Betwijfeld of ongetwijfeld?

Een nieuw boek

De titel van het boek waarover ik hier wil schrijven luidt: 'Het algemeen betwijfeld christelijk geloof. Zo nieuw is het niet. Het is al een jaar oud. Het is geen mooi bock. Eigenlijk is het een heel naar boek. Het is ccn aanval op (bijna) alle geloofsartikelen van de christelijke kerk van alle eeuwen. De schrijver noemt het in de ondertitel 'Een herziening'. Ik denk dat het veel meer een rechtstreekse aanval is op die dingen die onder ons volkomen zekerheid hebben. Het is een triest boek naar mijn opvatting. Hoe ver kan een mens die de gereformeerde leer van huis uit heeft gekend, wegzwerven van het beleden cn beleefde aeloof dat ons van de heiligen overgeleverd is.

Een merkwaardig boek

Het boek is geschreven door prof. dr. H. M. Kuitert. emeritus hoogleraar aan de theologische fakulteit van de Vrije Universiteit te Amsterdam. Hij gaf les in de vakken ethiek cn de inleiding tot de dogmatiek. Boeken schrijven heeft hij meer gedaan. Hij kan dat ook. Dc zeggingskracht in het taalgebruik en de helderheid in de opbouw van zijn beroog zijn onweerlegbaar. Maar zeer velen zijn niet gelukkig met de ontwikkeling van zijn theologische gedachten. Nu heeft Kuitert een boek geschreven waarin veel van zijn voorgaande pennevruchten zijn samengevat of verwerkt. Wat verkoopcijfers betreft is het boek een sukses zou je zeggen. Het is een bestseller. Als wc letten op het aantal drukken dat er verschenen is binnen een jaar tijd. moeten we dat toegeven. Op het ogenblik dal ik dit schrijf, zijn er al meer dan elf drukken verschenen. Een ongekend groot aantal voor een theologisch werk in zo'n kort tijdsbestek.

De titel

De titel is schokkend: 'Het algemeen betwijfeld christelijk geloof. Dc ondertitel luidt: 'Een herziening'. De titel is een vervorming van het antwoord van de catechismus op vraag 22: ...de artikelen van ons algemeen en ongetwijfeld christelijk geloof. Een formule die ons ook bekend is uit de kerkdienst. Met name vanuit de middagdienst waar de geloofsbelijdenis doorgaans wordt ingeleid met de standaardzin: „Laat ons belijdenis doen met de kerk

van alle tijden en plaatsen van ons algemeen en ongetwijfeld christelijk geloof!". Deze formulering, die ons dus meer dan bekend is en ons verbindt met de christelijke kerk van alle eeuwen, is ingrijpend veranderd. Juist de achillespees van de formule werd gewijzigd. Ongetwijfeld werd betwijfeld...

De ondertiteling, een herziening, stelt een vraag. De vraag, of dit een herziening is van de geloofsleer, of zo je wilt. van de geloofsinhoud, of een totaal nieuwe invulling. Totaal nieuw zal het nooit zijn. F.r zijn oude of zeer oude gedachten aangedragen in een nieuw kleed. Een tweede vraag is of wij behoefte hebben aan een herziening van de geloofsleer. Week de belijdenis af van de Schrift? Nooit iets van gemerkt! Zijn we aan de doordenking en de beleving van onze gereformeerde geloofsleer al helemaal toegekomen? En hebben wc van daaruit antwoorden gevonden op vragen die deze tijd ons stelt? Hebben wij het vroeger verkeerd gezien en beleden? Is dc Bijbel veranderd zodat wij aan de slag moeten? Of wil de schrijver een op de moderne gedachte aangepaste theologie geven? Klopte het niet meer? Is ons moderne westerse leven ver af van dc paulinische leer bijvoorbeeld? Daarom vragen wij ons af: wat is het grote geheim van dc verrassende oplage cn van het aantal herdrukken die dit boek heeft ondergaan? Het zijn allemaal vragen die je kunt stellen wanneer jc deze uitgave in handen krijgt. Vanzelf, de provocerende titel kan ccn trekpleister betekenen voor een aantal mensen. De artikelen die er naar aanleiding van dit boek geschreven zijn. kunnen een stimulans tot aanschaf bieden. Toch verklaart dit niet alles. Zo eenvoudig is het nu ook weer niet geschreven. Het kost wat inspanning voor velen, denk ik om het te lezen. Dus blijft de vraag: waardoor zoveel verkochte exemplaren?

De aard van het boek

Wat is dit voor een boek? Is het een dogmatiek, waarin stelselmatig de geloofsleer wordt behandeld? Nee. zo zou ik het niet willen noemen. Kuitcrt doet dat ook niet. Hij wilde geen dogmatiek schrijven. Hij vond dat te onpersoonlijk. Ik denk dat wij dan ook geen recht doen aan de bedoeling van de auteur. Om een aantal redenen zou ik dit geen dogmatiek willen noemen.

Al worden de meeste hoofdstukken uit de geloofsleer wel behandeld, hij doet het niet vanuit dc Schrift zoals de ons bekende dogmaticken dat doen. Bijbelteksten worden vrijwel niet genoemd. Er wordt niet geworsteld met de betekenis van teksten. Leerstellig kunnen wc dit boek niet noemen.

Dc volgorde van de onderdelen is ook een opvallende. Het eerste hoofdstuk heet: De bron van kennis: de traditie. Het laatste hoofdstuk handelt over de Bijbel.

De zelfopenbaring van God behoort echter bij elke verhandeling over een dogmatisch onderwerp aan het begin te staan. De Heilige Schrift behoort uitgangspunt en fundament te zijn van onze belijdenis. De Bijbel behoort aan het begin te staan. De methodiek van onze Nederlandse Geloofsbelijdenis is geen andere. Wij kunnen niet over God spreken, dan alleen vanuit dc zelfopenbaring van God. Niemand heeft ooit God gezien: e eniggeboren Zoon Die in de schoot des Vaders is. Die heeft Hem ons verklaard (Joh. 1:18).

Kuitcrt citeert dc tekst ten dele. Hij schrijft: ..Niemand heeft ooit God gezien". Punt. uit! Wat daarna in de Schrift volgt, laat hij achterwege. Namelijk: dc Zoon heeft Hem ons verklaard. De Zoon spreekt van de Vader en de Geest. Engelen zijn er niet meer als boodschappers.

Profeten zoals in Israël zijn er ook niet meer. God spreekt nu in deze laatste dagen dooide Zoon (Hebr. 1). Dit is heel erg belangrijk. Daarmee tekent het boek zich. Wij raken hiermee een van de

kernen van dit boek. Ik kom daar zo op terug. Ik kom terug op het typische dat de Bijbel achteraan, als laatste onderwerp in het laatste hoofdstuk wordt behandeld cn de traditie als eerste.

Met zulk een gevoelen...

Wij willen het geen dogmatiek noemen. Geen theologie ook. Wat is dit boek dan wel? Ik zou het willen noemen een belijdenis van wat er overblijft van het christelijk geloof als je met Kuitert mee wilt denken. Zo is het ook bedoeld als ik het goed begrepen heb.

Jc kunt dat een herziening noemen. Soms komt het me meer voor als een opruiming van waarden en normen.

Opruiming in de zin van uitverkoop. Hij herziet niet. hij bestrijdt het algemeen ongetwijfeld christelijk geloof. Een andere maal - maar dan zeer sporadisch - is cr plotseling weer een herstel van de oude gedachten die vastgelegd zijn in dc catechismus tegenover moderne denkpatronen.

Het bock is een geloofsbelijdenis. maar een andere dan dc gangbare cn dc door de eeuwen beproefde belijdenis. Hoewel Kuitert uitgaat van de tradities van het christelijk geloof zoals hij dat noemt, laat hij juist op de meest cruciale punten de traditie van de kerk der eeuwen varen en vervangt hij de traditie door het moderne denken. Een zeer gevaarlijke belijdenis dus. Vooral omdat elke zekerheid hierin ontbreekt. De twijfel viert hoogtij. Het kan zijn dat dc christelijke godsdienst dc ware is. Je kunt op zijn best zeggen dat hij dat nog van harte hoopt. Maar wc zullen tot de eeuwigheid moeten wachten om tc zien of het waar is. waartoe ons zoeken ons gebracht heeft! Op dit punt aangeland wil ik Gomarus naspreken die op de Dordtse Synode van de remonstranten zei: „Met zulk ccn gevoelen zou ik niet voor God durven verschijnen".

De kern waar het om gaat

Ik moet terugkomen op een belofte die ik zoeven schreef. De Bijbel is slothoofdstuk. Natuurlijk vertellen wij Kuitert niets nieuws. Hijzelf weet dat en zegt dat ook in zijn boek. Hij geeft ook een verantwoording van deze plaatsing van de Bijbel in het laatste hoofdstuk. Namelijk dat hij de Bijbel ziet als ccn schakel in de keten van dc christelijke traditie, dus een schakel. Je moet de overlevering zien door de eeuwen heen. En die van hand tot hand of beter van mond tot oor overgeleverde zaken zijn allemaal schakels en vormen een ketting. Het einde is er nog niet blijkbaar volgens Kuitert. En één schakel in dc traditie-keten is van een bijzondere betekenis. Dat is de Bijbel. Mooi ook. Prachtig is dat boek. Vandaar dat deze schakel nog eens nadrukkelijk als slothoofdstuk aan de orde komt. Maar Kuitert ziet het hiermee toch anders dan de oude belijdenissen van dc kerk.

Twee dingen moet ik daarvan zeggen.

Hoe ziet Kuitert de Bijbel? Als een verzameling van boeken. Dat is terecht. Maar dan zo. dat in het Oude Testament te lezen is hoe Israël over God dacht, en in het Nieuwe Testament hoe de evangelisten cn apostelen over Jezus dachten. Dus het gaat om wat mensen over God dachten. Dit is niet de opvatting van dc gereformeerden geweest. Zij hebben beleden dat Israël niet alleen over God sprak, en de evangelisten en apostelen niet alleen over Jezus spraken, maar dat God en de Zoon van God ook nog tot cn door middel van profeten, evangelisten en apostelen hebben gesproken (Prof Dr J. Douma - Algemeen betwijfeld? Een weerwoord aan Kuiten). Die zelfopenbaring van God is dus genegeerd. Douma schrijft: „Het lijkt trouwens wel alsof God alles kan, behalve spreken. 'De Schepper die het oor plantte, hoort ook zelf. Hoe vreemd zou het zijn als het anders was' (zegt Kuitert). Van harte mee eens! Maar hoe vreemd zou het zijn dat Hij. Die ons een mond gaf. Zelf niet spreekt. Toch is dat spreken van God in het modernistisch gesloten wereldbeeld van Kuitert blijkbaar niet meer mogelijk. God. Die met eigen vingers dc tien geboden op twee stenen tafelen heeft geschreven. Zijn Woord via engelen of mensen aan ons heeft doorgegeven. Zijn Zoon heeft gegeven om ons God te leren kennen - het heeft allemaal geen plaats meer in het christelijk geloof bi j Kuitert." Het tweede waar ik iets van ga zeggen, is het volgende.

Kuitert wil dan ook helemaal niets weten van een inspiratielccr. Noch van een

mechanische, noch van ccn organische inspiratieleer wil hij iets weten. Hij schrijft van de inspiratieleer: ..Weg ermee, dat is het enige dat ik zeggen kan. Om dc Bijbel over te houden, of liever, haar terug tc krijgen, moet de klassickgerefortneerde beschouwing weg. Anders verdwijnt ze (de Bijbel: DR) straks met dc beschouwing mee" (392). Tot zover dit citaat.

De leer van de inspiratie van de Schrift moet van tafel af. Met een forse armzwaai verwijst Kuitert dc inspiratieleer en daarmee de zelfopenbaring van God naar de vuilnisbak. Letterlijk schrijft hij: ..De Bijbel is niet de vaste grond waarin het geloof ankert, de vaste grond is God zelf'. Dat lijkt wat. Maar het is niet helemaal waar'. Ik zing graag en ik blijf dat doen: ..Ik roem in God. ik prijs het onfeilbaar Woord: ik heb het zelf uit Zijne mond gehoord". De Wittenberger reformator Luther heeft juist dat Woord als Gods Woord herkend, aanvaard en aan het Duitse volk teruggegeven. De stem van de grote Herder klinkt erin door.

Zegt Kuitert dan niets over de Bijbel? O jawel. Als voorbeeldenboek. verhalenboek, vertelboek dat mensen vormt is er geen tweede. Maar kom niet aan met een boek dat gezag heeft in het leven. Wegwijzers laten je vrij. Je mag dwalen, zegt Kuitert. Soms is dwalen leuker. Je mag het van hem zonder Bijbel doen. Maar gezagsproblemen moeten verre gehouden worden van de Bijbel. Want. zo zegt hij. het ergste wat er gebeuren kan. is dat straks geen hond de verhalen meer lezen wil. Dat zou op een kuhurele cn godsdienstige ramp uitlopen. Het laatste beaam ik van harte maar om totaal andere redenen dan de hier genoemde. Hiermee zien wij tegelijk dc vrijblijvendheid van dit boek.

Niets hoeft en alles mag.

Alles wat Kuitert aandraagt, moet je maar eens bekijken.

Zie maar. of je er iets mee kunt doen. Kun je er wat mee dan is het meegenomen en anders laat je het liggen. Je ziet maar. Zo wordt dc helpende hand geboden aan de moderne mens die niet meer gelooft en geloven kan. Aan wie alles is ontnomen wat in het verleden de fundamenten van het christelijk geloof waren. De mens zonder uitzicht en zonder toekomst, zonder een sprekende God. moet het met de zoekplaatjes van Kuitert doen. Misschien is er iets bij en misschien ook niet. Het Woord van de sprekende God is hem ontnomen. De Schrift heeft geen zeggenschap in zijn leven. Prof. dr. W. H. Velema verzucht in een bespreking van dit boek: ..Er zit niets (meer) in van boven".

Wat wij van boven zeggen, komt van beneden...

De kern van de afkeer van de inspiratieleer cn dus van het Schriftgezag is al in het eerste hoofdstuk van zijn bock verankerd. De stelling waar alles om draait is: wat wij van hoven zeggen, komt van beneden. Dat is het dan. Daar moet je het dan mee doen. Godsdienstige geloofstradities komen namelijk niet uit de lucht of uit de hemel vallen; ze zijn mensenwerk. Daar staat het.

Hier hebben we de kern. het uitgangspunt, het gedachtenspoor van Kuitert. De christelijke godsdienst heeft om van alle onzekerheid af te zijn zich op openbaring beroepen. Kuitert doet dal niet. Dc waarheidswaarde kunnen en mogen wc volgens de auteur zonder beroep op openbaring (de Bijbel) vaststellen. Wij geloven echter in ons algemeen cn ongetwijfeld christelijk geloof' dat God zich uit onbegrijpelijke goedheid en barmhartigheid openbaart in Christus Jezus door de Heilige Geest. Dat zal wel een veel te lange zin zijn in het oog van de schrijver van het onderhavige boek. Wij blijven belijden met de Nederlandse Geloofsbelijdenis: ..Wij belijden dat di Woord Gods niet is gezonden noch voorgebracht door de wil eens mensen, maar de heilige mensen Gods. van de Heilige Geest gedreven zijnde, hebben het gesproken, gelijk de heilige Petrus zegt. Daarna heeft God, door een bijzondere zorg. die

Hij voor ons en onze zedigheid draagt. Zijn knechten, de profeten en apostelen geboden. Zijn geopenbaarde Woord bij geschrift te stellen; en Hijzelf heeft met Zijn vinger de twee tafelen der Wet geschreven". Om deze belijdenis werd men gedood. En roemende in hun God cn Zaligmaker werd de brandstapel of het schavot bclreden. De belijdenis is met bloed verkregen. Dit ongetwijfeld christeli jk geloof was er tegen bestand. Dat Kuitert deze dingen wegschuift, is absurd.

Geen mogelijk Godsontmoeting

Wie alleen van benedenuit over God wil spreken, komt nooit bij 'boven' uit. Gezien zijn Schriftbeschouwing en zijn zienswijze op de geloofsartikelen moeten wij vaststellen dat van een ontmoeting met God bij Kuitert geen sprake kan zijn. Voor een ontmoeting is een wederkerigheid nodig. Niet alleen dat wij tot God spreken, maar dat God ook tot ons spreekt. Dat is dus. zoals ik reeds eerder in dit artikel schreef, een armoedig geloof dat vanuit de mens moet redeneren naar God toe. Hier is de mens aan zichzelf overgelaten en op zichzelf teruggeworpen. De mens blijft in zichzelf opgesloten. De gesloten deur blijft dicht en de muur kent geen venster.

Maar dan is er in dat geval geen verlossing mogelijk. Geen ademtocht. Wij kunnen niet smeken: Zeg tot mijn ziel: k ben uw heil" (Psalm 35:3).

Kuitert redeneert van beneden naar 'boven'. Hij gaat uit van het natuurlijk godsbesef. De ingeschapen godskennis is een realiteit. De gereformeerden hebben dit beleden.

Maar op grond van de Schrift en met name op grond van (dc door Kuitert veel geprezen) Paulus hebben zij geleerd dat de ingeschapen godskennis dient om de mens alle onschuld te benemen in zijn afval van God. Heel andere konklusies dan Kuitert die het bewustzijn gebruikt om over God te spreken. Alsof onze gereformeerde belijdenisgeschriften niet duidelijk belijden dat het licht van de natuur volstrekt onvoldoende is om iets van God of van de verlossing door Jezus Christus aan ons te openbaren.

De wapenrusting

De konsekwentie van deze uitgangspunten is dat je verwezen wordt naar redeneren. Vanuit de gegeven geloofsstellingen die de traditie ons overleverde, gaat Kuitert redeneren. Menselijk denken toetst de geloofsartikelen. Dan moeten er heel wat beleden geloofswaarheden vallen. Ze sneuvelen dan ook bij bossen voor de vaardige redeneerkunst van Kuitert. Vanzelf moeten die artikelen vallen. Want nooit heeft de kerk beleden dat wij begrijpen... Wc zeggen niet dat wij het begrijpen, maar dat wij geloven. Elk artikel staat onder het: Ik geloof...

Het is opvallend dat er dikwijls gesproken wordt van niet kloppen en kloppend maken. Als je gaat redeneren moeten de dingen inderdaad kloppen. Als wij als mensen moeten spreken over boven, en als die dingen allemaal van beneden komen, zullen we inderdaad een scherpe redeneerkunst moeten betrachten.

Het is eveneens opvallend dat Kuitert regelmatig gebruik maakt van het woord 'metafoor'. Overal vindt hij in de Schrift een metafoor. Een beeldspraak dus. Het is niet op de manier zoals het beschreven staat, gebeurd. Het i.s beeldspraak. Het zijn allemaal modellen die niet bedoeld zijn als een afspiegeling van de werkelijkheid, maar die gegeven zijn om de werkelijkheid bespreekbaar te maken. Metaforen vinden we op allerlei plaatsen, bij het kruis van Christus (!). bij de opstanding, bij het hiernamaals en de hemel. Kerst en hemelvaart zijn logische legenden.

Het derde zwaard waardoor veel geloofsartikelen vallen moeten, is dat van: dat maken wij niet meer mee. Dat kan niet meer gezien de ontdekkingen van de wetenschap. Je kunt een heleboel dingen niet meer meemaken. Het past niet meer in ons moderne denken en weten en zoveel dingen meer.

Tenslotte, opmerkelijk is dat Kuitert graag de apostel Paulus aan zijn zijde vindt. Met een zekere trots vertelt hij op enkele plaatsen dat niemand minder dan de apostel Paulus heeft geschreven... Maar dal doet hij met vrije hand. Want evenzeer vloeit uit zijn pen dat Paulus van homoseksualiteit niet zoveel verstand heeft! Wat je niel lusl. laat je dus maar liggen.

De route door dit boek

Ik zal de trieste gang over dit slagveld van dc geloofsleer, want dat is het. niet teneinde toe maken. Dr. A. P. Bos zegt dat van dc twaalf artikelen van het algemeen en ongetwijfeld christelijk geloof bij Kuitert er in feite drie blijven staan. Ik hoop het. Jc staat er versteld van wat er

allemaal verdwijnt en weg moet. Het is onbegrijpelijk dat wij in het verleden zo kortzichtig zijn geweest. Het is ongeloofwaardig zelfs dat al die eerbiedwaardige kerkvaders. van wie de namen voor ons door dc eeuwen heen bewaard zijn gebleven, zich zo hebben kunnen vergissen. En niemand heeft iets in de gaten gehad. En al die mensen die bij cn uit dc Bijbel hebben geleefd, zijn misleid. Want Kuiten beroept zich wel op de traditie, maar hij luistert cr niet naar. Behoudens op het moment dat het hem uitkomt. Ik vind het ccn oneerlijk boek! Wat er allemaal vallen moet? Douma heeft het voor ons gesystem atiseerd (A Igemeeti betwijfeld? blz. 11 en 12):

- het is niet waar dat er eerst een goede schepping was en daarna de zondeval kwam;

- de leer van de erfzonde is onzin:

- de leer van de twee naturen (Hij is God en mens), is een doorgeschoten theologie:

- de leer van de vleeswording van Christus is een mislukt denkpatroon, goed bedoeld, maar niet geslaagd;

- dc maagdelijke geboorte is een 'logische legende', evenals dc hemelvaart van Christus;

- wij zeggen wel dat Christus aan het kruis ons met God verzoend heeft: aar wc moeten daaruit niet opmaken 'dat Jezus reeds de christelijke leer kende en hangend aan het kruis aan de zondaars dacht die Hij met Zijn offer zou redden'; - de opstanding van Jezus betekent niet dat een lijk (!) weer levend werd. Volgens Kuitert is die voorstelling in dc paasverhalven terecht gekomen naar analogie van het verhaal (!) van Lazarus' opstanding. Jezus is Lazarus niet. Hij werd niet "weer levend', maar staat op uit de doden. "Dat is anders. iets onvergelijkbaar anders'. 'Onvergelijkbaar anders' in de ogen van Kuitert maar naar het mij toeschijnt niet in die van de bijbelschrijvers. die van Jezus zeggen dat Hij dood is geweest en weer levend is geworden (Openb. 1:8; Rom. 6:1 Kor. 15:22);

- dc wederkomst van Christus en het laatste oordeel vallen bij Kuitert beide weg. terwijl overblijft het oordeel na onze dood voor de vierschaar van de Rechter. „Dat is voor ons het moment van het Laatste oordeel". Voor Kuitert is 'mijn einde het einde":

- het is teveel gevraagd om dc 'onbegrepen, onbegrijpelijke en onvoorstelbare' geloofsvoorstellingen van de Driecenheid te blijven accepteren;

- de gereformeerde leer omtrent de uitverkiezing is 'klinkklare onzin":

- zendelingen zijn geen vertegenwoordigers die de waarheid komen brengen aan onwetenden. Zending cn missie komen precies zo kwetsbaar in het vreemde land als de vreemden in ons land. We moeten onze eigen waarheid ter diskussie stellen:

- de klassiek-gereformccrdc beschouwing van de Bijbel deugt niet. 'Weg er mee. dat is het enige dat ik kan zeggen... Dc inhoud van de Bijbel maakt het boek belangrijk en niet omgekeerd. het is niet zo dat wat cr in staat belangrijk is omdat het in de Bijbel staat'.

Tol zover de opsomming van Douma. Je komt onder de indruk van de wijze waarop door Kuitert met het goede pand dat ons tocbctrouwd is. wordt omgesprongen. Niets is voor hem heilig en niets is in zijn handen veilig. Hier wordt afgerekend met wat vanaf de eerste eeuwen van de kerk is geleerd en beleden. Dc geloofsvorm van Athanasius. een van de algemene geloofsbelijdenissen van de christelijke kerk, wordt weggeworpen. Daarin belijden wij nog steeds tweemaal: 'Dit is hel algemeen geloof, hetwelk, indien iemand het niet getrouw en vast gelooft, die zal niet kunnen zalig worden'. Hel algemeen geloof is dit. dat wij de enige God in de Drieheid. en de Drieheid in de Eenheid eren.

Er zijn onderwerpen die in dit bock niet besproken worden. Tekenend vind ik dat de leer van de Heilige Geest niet aan de orde komt. Hij wijdt aan de Geest krap twee bladzijden. Kuitert brengt de Heilige Geest wel ter sprake dus.

Met de Geest bedoelt dc christenheid in eerste instantie niet anders dan Jezus Christus. Dc Geest is ook God. maar dan God die zich geestelijk, laat ik zeggen van Geest tot geest met ons bemoeit. Via een geestelijke weg. kan ik ook zeggen, de weg van hel krachtdadige Woord. (....) Het Woord dat Geest geworden is'. Maar helemaal niet als de derde Persoon uit het Goddelijk Wezen. Dal kan ook niet wanneer jc dc leer van de Drieëenheid als een onbegrepen. onbegrijpelijke cn onvoorstelbare geloofsleer terzijde schuift. Dan heeft de Geest verder geen funktie in dc totstandkoming van de Schrift. De Bijbel is niet geïnspireerd.

Verder is alles wat wij van boven zeggen van beneden. Het geloof is een stuk redenatie geworden maar niet expliciet een gave van de Heilige Geest. Hij verlicht niet. en heiligt niet. Hij is niet de Trooster, Die bij mij blijft cn in mij is tot in eeuwigheid. Je vindt niets daarvan.

Wat hou je over?

Wanneer je opruiming

gehouden hebt. is het goed om te kijken wat je overhoudt. Heb je winst behaald? Is er ruimte gekomen? Ben je een heleboel rommel kwijtgeraakt? Heb je nu zicht gekregen op wat van wezenlijke waarde is? Niet veel. Wat losgelaten is. zijn zeer fundamentele geloofswaarheden. Wat we overhouden, is wat los goed. Niet altijd even duidelijk. Er wordt gesproken van vergeving. verzoening, opstanding van Christus cn onze opstanding uit de doden. De opstanding van Christus is bepaald niet helder. De legende van Lazarus' opstanding stond model voor Jezus' opstanding. Maar opstanding is niet het weer levend worden van een lijk. zegt Kuitert. Opstanding is totaal iets anders. Maar wat het dan wel is, vermag ik niel te begrijpen uit het boek van Kuitert. Eeuwig leven is cr vanwege de vergeving, vanwege het nu behoren tot de armen (echt armoedig, geen geld of bezittingen hebben), en vanwege betoonde humaniteit.

Het laatste heeft een zwaar accent... 'het al of niet betonen van humaniteit beslist over ons eeuwig wel en wee'. Dal wordt weer opgehangen aan wat Jezus leert in Mattheüs: zo wat gij aan ccn van deze minste broeders gedaan hebt. dal hebt gij Mij gedaan. Je weet dus waar het nu op uit loopt. In de armen cn de kleinen staat de Rechter al voor ons. Het voorbijlopen aan dc kleinen cn dc armen roept over ons het Laatste Oordeel af. Maar hoe nu dc genade ons deel wordt en welke plaats Christus Jezus daarin heeft, wordt niet duidelijk. Wat je overhoudt is een waarschijnlijkheid, ccn vermoeden. in ieder geval geen zekerheid. ..Maar het zou best kunnen: wie op het gezelschap van God niet gesteld is. blijft erin. in het dood zijn. Dat is 'verloren gaan'." Dat is de ene kant.

De andere kant: ..Wat gebeurt er als je niel kunt geloven dat Jezus door God is opgewekt cn wij Hem zullen volgen? Wordt God dan kwaad, ga je dan verloren? Beide antwoorden zijn even onzinnig. De liefde van God wordt niet verdiend door er braafjes een aantal verplichte voorstellingen op na te houden en niet verspeeld door cr geen raad mee te weten. Wat je wel kan zeggen: jc loopt iets mis. je had mogen geloven dat een mens de dood overleeft en bij God aankomt. Breng je dat niet op. dan heb je alleen jezelf ermee".

Wie niet gelooft, behoeft zich dus volgens Kuitert nog geen zorgen te maken. Dat komt allemaal wel terecht. ..We vinden voor eeuwig ccn huis bij God. Of het moest wezen dat we de vriendschap van de Eeuwige niet op prijs stellen. Laat de Allerhoogste ons dan langs het pad liggen? De christelijke kerk heeft dat wel in haar traditie staan en er het label 'de eeuwige dood' aan gehecht, de echte grote scheiding. Het klinkt logisch en minder fantastisch dan hel en verdoemenis. Maar daar moet hel bij blijven. De eeuwige dood hoort niet bij dc heilsboodschap", in Origenes vindt hij een krachtige steun voor zijn opvattingen. Leer mij uw vrienden kennen....

Wat er straks met dc wereld gebeurt, weten we niet, zegt dc auteur. Het blijft in de mist. We vertrouwen alleen dat God verder gaat. Maar hoe? Kuitert geeft geen antwoord.

Ethiek

Omdat Kuitert alles wat over boven gezegd wordt van beneden weet te komen, heeft hij dc Bijbel niet nodig voor de ethiek. De Bijbel is als richtsnoer voor het leven in deze wereld onontbeerlijk, zo hebben wij geloofd. Elk mens die vasthoudt aan het algemeen ongetwijfeld christelijk geloof zal dat beamen. Die mens mag weten van de

wet van God die ons is gegeven als een regel ten leven. Die weet van de eer van God. het hoogste doel van het menselijk leven, van de navolging van Christus en van de inwoning, de leiding van de Heilige Geest, die ons herschept, tot nieuwe mensen maakt.

Kuitert niet. Kuitert kent de algemene moraal. Hij zegt dat moraal niet kan bestaan zonder God. maar wel kan bestaan zonder Bijbel. Dat is ook zo. Daardoor is het mogelijk dat er mensen van allerlei levensbeschouwing met elkaar kunnen omgaan. Dat echter elke moraal ook goed is in het licht van God en van Christus is iets anders. De Prediker zegt het anders: Vreest God en houdt Zijn geboden, want dat betaamt alle mensen.

Moraal maakt niet zalig, we worden door moraal niet behouden, dat worden wij alleen door de genade van de Heere Jezus Christus. Maar daarom kan dc christen nog niet zonder de christelijke moraal. Denk maar aan onze Hcidelbergse Catechismus, waaruit we elke zondag horen preken. Die oude catechismus is nog steeds up to date. De meest moderne maatschappij kan zich daaraan toetsen. Dc behandeling van de tien geboden laat weinig vragen open. De woorden uit het eeuwige Woord zijn daar vertolkt. Het enige deel der Schrift dat door Gods eigen vinger geschreven is wordt door Kuitert opzij geschoven. Mensen die naar het Woord hun visie, ccn gemotiveerde afwijzende visie, hebben op terreinen zoals abortus provocatus worden geschoven in een classificatiesysteem van groepsmoraal. Kuitert waarschuwt er zelfs tegen. Deze hoogleraar onderbouwt de moderne levensvisie die er al is met een theologisch praatje. Wij hebben echter te staan in deze wereld met het Woord. Er staat geschreven....

Waar blijft het weerwoord?

Jammer dat de antwoorden zo lang op zich laten wachten. Twee hoogleraren ethiek: dr. J. Douma en dr. W. H. Velema hebben onverkort hun mening over dit boek gezegd. Helder en klaar hebben zij geschreven over het geloof dat van de vaderen overgeleverd is. Van de kant van dogmatici heb ik nog niets gevonden. We zijn het er niet mee eens. De ontspoorden in onze kerken grijpen naar dit boek. Maar het biedt ze niets. Het geeft zc alleen twijfel aan alles in de hand. Zij worden niet op het rechte spoor teruggebracht door een hand van liefde. Wat hebben zij juist een tcgenwoord nodig. Breder dan ik hier kan geven.

Waakt en bidt!

Waakt en bidt. heeft de Meester gezegd. Het is nu de ure waarin dit wel heel konkreet op ons afkomt. Van allerlei kanten. Wij worden in ons kerkzijn belaagd door de huidige wetgeving maar ook door een aanval als dit bock. Het spreekt aan op het moderne levensgevoel van de mens. Maar het geeft geen uitzicht op de God Die leeft, op de Heere Jezus Christus, Die aan 's Vaders rechterhand gezeten is. noch op de Heilige Geest die woont in dc gemeente en in het hart van allen die de Naam van de Heere beminnen. De belijdenis van de levende Koning van dc Kerk kan ons in de golven van het humanistisch denken staande houden.

Christus houdt Zijn kerk in stand. Hij gaat door met Zijn werk. Hij zal door dc prediking van het Woord en door Zijn Geest het geloof planten in het hart van mensen. Van jonge mensen zoals Hij dat gedaan heeft en doen zal. En dat levende geloof bleek in het verleden bestand tegen de vurigste pijlen van de Boze. Het zal ook nu daartegen bestand blijken tc zijn. Niet door onze kracht maar door de Zaligmaker op Wie het geloof zich richt en Die het geloof voedt.

Bewaar het goede pand dat aan jullie is toebetrouwd. Bewaar het Woord en onze gereformeerde belijdenis. Bewaren is meer dan opbergen. Het is biddend met het Woord bezig zijn. Laten onze belijdenisgeschriften doorgelezen worden. Maakt dal tot je eigendom. Die kennis moet paraat zijn. Wal beleden werd door onze vaderen geeft zoveel steun in het heden. Het is een kostbaar goed. Ons algemeen en ongetwijfeld christelijk geloof.

Moerkapellc

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen