Kerkelijk besef

(20).

Bij het vervolgen van de literatuuropgave wijs ik nu op boeken, waarin meer over de historie onzer gemeente te vinden is dan in de eerder door mij ge noemde werken. Sommige ervan zijn zelfs geheel aan de geschiedenis ervan gewijd, 'k Mag opmerken, dat de geschiedschrijving over de Geref. Gemeenten pas de laatste twee decennia begonnen is. Daarvóór bestond er totaal niets, dat er ook maar in de verte op leek. De eerste geschiedschrijver, die het overal verspreid liggende feitenmateriaal moet opzoeken, verzamelen en ordenen, heeft het vanzelf het moeilijkst; volgende schrijvers kunnen van zijn pioniersarbeid — op rechtmatige wijze — ge bruik maken en zo de zaken beter weergeven. Hem ontbraken in het begin nog allerlei gegevens, die later — toen hij eenmaal de aandacht op dit braakliggende terrein gevestigd had — pas voor de dag gekomen zijn. Het kan dan ook haast niet anders, of in zo'n eerste poging moeten — ondanks zeer ijverige en nauwgezette nasporingen door de schrijver — onvolledigheden zitten. Dit is echter geen reden om zo'n boek af te keuren, veeleer moeten wë respect tonen voor zo'n poging en de schrijver helpen met opbouwende criteik.

Dit eerste boek heet (ik vervolg met de nummering):

12. „Kruisgezinden en Separatisten" door dr. J. C. van der Does, verschenen in 1940. Het historische verloop wordt hier vrij aardig in weergegeven, ondanks de boven aangeduide onjuistheden in jaartallen, data en bijbehorende feiten. Wijlen dr. v. d. Does heeft hier baanbre-- kend werk verricht, waarvoor wij hem niet anders dan dankbaar kunnen zijn.

13. Van Chr. Geref. zijde is te noemen: „Hoofdzaken uit de geschiedenis der Gereformeerde Kerken in Nederland van 1795 tot heden" door ds. J. Jongeleen, 2e druk, 1949, uitgave J. Bout, Huizen (N.-H.)

De geschiedenis der Geref. Gemeenten heeft hierin ook 'n plaats gekregen (van vóór en na 1907), wel zeer beknopt, maar overzichtelijk.

Van Geref. art. 31-zijde zijn er de laatste - jaren in hun bekende „Reformatie-Boeken-serie twee werken verschenen over de Geref. Gem. in de vorige eeuw:

14. „Figuren en aspecten uit de eeuw der Afscheiding" door ds. J. Bosch, 1949. Hierin worden onder de Afscheidingsfiguren ook diverse figuren, meest predikanten, der Kruisgemeenten en der Geref. Gem. „van ds. Ledeboer" besproken. Het boek, geschreven door ds. J. Bosch op hoogbejaarde leeftijd, heeft een rustige betoogtrant.

15. „Wat was de Gereformeerde Kerk in Nederland? — De geschiedenis van de „Kruisgezinden", door ds. J. van Raalte, 1954. Dit boek is 'n tweede, ernstige poging om de kerkelijke geschiedenis onzer gemeenten te boek te stellen. Ook deze schrijver maakt de algemene fout, de

historische lijn onzer kerken in 1869 te laten uitlopen in cle hereniging met de Chr. Afgescheidenen, in plaats van na 1869 deze lijn door te trekken in het toen in stand gebleven kerkverband onzer gemeenten. Ds. v. R. evenwel heeft voor zijn boek gebruik gemaakt van nieuw aan de dag gekomen gegevens.

Van Gereformeerd-kerkelijke zijde is er nog een fors boek; dat (evenals no. 14) meer de personen uit onze kring behandelt dan de kerkelijke gebeurtenissen dei-Kruisgemeenten:

16. „Kruisdominees-figuren uit de Ger. Kerk oiuler het kruis" door dr. F. L. Bos, 1953. Samen met no. 12 en no. 15 geeft dit boek een onschatbare hoeveelheid van historische gegevens. Deze 3 boeken kan men het best achter elkaar lezen en bestuderen. Wat dit boek (no. 16) onderscheidt van no. 12 en 15, is, dat we in dr. B' beschouwing vaak de specifiek-(neo-)Gereformeerde opvatting van diverse punten der leer (over doop en avondmaal) om de hoek zien gluren. Wie echter veel over het leven en de strijd onzer predikanten uit de vorige eeuw weten wil, kan hier terecht.

Een boek, dat het leven van één persoon beschrijft, die zijn predikanten-loopbaan in de Kruisgemeenten begonnen is, maar niet voleindigd heeft, is:

17. „Een man van singuliere gaven — Ds. W. H. Gispen in zijn leven en werken geschetst" door dr'. J. C. Rullmann, 1933.

En wat is er nu van onze kant toch verschenen? zullen jullie ongeduldig vragen. Ter gelegenheid van de 40-jarige herdenking der vereniging van 1907 verscheen er in 1947 van de hand van ds. G. H. Kersten en ds. J. van Zweden het boekje:

18. „Kort Historisch Overzicht van de Geref. Gemeenten in Nederland en Noord-Amerika." Daarin worden enkele historische onjuistheden uit no. 12 verbeterd, maar daar ook in 1947 nog lang niet alle historische gegevens, die er intussen wel zijn, bekend waren, is ook dit werk (clat — zoals het zelf aankondigt — de historie in het kort geeft) niet geheel (d.w.z. op sommige onderdelen) historisch-compleet. Tot heden moeten wij het met dit enige, in eigen kring gepubliceerde boekje doen, want ter gelegenheid van de 50-jarige herdenking in 1957 is er in het geheel geen gedenkboekje) met uitgebreide kerkhistorie verschenen, hetgeen alleen maar heel jammer is. .

Voor vandaag moet ik weer stoppen, 'k Ben bijna klaar met deze bronnenopgave. Hebben jullie deze opgave op de verenigingen al benut? Dat is tot blijdschap van

p.a. Adm. „Daniël", R. v. Catsweg 244a, Gouda.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen