Stoomschip van gebruikt hout

In de loods op het terrein van Hollandia in Krimpen aan den IJssel ligt het tweedelige hart van het toekomstige schip. Een enorme stoomketel en een oude dieselmotor van het merk Gardner zijn neergezet in afwachting van de komst van het casco van de George Stephenson, het schip dat het stoomtijdperk op de Europese wateren moet laten herleven. Dat mag van de Scheepvaartinspectie niet zonder (hulp)motor, zodat de diesel is aangeschaft.
De motor, afkomstig uit een oude Engelse veerboot, blinkt aan alle kanten. „Wil je hem horen? Kenner en liefhebber Cent Vuijk uit Krimpen aan den IJssel draait aan een knopje en de bijna antieke motor met 169 kW slaat onmiddellijk aan. „Dit was honderd jaar geleden de Rolls Royce onder de dieselmotors. Als je een beetje jacht bezat en dat ook wilde tonen, was het voorzien van een Gardner. De motor voldoet na een revisie aan de huidige, strenge emissie-eisen.
Enkele meters van de motor verwijderd ligt de stoomketel, geheel nieuw opgetrokken maar wel voorzien van een authentieke houten mantel. De aandrijving van de diesel wordt straks via een ingenieus systeem gekoppeld aan de schroef, evenals de aandrijving van een originele stoommachine. Die is nog in een van de loodsen van opdrachtgever en eigenaar Faas Strik uit s Gravenzande opgeslagen.

Ontmanteld
Iets verderop is scheepstimmerman Wim Verboom aan het werk. Samen met zijn gezel Marco is hij verantwoordelijk voor de afwerking van de massief houten stuurhut, die de komende jaren verder wordt ingericht met andere attributen uit de verzameling van Strik. De loodsen en enkele oude oorlogsbunkers in s Gravenzande liggen vol met zaken die herinneren aan het maritieme verleden. Zakenman Strik verzamelde die in een periode van bijna een halve eeuw. Vele jaren achtereen betrad hij de ruimen van schepen waarvan in verband met de overstap op dieselmotoren de stoommachines te koop werden aangeboden. Maar zelden ging hij met lege handen van boord.
Faas heeft nu zelf geen tijd voor een vraaggesprek. Hij is in India om de Norway te inspecteren. Van dit schip, dat zal worden ontmanteld, heeft hij het teakhout opgekocht. „Gebruikt hout, omdat er voor het nieuwe stoomschip beslist geen boom omver mag gaan. Duurzaamheid staat voorop. Voor het opwekken van de stoom kan plantaardige olie worden gebruikt, verklaart zijn woordvoerder Cor van Paassen.

Troetelkind
Strik is eigenaar van een bedrijf dat stoomketels verhuurt, vooral aan grote (chemische) bedrijven die voor sommige processen nog steeds over dergelijke machines willen beschikken. Hij begon zijn loopbaan, als zoon van een Westlandse tuinder, met de verhuur van mobiele stoomketels om grond te reinigen.
Van Paassen kent Strik al een kwart eeuw. „In de periode na de oorlog was de vraag naar dergelijke ketels groot. Om daaraan te kunnen voldoen, kocht hij stoomketels. Hij bezocht werven waar de ketels werd vervangen door een dieselmotor. De scheepseigenaar was blij met de koper. Zijn ketel bleef in functie, in de vertrouwde handen van iemand met liefde voor de stoomtechniek. En zijn troetelkind, de stoommachine, werd niet gesloopt of vermorzeld, maar juist opgepoetst en weer gebruikt. De deal kwam vaak snel rond. En als Strik een stoomfluit of iets anders van het oude schip wilde meenemen, was dat prima. Zo begon zijn verzameling.
Verzoeken om de collectie in een museum onder te brengen, werden de afgelopen jaren door Strik steevast van de hand gewezen. „Faas wil de mooiste stoomketel, barometers, brandblussers en andere zaken in functie zien. Vooral de stoomfluit is belangrijk. Hij noemt die de stem van het schip.
Gaandeweg groeide het plan om de verzameling tot leven te brengen op een nieuw te bouwen stoomschip, dat lijkt op een exemplaar uit de jaren veertig van de vorige eeuw.
Na een lange zoektocht naar een deskundige bouwer belandde Strik in Krimpen aan den IJssel, een plaats waar volgens hem nog voldoende vakmanschap voorhanden is om zon schip te bouwen. Het casco is van staal, voor het binnenwerk wordt gebruik gemaakt van gebruikt scheepshout en de vele zaken uit zijn collectie.

Geclimatiseerd
Striks vriend Hennie van der Most, bekend met het bouwen van evenementenhallen, heeft afgelopen zomer een loods laten plaatsen op het terrein van Hollandia. „Een geclimatiseerde ruimte is noodzakelijk om de verf goed te laten uitharden, zo verklaart Van Paassen de bouw van de nieuwe loods, die alleen voor dit schip is opgetrokken. Na de tewaterlating verdwijnt de loods weer van het terrein.
Het 24 meter lange en 6,50 meter brede schip wordt vernoemd naar George Stephenson (1781-1848), de Engelsman die van machinist opklom tot werktuigbouwkundige en actief was in het ontwikkelen van stoommachines. „Een belangrijke inspirator voor het schip van Strik, die Stephenson vooral als uitvinder van een vernuftige omkeerinrichting bewondert. Het schip krijgt zijn naam. Als eerbetoon.
De verwachting is dat het stalen casco rond de jaarwisseling in de loods arriveert. Het afbouwen neemt tenminste twee jaar in beslag. Of het niet langer duurt, is vooral afhankelijk van de hulp van een aantal vrijwilligers die voldoende vakmanschap en kennis van het bouwen in hout bezitten. „Die zijn in deze omgeving nog wel te vinden, denkt Van Paassen, die weet dat Strik mikt op gepensioneerden die vroeger in de scheepsindustrie hun brood hebben verdiend.

Kankeronderzoek
Hoeveel de bouw van de George Stephenson gaat kosten, laat de eigenaar in het midden. Vast staat dat er sprake is van een project van enige miljoenen euros. Het schip heeft straks de beschikking over twaalf slaapplaatsen. Tijdens korte dagtrips voor belangstellenden kunnen er nog eens dertig mensen een plek aan boord vinden.
Strik is van plan om de Europese wateren te gaan bevaren: de Rijn, Elbe, Donau, Zwarte Zee, Bosporus en Middellandse Zee, de omgeving van Gibraltar en die van Rotterdam. Hij bezoekt dan bekende verzamelplaatsen van plezierjachten, met als doel fondsen te werven voor de SUWO, de Stichting Urologisch Wetenschappelijk Onderzoek, opgericht door emeritus hoogleraar prof. dr. F. Schröder. De SUWO verricht onderzoek tegen kanker. Schröder en zijn opvolger prof. dr. Ch. Bangma hebben eerder ook Strik behandeld. Die raakte gefascineerd door het vakmanschap en de professionaliteit van deze artsen.

„Erkenning van vakmanschap
„Werk is werk, maar dit is echt uniek. Directeur Cees Buijs (56) van de gelijknamige scheepswerf Gebr. Buijs in Krimpen aan den IJssel is verantwoordelijk voor het casco van de George Stephenson.
Buijs is nog altijd verrast. Aan het begin van dit millennium bevond de scheepswerf, die hij met twee neven runt, zich aan de rand van de afgrond. Er was voor het familiebedrijf, in 1859 door zijn betovergrootvader Jan Buijs opgericht, geen spat werk meer te vinden. De sluiting van de werf van Van der Giessen-De Noord, waarvoor de ambachtelijke bouwer veel aanvullend werk verrichtte, betekende bijna de genadeklap.
Het tij keerde toen Buijs opdrachten verwierf voor het maken van enkele cascos voor een superjachtenbouwer. „We hebben dat als een geschenk van boven ervaren, aldus Buijs. En nu zit de orderportefeuille bomvol. „We hebben de afgelopen tijd meegewerkt aan enkele corvettes van scheepswerf de Schelde, gemaakt in opdracht van de Indonesische marine. Volgend jaar gaan we opnieuw voor de Schelde aan de slag. En daaraan vooraf gaat een zogenaamd halfjacht. Het personeelsbestand is sinds die tijd licht gegroeid, van 12 naar 15 mensen. „En daar moet je zuinig op zijn, want er is op dit moment in de scheepsbouw geen vakbekwaam personeel te krijgen. Iedereen heeft het razend druk.

Dun plaatmateriaal
Voor Buijs is de bouw van het casco een erkenning voor de aanwezigheid van echt vakmanschap binnen zijn bedrijf. „Er mag geen plamuur aan te pas komen, heeft de opdrachtgever gezegd. Dat betekent dat er enorm strak wordt gebouwd. En ook de vormgeving, met behulp van een hydraulische pers, vergt kennis en kwaliteit. De wanden van zon schip zijn uit erg dun plaatmateriaal opgebouwd.
Er is uitgegaan van een stoom-passagiersschip uit de jaren rond de Tweede Wereldoorlog. Daarbij moet wordt gedacht aan een recreatieschip, zoals dat door industriëlen en andere rijken werd gebruikt voor korte vaartochten over de Europese wateren. „Er werden dan meestal familieleden en kennissen meegenomen.
Eind dit jaar is het casco gereed. „Dan komt er een grote bok, waarop het schip wordt geplaatst. Bij Hollandia rijdt een wagen met 83 wielen het casco zo de voorziene loods in. Het duurt daarna nog anderhalf tot twee jaar voordat het schip vaarklaar is.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen