Vaderlandse Geschiedenis

Parraa's levenseinde. Voor Parma waren de successen der beide Nassause vorsten iets verschrikkelijks.

Door Philips voor de krijgsverrichtingen naar Frankrijk gezonden, moest hij het aanzien, dat zijn werk in de Nederlanden werd afgebroken.

Ook in Frankrijk liep het niet naar wens.

Dit alles en het voorgevoel van de ongenade des Konings maakten hem ziek. Om genezing te vinden begaf hij zich naar de badplaats Spa; tevergeefs echter.

Zeker historieschrijver spreekt van het katachtig spel. dat Philips met deze bekwame dienaar speelde: vleiende brieven schrijvend, hem een nieuwe veldtocht naar Frankrijk opdragend en middelerwijl Fuentes (een neef van Alva) naar de Nederlanden zendend om hem — te ontslaan!

Intens gemeen. Fuentus had nl. in opdracht Parma naar Spanje te ontbieden. Zou hij weigeren, dan moest ontslag volgen.

Parma begreep zeer goed, wat hem boven het hoofd hing, reisde Fuentes tegemoet naar Atrecht en stierf daar 2 Dec. 1592, nog maar 47 jaar oud, nog voor dat Fuentes hem had kunnen ontsiaan. Als opvolger had de stervende Mansfeld als plaatsvervanger aangegeven.

Het beleg van Geertruidenberg 1593. In dit jaar was er weer eens hevige ruzie tussen de Hollanders en de Friezen over de vraag, welke stad nu een beurt moest hebben; Geertuidenberg of Groningen.

Holland kreeg zijn zin en de Friezen waren daarover zo boos, dat zij Willem Lodewijk verhinderden mee te doen.

Maurits moest dus de zaak alleen opknappen en dat heeft hij schitterend gedaan.

Omdat de stad door moerassen omgeven was legde hij deze eerst droog en begon toen de veste door middel van een systeem van loopgraven meer en meer te naderen, zodat zij zich reeds na 3 maanden moest overgeven.

't Was een prachtstuk geniewerk geweest. De oude Mansfeld was nog wel met een leger genaderd, maar durfde de goed verschanste veldheer niet aanvallen. Tot overmaat van ramp brak er nog een hevige muiterij in het spaanse leger uit, zodat alles in de war liep. Men noemde dit beleg het „romeinse beleg" en de roem van Maurits weerklonk door heel Europa. Voor veel buitenlandse officieren was het een leerschool.

Het beleg van Groningen. 1594. De meergenoemde Verdugo, die er vast op gerekend had, dat niet Geertruidenberg maar Groningen een beurt zou krijgen, maakte van de gelegenheid gebruik om te trachten Koevorden weer in zijn macht te krijgen; zoals men weet één der toegangspoorten naar Groningen.

Willem Lodewijk had dit stadje echter tijdig van proviand voorzien.

Verdugo heeft niet minder dan 41 weken er voor gelegen, verloor tijdens het winterseizoen duizenden mannen en brak het beleg op, toen hij vernam, dat Maurits met 12.000 man op komst was.

De verdere opmars naar Groningen was nu gemakkelijk. Maar de stad, voor 't grootste deel rooms, bood, aangevuurd door de Jezuïten, taaie weerstand. Zij moest zich echter overgeven.

In het tractaat van Reductie stond vermeld, dat geen andere godsdienst dan de gereformeerde mocht uitgeoefend worden. Voorheen was deze verboden.

De stad en de Ommelanden zouden samen één gewest vormen nl. „Stad en Lande", met gelijke rechten in de Staten-Generaal als de andere gewesten.

Willem Lodewijk zou stadhouder zijn.

Ook over Drente werd de graaf stadhouder; wegens het gering aantal inwoners had het echter geen stem in de Staten.

Zo had dan Willem Lodewijk zijn doel bereikt. Maar 't had in eigen provincie soms hevig gespannen. Geen landdag ging voorbij, of een felle oppositie onder de Fries Roorda deed zich horen. Genoemde Fries maakte de graaf zelfs openlijk voor een leugenaar uit. Dat ging te ver en Willem Lodewijk wipte hem uit de Staten.

Ook de Groningers waren niet tevreden met hun lot. In 1600 bouwden de Staten-Generaal zelfs een kasteel om de koppige Groningers in bedwang te houden!

Het jaar daarop was Maurits niet zo gelukkig. Hij belegende Grol (= Groenlo), maar de oude Mondragon (deze vechtjas was al 90 jaar!) ontzette de plaats. De tocht door Friesland en Holland was een ware

zegetocht. Maar in de eerste plaats dankte men de Heere in een algemene dankdag, die zo genadiglijk geholpen had.

Dat de eer der Republiek in het buitenland steeg, laat zich begrijpen.

laat zich begrijpen. In 1597 volgde het ruitergevecht bij Turnhout, waar Maurits in een half uur tijds met 1000 man 6000 Spanjaarden onder Varax versloeg. De held van de dag was ritmeester Marcelis Bax. De vijand betreurde 2000 doden, waaronder de aanvoerder, wij een tiental.

De opvolgers van Parma. Mansfeld (zie boven) zou slechts tijdelijk de regering voeren. Fuentes, de neef van Alva, dat begreep Philips zeer goed, moest hij maar niet in de Nederlanden brengen.

Hij bestemde voor dit ambt dan ook een jongere broer van Keizer Rudolf II, namelijk Ernst van Oostenrijk en had met hem grote plannen; waarvan echter niets terecht gekomen is.

Voor aartshertog Ernst droomde hij de hand van zijn lievelingsdochter Isabella.

Als nu de zaken in Frankrijk gunstig liepen, zou Ernst koning van Frankrijk kunnen worden, misschien wel keizer van Duitsland, ja, koning van Spanje, omdat zijn eigen zoon lichamelijk zwak was. Dan was de droom van Philips in vervulling gegaan: een wereldrijk onder Exmst en zijn geliefde dochter.

Begrijpelijkerwijs trok dit ook Ernst wel aan. Maar de zaken liepen anders, dan de koning gedroomd had.

Wel kwam aartshertog Ernst naar de Nederlanden (doch pas in Jan. 1594), maar toen was er in Frankrijk iets gebeurd, dat alle hoop op de franse koningskroon voor Ernst de bodem insloeg: Hendrik IV, de hugenotenkoning, was in Juli 1593 rooms geworden en de zaak dus voor Philips verloren.

Hendrik IV was trouwens nooit een ernstig Calvinist geweest en had er heus geen been in gezien die stap te doen. De predikanten hier gingen er hevig over te keer en dat is te begrijpen.

Maar een jaar later ging er een pleister op de mond: Hendrik IV verklaarde aan Spanje de oorlog en werd dus onze bondgenoot! Ja, in 1596 werd er zelfs tussen Frankrijk, Engeland en de Republiek een Drievoudig Verbond gesloten. Feitelijk erkende men ons nu als een zelfstandige natie, ook Engeland!

Alles zuivere politiek. Frankrijk was bang voor de macht van Spanje en Oostenrijk; Engeland voor de Spanjaarden, die Calais veroverd hadden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen