Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Herfst... feest van gouden kleuren en kruidige geuren

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Herfst... feest van gouden kleuren en kruidige geuren

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

Herfst... De sfeer in de natuur heeft iets weemoedigs, doordat de zomer wegsterft in het verkleurende blad, dat de winter aankondigt. „Weemoedig, vervuld van of stemmend tot weemoed'', staat in Van Dale. Is dit een al te menselijke beschouwing over het wisselen der seizoenen? Weemoed... waarom? Onmiskenbaar is in de herfst iets te beluisteren en te zien, ja te ruiken zelfs, van de kortstondigheid van alle aardse schoonheid. Het schijnbaar versterven in geuren en kleuren wijst ons erop dat schepping en herschepping eeuwig zijn. Wordt dit niet steeds weer getoond in de wisseling van de seizoenen? <br />

Soms kan de vreugde onn het najaar stiller en dieper zijn dan om alle zomerpracht. Zo schoon als de bomen nu staan, soms met hun stille stammen en geheven takken tegen het blauw van de avondhemel, zijn ze zelfs niet in de zomertijd. Ze zijn tot rust gekomen met heel de oude aarde en die rust deelt zich mee aan een hart vol onrust..." Zo beleefde dominee Doornenbal van Oene de pracht van de herfsttijd. Zo kon ook hij alleen het beschrijven. Hoe neemt hij, aan wiens ziel ik de mijne verwant weet, mij mee, als hij schrijft:,,Zelfs een grijze najaarsdag als deze is nog goed en vol en rijk. Grauwe nevels hangen om de peppelbomen, de huizen en de tuinen. Er is een zachtheid over alle dingen en over heel de aarde. Mijn God, wat is Uw schepping schoon. Laat elke dag dan vol zijn van het wonder. Want iedere dag die Gij geeft is er één en brengt dichter bij het einde en het afscheid nemen. Want dit alles gaat voorbij en wij gaan weldra voorbij. Reeds neigt deze dag naar de avond en onze tijd die ons voert tot de eeuwigheid, wordt voorts kort. Laat dan geen dag verloren zijn voor deze tijd die ons voert tot de eeuwigheid, als er geen avond en geen dag en geen tijd meer zal zijn." Herfstdagen met regen en nevel, windvlagen en grauwe luchten... ook die zijn immers schoon! Nog eenmaal haal ik iets van de Oenese dominee aan. ,,'s Avonds viel de regen. Zwaar hing de stervende bladerpracht van de druipende bomen. Dan is |ie natuur van een eindeloze weemoedigheid, die correspondeert met de weemoed des harten en die eigenlij k nog weldadig is..." Schoner toch vind ik de oktoberdagen als die nog bijna zomers zijn. Als de bladeren ritselend vallen waardoor het bos steeds lichter en zonniger wordt. Als de kleuren steeds feller en de geuren steeds kruidiger worden.

...en snoof de geur
Het is stil in het najaarsbos. Het zonlicht sprankelt ophet grijze zand van de brede lanen. De eerste laag verdord blad ritselt langs mijn schoenen. Dat blad is nog droog, kleurig en geurig, vers gevallen op droge grond. Warm zijn de kleuren geel en bruin en rood in een veelvoudige mengeling. Het was oktober, warmeerde blaren, rood als rood koper, of geel van kleur, in dichte scharen neerkomen strijken Ik liep te kijken en snoof de geur. Jacqueline van der Waals, dichteres van het bekende gedicht,,Najaarslaan'', heeft ervan genoten en verwoordt dat onder meer in de aangehaalde strofe uit ,,Oktober". Juist het zonlicht maakt het herfstblad mooi en doet de kleuren oplichten. Het grootste deel van het jaar is er in de natuur een kleurenpracht. In de lente zijn het pastelkleuren met ontelbare varianten groen en bruin. De zomer strooit met bontgekleurde bloemen in een niet te beschrijven variatie van kleuren. Tot al die schoonheid langzaam opbrandt en wegsterft op het kleurenpalet van de herfst.

Flonkers van licht
Oktobergoud? Is er een naaldboom die het mooier vertoont dan de lariks? Ik vind hem de mooiste van alle naaldbomen. Om het Afscheid van de zomer... tere groen van de nieuwe naalden waarmee de boom zich elk voorjaar tooit. Om de karmozijnen bloeikegeltjes, die als kleine rozetjes in april de takken versieren. En om het goud van de verkleurende naalden in de herfst. Vanuit de hoog boven mij ruisende kruinen dwarrelt een stroom van goudgele naalden. De zon schijnt met bundels licht tussen de hoog oprijzende stammen door. Zij maakt die ontelbare naalden tot flonkers van licht, die wentelend omlaag fladderen. De bosgrond raakt bedekt met een gele deken, waardoor hetlariksbos in de herfst steeds lichter wordt. Boven de hei hangt een wazige grijze nevel, heel dun, naar de einder toe steeds dichter. De gekartelde rand van het dennenbos aan de horizon is slechts vaag zichtbaar. Het is stil, zoals het alleen op een zonnige namiddag in oktober stil kan zijn. Het roepen van een kraai verstoort die stilte niet. Het gemiesper van mezen in de bosrand doet dat evenmin. Ook de hei doet mee in het feest van kleuren en geuren. Grote stukken zijn begroeid met bosbessen die nu felrood blad hebben. De struikheide, enkele weken geleden nog uitbundig paars, is verbleekt tot lichtbeige. In langgerekte trossen hangen de bloempjes, dichtgevouwen alsof ze weer bloemknoppen zijn geworden. Hier en daar zie ik nog het paars van laat in
bloei geraakte struikhei. Enkele honingbijen zijn daarop aan het zoeken naar nectar. Ik heb tot ver in november op beschutte plaatsen pollen struikhei in bloei zien staan.

Het blad moet vallen
Wekenlang kan de kleurenpracht in de bossen duren, als de herfstdagen zonnig en droog zijn. Maar wat zijn de dagen al kort in het begin van oktober... Om vijf uur staat de zon laag aan de horizon, recht voor mij, fonkelend door de dun geworden kruinen van de beukebomen. Aan alle kanten priemen de lichtstralen door het loverdak. En almaar dwarrelen de bladeren neer. Het vallen van het blad is even indrukwekkend als het verschijnen van de bladeren in het voorjaar. In koude streken moeten de loofbomen hun bladeren laten vallen om in leven te kunnen blijven. In de winter is de grond koud en vaak wekenlang tot diep in de bodem bevroren. Dan kunnen de wortels van de bomen geen water opzuigen. Een flinke boom verdampt via haar bladeren elke dag ongeveer zeventig liter water, dat voortdurend moet worden aangevuld. Daarom moet het blad van loofbomen er voor de winter af. Tussen de bladsteel en de tak vormt zich in de herfst een dun kurklaagje. De bladsteel breek boven dat laagje af. Hetvlies
kurk sluit het wondje meteen af. Het bladgroen of chlorofyl is een mengsel van groene en gele kleurstoffen. In de herfst worden de waardevolle bouwstoffen in het bladgroen teruggevoerd naar de stam, waardoor het blad geel wordt. Door verschillende chemische omzettingen ontstaat ook een rode kleurstof en daardoor ontstaan de gemengde bonte kleuren.

Avondroep
Wanneer ik de rand van de hei opnieuw nader is het half zes. De zon zakt snel in een wazig nevelbed en wordt steeds roder en groter. Zij aarzelt als het ware even op de horizon, zakt dan opeens snel achter die wazige lijn. Het licht wordt zwakker In de boslaan is het al bijna donker. Tussen de stammen van de dennebomen langs de laan hangt een dunne nevel die pittig geurt. Een merel laat z'n avondroep klinken: tsieng... tsieng... langdurig herhaald. Een tweede geeft antwoord, alsof de vogels elkaar welterusten toeroepen. In de dichte prunusopslag zingt een roodborst, die zal doorgaan tot het helemaal donker is. UI klinken zijn priemende strofen als het laatste geluid in het steeds stiller wordende bos. Langs een smalle berkensingel is het nog niet donker. Het vergeelde gras houdt het laatste licht vast. In het westen verkleurt de lucht van warm-oranje, door strak kopergeel, naar zacht zilvergrijs. Deoosterkim achter mij is donkerblauw, bij zwart af. Inktzwart staan de boomstammen ertegen afgetekend. De nacht valt snel. Van de herfstkleuren is niets meer te zien. Kille nevelslierten waaien in mijn gezicht. Nu en dan loop ik door een lauwwarme luchtstroom die tussen de bomen is blijven hangen. Dan ruik ik de kruidige herfstgeur nog sterker en pittiger. Herfst... feest van kleuren en geuren.

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 12 oktober 1988

Terdege | 96 Pagina's

Herfst... feest van gouden kleuren en kruidige geuren

Bekijk de hele uitgave van woensdag 12 oktober 1988

Terdege | 96 Pagina's