel" te buigen, tegen zijn verstand in." Een houding die wordt afgekeurd.

Bloedeloos
Typerend ook is de slappe reactie in Klare wijn op de moderne vrijzinnigheid: die wordt niet goedgekeurd, maar ook niet radicaal afgekeurd. Bepaald geen klare wijn! De boodschap van de Reformatie dat de reddeloos verloren mens alleen gered kan worden door het bloed van Christus, Die stierf in plaats van Zijn kinderen, is ingeruild voor een inderdaad "bloedeloze" boodschap van het Koninkrijk Gods, een rijk van vrijheid en liefde, dat zich baanbreekt in onze wereld en waarvan Jezus Messias de prediker is geweest. Een rijk dat wij mensen moeten bouwen in de navolging van deze Jezus Messias. En is dit klare wijn?

Veelzeggende toon
Reeds de tóón van iemands woorden kan veelzeggend zijn. Dat is ook hier het geval. Calvijn, als dienaar van het Goddelijke Woord, spreekt over de majesteit van de heilige God en de majesteit van Zijn heilig Woord. Daarvoor kan en mag de mens alleen maar buigen om zich erdoor te laten gezeggen en te laten leiden. Hoe zou een nietig, zondig mensje uit het stof (daar had Calvijn bevindelijk weet van!) het wagen in dit Woord te schiften tussen wat wel en niet geloofwaardig is?

Wat een andere toon slaan de schrijvers van Klare wijn aan! Hier zijn het wetenschappers, die op een spitsvondige wijze een oud, eerbiedwaardig geschrift proberen te analyseren om te ontdekken wat daarin historisch juist en dus geloofwaardig en wat legendarisch en dus ongeloofwaardig is.

In opmars
In Klare wijn werd dus de overtuiging uitgesproken dat de Bijbel weer in opmars was en dat de nieuwe manier van omgaan met de Bijbel veel dood hout had opgeruimd en de Bijbel weer toegankelijk maakte voor de moderne mens. Na 25 jaar blijkt de werkelijkheid anders te zijn.

De kerk en de Bijbel zijn verwezen naar de rand van de samenleving en het is de vraag hoe lang ze daar nog geduld zullen worden. Dat is nú tastbaar. Een van de hoofdschuldigen is deze nieuwe visie op de Heilige Schrift, waarin het gezag van de Heilige Schrift is ingeruild voor het gezag van de wetenschap en het moderne denken. Ten diepste: voor het gezag van de mens.

Geesteloosheid
We mogen echter niet op een goedkope wijze alleen de schuld bij de nieuwe visie op de Schrift zoeken. Want er zijn nog andere schuldigen! Zou een van de andere schuldigen soms de geesteloosheid kunnen zijn van hen die nog wel onvoorwaardelijk willen buigen voor het gezag van de Heilige Schrift, maar die evenmin bevindelijk weet hebben van de diepte van de zonde en de hoogte van de genade?

Laten we niet vergeten dat de Schriftkritiek in de 18e en in de 20e eeuw gevolgd is op, ja eigenlijk veroorzaakt is door een dode orthodoxie. Misschien moeten we nog een stap verder terug: zou de geesteloosheid van de levende Kerk soms mede een oorzaak zijn? Is de geur van de Heilige Geest, Wiens adem elk Schriftwoord doorademt, merkbaar in hun leven, zodat het beslag legt op anderen?

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 6 november 1991

Terdege | 96 Pagina's

Was de wijn klaar?

Bekijk de hele uitgave van woensdag 6 november 1991

Terdege | 96 Pagina's