Boekaankondigingen

door J.van Oort,

HANDBOEK BIJ DE BIJBEL

Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van uitgeverij Voorhoeve verscheen een uitgave waarop wij elke Bijbellezer graag attenderen, namelijk een Handboek bij de Bijbel. Er verschijnt de laatste jaren een groot aantal kostbaar uitgevoerde boeken waarin aandacht wordt gevraagd voor de Bijbel als geheel of voor belangrijke episoden uit de Bijbelse geschiedenis. Maar veelal moeten we bij de inhoud daarvan vele vraagtekens plaatsen. Dit Handboek evenwel is niet alleen schoon van vorm, maar ook van inhoud.

De uitgave verscheen oorspronkelijk in Engeland, met medewerking van diverse specialisten uit Engeland zelf, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. Voor het Nederlandse taalgebied verzorgde mevrouw Janny B.van der Veen-Mulder een vertaling die in veel opzichten een bewerking moest zijn: in het Engels kan er dikwijls bondiger geformuleerd worden dan in onze taal mogelijk is en toch mocht het aantal pagina's en de indeling daarvan, ongetwijfeld in verband met de vaststaande hoeveelheid illustratiemateriaal, niet anders worden dan in het Engelse origineel. Hulp werd verleend door prof. dr. H. Mulder, veel lezers waarschijnlijk wel bekend van diverse publikaties op het gebied van de Nieuwtestamentische wetenschap en de oudste christelijke kerk. Zoals dr. Mulder in zijn geschriften (ik denk dan bijvoorbeeld aan zijn dissertatie over de eerste hoofdstukken van Lukas uit 1948, aan verschillende artikelen in theologische tijdschriften en ook aan zijn boekjes Uit catacomben en woestijnzand, Geschiedenis van de Palestijnse Kerk, Gids voor het Nieuwe Testament, De Sadduceeën, Jacobus en de Oudsten) een auteur blijkt te zijn, zowel wetenschappelijk betrouwbaar alsook getrouw naar Schrift en belijden, mèt daarbij de gave om het door studie verworvene door te vertalen naar een groter publiek - zo is ditzelfde voor een belangrijk deel eveneens te zeggen ter karakterisering van dit Handboek.

Het bijna zevenhonderd pagina's tellende werk bestaat uit vier delen. In het eerste deel wordt.o. m. geschreven over: De Bijbel in het raam van zijn tijd; De wereld van de Bijbel; Wereldideologieën; Jezus Christus en de Bijbel; De Bijbel en het christelijk leven; Teksten en vertalingen; De oude vertalingen; Nieuwere Nederlandse vertalingen; Archeologische vondsten en methoden, etcetera! Het tweede deel gaat over het Oude Testament. Hoofdstuk na hoofdstuk wordt elk boek behandeld, waarbij telkens in hoofdlijnen de inhoud weergegeven is. Voor bepaalde verzen volgt een nadere verklaring van woorden of uitdrukkingen die toelichting verdienen. Er tussendoor zijn telkens korte artikelen opgenomen, bijvoorbeeld over de verschillende soorten offers, de feesten, verbonden en verdragen, de tijdsaanduidingen in de Koningenboeken, Christus in de Psalmen. Op eenzelfde wijze komt in deel drie het Nieuwe Testament aan de orde. Het vierde deel bevat een aantal registers.

Dit boek is beslist een verheugende aanwinst. In het gezin en zeker ook bij het onderwijs op school zal deze uitgave haar waarde bewijzen. De tekst spreekt aan, de zeer vele illustraties in kleur zijn werkelijk prachtig. Bijzonder instruktief zijn de overzichten en schematische voorstellingen. De samenstellers tonen zich ook daarin didactici van niveau. Veel schema's (bijvoorbeeld die over gewichten, lengtematen, inhoudsmaten, geld), historische overzichten (over o.m. de koningen, profeten, de geschiedenis van het oude Egypte, de Nieuwtestamentische brieven) en de vele kaarten en kaartjes zijn direkt in het onderwijs bruikbaar.

Natuurlijk zijn er bij een boek als dit, waarin zo'n enorme hoeveelheid materiaal is verwerkt, kritische kanttekeningen te maken. Vooral bij de artikeltjes tussen de tekst waarin bepaalde problemen uit het gebied van de Oud-en Nieuwtestamentische wetenschap in beknopte en eenvoudige vorm aan de orde worden gesteld, zijn andere visies, in ieder geval andere aksentueringen mogelijk. Om slechts twee voorbeeldjes uit vele mogelijkheden te noemen: ik geloof toch (met o.m. de Fransman A.Feuillet), dat er best een pleidooi gevoerd kan worden vóór een allegorische interpretatie van het Hooglied, terwijl de schrijvers van mening zijn dat de gedichten daartoe eigenlijk geen aanleiding bieden (blz. 367); ik zou bijvoorbeeld ook wat andere bewoordingen gekozen hebben in het stukje over de uitverkiezing (586). En zo valt er heus nog wel meer te noemen. Maar gezegd mag zeker worden, dat de schrijvers voorzichtig emveloverwogen hun weg zijn gegaan, nergens vervallend in een ongenuanceerde, rationalistische kritiek. En dat blijkt in vele andere geschriften over Oude en Nieuwe Testament, ook in de populaire uitgaven, maar al te dikwijls het geval te zijn.

Deze jubileumuitgave van Voorhoeve verdient de aandacht. Op het moment is het Handboek bij de Bijbel nog verkrijgbaar voor de relatief lage prijs van ƒ 49, 90. Met ingang van 1 januari 1977 wordt het ƒ 59, 90.

VOOR DE LIEVE KLEINEN

Minder lof heb ik tot mijn spijt voor het "nostalgisch gedenkboekje" dat bij Voorhoeve eveneens ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan onder de titel: Voor de lieve kleinen, verscheen. In dit gebonden boekje (ƒ 9, 90) is eén vijftigtal gedichtjes met bijbehorende gravures verzameld uit het kindertijdschrift Voor de lieve kleinen. Dit geïllustreerde maandblad verscheen van 1876 tot 1926 bij genoemde uitgever in maandelijkse afleverir^en.

De waarde van een uitgave als deze zal wel gezocht moeten worden in het nostalgische. Maar een serieus heimwee naar de sfeer van toen roept wel bedenkingen op: Jezus wordt er de kinderen veelal voorgehouden als de lieve Heer die, als de kindertjes maar braaf en deugdzaam zijn, hen bemint. Een paar voorbeelden uit het boekje:

De schoonste tijd des levens geeft Mij kennis, vreugde en lust. Dien tijd verbeuz'len mag ik niet. Eerst werken, dan de rust.

Bi] 't leeren voeg ik mijn gebed: "Bewaar o God! mijn jeugd. " Zoo gaat mijn leven nuttig voort Met blijden moed en vreugd!

•'s Avonds als ik slapen ga. Volgen mij veertien engelen na. Twee aan mijn hoofd-eind, Twee aan mijn voet-eind, Twee aan mijn rechterzij, Twee aan mijn linkerzij, Twee die mij strekken, Twee die mij dekken, Twee die mij wijzen Naar 's hemels paradijzen.

Of dit citaat uit het gedicht De Winter:

't Doet de reinste vreugde smaken, Eén bedroefde blij te maken, En de Heer die alles ziet, Weigert ons Zijn zegen niet. Want die weldoet, slechts één keer, Dient daarmee den trouwen Heer.

Ik dacht dat de boodschap van de Schrift nog wel wat hoger en dieper is. En dat dit ook de jonge kinderen zo doorgegeven kan en moet worden. De levende God is barmhartig en genadig, wat echt iets anders wil zeggen dan een Beloner van braafheid en deugd.

G. WISSE

Zojuist verschenen bij de Utrechtse uitgeverij De Banier twee boekjes van wijlen prof. Wisse, namelijk De Wederkomst des Heeren (ingenaaid 85 pag., ƒ 9, 75) en Avondrood (96 pag. ingenaaid, eveneens ƒ 9, 75). In deze beide werkjes is een aantal brieven die Wisse indertijd schreef in De Wekker gebundeld. Ze dateren uit de jaren 1954 en 1956-'57.

Gerard Wisse (overleden op 19 november 1957 te Doom) was niet alleen in de Chr. Ger. Kerken, maar ook daarbuiten een prominent figuur. Eerst was hij Gereformeerd predikant (hij begon in 1898 te Gouda), maar later (in 1921) ging hij over tot de Christelijke Ger. Kerken. Een achttal jaren was hij hoogleraar aan de Theologische School in Apeldoorn, daarna werd hij weer gewoon predikant.

Wisse was een gevierd kanselredenaar, die niet alleen uit de direkte eigen groep toehoorders trok. Een paar maanden geleden hoorde ik op een bijeenkomst van een emeritus-hoogleraar uit Leiden (zelf RK), hoe deze in zijn studententijd samen met de bekende filosoof Bolland in Leiden bij Wisse ter kerke ging.

Bolland beschouwde religie slechts als doorgangsfase in de zelfontwikkeling van het Absolute. En hoewel hij ook over zichzelf dacht als het laatste grote Licht hoorde hij Wisse graag, omdat deze (naar Hollands mening zonder het zelf te weten...) diepe waarheden verkondigde! Het kontakt en de (relatieve) waardering tussen Bolland en Wisse was trouwens wederkerig.

Wisse was niet alleen een bekend predikant, maar vooral ook befaamd door zijn bij tal van gelegenheden gehouden tijdredes. Veel hiervan werd in brochurevorm uitgegeven. Onder het honderdtal meest kleine geschriften van zijn hand bevindt zich ook een autobiografie: Memoires (1953).

In de twee heden heruitgegeven brochures zijn brieven van Wisse gebundeld, geschreven in de laatste jaren van zijn leven. In deze brieven doet hij zich naar zijn wezenstrekken kennen: als apologeet die allerlei geestelijke stromingen van zijn (en onze) tijd bestudeerd heeft en vanuit het christelijk geloof een antwoord geeft èn als pastoraal bewogen prediker die op "praktikale" wijze leiding wil geven. Op dit laatste valt vooral de nadruk in "Avondrood"; Wisse voelde zich genoodzaakt ook in eigen kring te waarschuwen tegen neigingen tot verbondsautomatisme en heilsobjektivisme. Trouwens, ook tegen het louter subjektieve verheft hij zijn stem. Het apologetische element krijgt, mêt het pastorale, meer aksent in "De Wederkomst des Heeren". Wisse waarschuwt tegen de verwereldlijking in kerkelijke kring, tegen communisme, revolutiedenken, evolutiegeloof, "humanisme". Merkwaardig is in laatstgenoemd boekje hetgeen hij schrijft op pag. 67-68, over de Logos. Dat herinnert niet alleen aan Johannes 1, maar doet ook denken aan de Stoa, Hegel en... Bolland!

De beide boekjes zijn door De Banier goed uitgegeven, met mooie kleurenomslagen. Wel staan er nogal wat drukfouten in.

NOGMAALS MANNINNE

Twee jaar geleden verscheen van mevrouw Gien Karssen het boek "Manninne. Vrouwen in de Bijbel" (zie bespreking in DRS, II, 7, september 1974). Dit boek beleefde in Nederland inmiddels drie herdrukken en werd tevens vertaald in acht talen. In dezelfde serie Zicht op de Bijbel verscheen nu een vervolg: Nogmaals Manninne. Vrouwen in de Bijbel". Ook dit boek verdient een warme aanbeveling. Op eenvoudige, aansprekende wijze behandelt de schrijfster weer een aantal vrouwenfiguren uit Oude en Nieuwe Testament. Soms vraag je je in eerste instantie af of er over een bepaalde vrouw nu zo veel te zeggen valt (b.v. van Phebe uit Rom. 16 : 1, 2), maar telkens bewijst mevrouw Karssen weer dat de Schrift rijk aan inhoud is.

Wenken voor Bijbelstudie en het organiseren van Bijbelkringen, met daarnaast diverse gespreksvragen zijn ook weer in dit vervolgdeel opgenomen. Buijten en Schipperheijn brengt het boekje op de markt; de omvang is 208 pagina's, de prijs ƒ 15, 90.

VERKONDIGING EN VERWACHTING

Van de Enschedese predikant O.Mooiweer verscheen onder bovenstaande titel een boekje (Buijten en Schipperheijn, 133 pagina's, ƒ 14, 90), waarin

artikelen zijn gebundeld uit enkele kerkbladen (o.m. het bekende blad Opbouw). Mooiweer schreef over de vragen rond de prediking, de dienst van de diaken, over tongentaai en gebedsgenezing, en een hoofdstukje onder het opschrift "Leven uit het Woord".

Er staat veel goeds in dit boekje, maar wel vraag ik deze keer, of de artikelen nu werkelijk van een dergelijk niveau zijn, dat bundeling gewenst bleek. Ik dacht dat dit niet direkt het geval is.

DE EERSTE BRIEF AAN TIMOTHEUS

Ds. M.R.van den Berg (vrijgemaakt predikant b.v.) is voor de lezers van de serie "Zicht op de Bijbel" geen onbekende. Hij schreef de afgelopen jaren al boekjes over 1 en 2 Thessalonicenzen en over de brief aan de Colossenzen. Onlangs kwam een deeltje uit over de eerste van de drie pastorale brieven. Ook dit boekje wil fungeren als een soort parafrase bij de bestudering van Paulus' brief.

Met «itgaven als deze is bij de Bijbelstudie alleen of in groepsverband goed te werken. Blijkbaar voorziet dergelijk studiemateriaal in een behoefte en dat is een alleszins goede zaak.

Veel goede en soms rake typeringen bevat dit elfde deel van de serie "Zicht op de Bijbel" (100 pag., ƒ 9, 50). Maar er zijn ook diverse vragen te stellen bij Van den Bergs uitleg, inzonderheid bij wat hij zegt over 1 Tim. 3 : 11 (blz. 50 e.v.). Voor een reformatorische opvatting over de ambten heeft dit toch wel konsekwenties! Daarnaast blijft een al eens eerder geuit bezwaar bij mij leven: e schrijver gaat meer dan eens op de populaire toer in zijn woordkeus. Je kunt toch ook wel met gewone taal interessante dingen zeggen?

SPURGEON

Over de Engelse Baptist Charles Haddon Spurgeon (1834-1892) is in DRS al eens tamelijk uitvoerig geschreven (2e jaargang, nummer 6). Onlangs werd van deze bekende en ook in brede lagen van ons protestants-christelijk volksdeel gewaardeerde predikant een dagboek uitgegeven onder de titel "Het Chequeboek van de Bank des Geloofs". In stukjes van telkens één pagina wordt gemediteerd over een bepaalde Bijbeltekst.

Spurgeon was theologisch autodidact, maar begaafd met een ongewoon redetalent. Wat hij zei of schreef (en dat blijkt ook weer in dit dagboek) kan men moeilijk als exegetisch diepgravend betitelen, maar het is wèl aansprekend, getuigend van een levend geloof. Ondanks diepe geloofsernst is Spurgeon^ dikwijls vol humor in zijn werk. Voor de eenvoudigste is hij niet te moeilijk, voor niemand te simpel. Vandaar dat zijn preken en andere werken tot ver buiten Engeland in grote oplagen zijn verspreid.

In Nederland verkrijgt Spurgeon al sinds lang een aandachtig gehoor, ook in de rechtergroepen van de Gereformeerde Gezindte. Dat is eigenlijk opvallend, want Spargeon is in zijn aanpak nogal wat anders.

Maar deze Baptist was ook Puritein; hij wil, zo schreef iemand eens, "die Lehre der Puritaner mit dem Eifer der Methodisten predigen".

Dat is voorwaar een gelukkige komblnatle, ongetwijfeld Spurgeons kracht.

De Utrechtse uitgeverij De Banier brengt het boek in paperbackvorm (366 pagina's, plus een eenvoudig register) op de markt, voor de relatief lage prijs van ƒ 16, 50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen