Historie op stoom

De conducteur is er een uit het voorleesboekje: morsig uniform, scheve pet, snor, beetje beroet gezicht en een kniptang. Hij kent Nederland. „Lovely country, aardige mensen. Prachtige bloemen. Hemelsbreed gezien woon ik dichter bij Amsterdam dan bij Londen. Prettige reis verder.”

Het was vanmorgen op het stationnetje van Goathland even paniek bij de mannen van de North Yorkshire Moors Railway (NYMR). De dienstdoende stoomlocomotief heeft het begeven en de vervanger is in reparatie. „U zult dus een deel van de reis moeten doen met een dieselloc.” Het wordt uitgesproken alsof de industriele revolutie nog moet beginnen.

SCHAPEN

In het gehucht Goathland –midden in het nationale park North York Moors in het noorden van Engeland– lijkt de tijd te hebben stilgestaan. Schapen hebben vrij spel in het dorp, ze lopen overal. Ze zijn ook met meer, veel meer dan de inwoners. Auto’s zijn in Goathland veelal niet afgesloten en bij de lokale pub serveren ze een hoeveelheid fish and chips die je niet op kunt. Dit is de countryside die het beeld van het Verenigd Koninkrijk zo aangenaam maakt. Als je ervan houdt.

Een paar keer per dag komt er leven in de brouwerij: bij het passeren van de stroomtrein. Net als vroeger. Het lieflijke stationnetje ziet er nog net zo uit als toen het in 1865 werd gebouwd. In de Tea-room (black met een flinke scheut melk) is de kalender niet verder dan 1922 gekomen. John Bruce is een van de 300 vrijwilligers die dit brok historie levend en rijdend houden. Hij kan er uren over vertellen. Dat het zes tot acht uur duurt om een locomotief op stoom te brengen. Dat vroeger voordat de eerste trein vertrok er iemand langs de rails moest lopen om stenen weg te halen. Dat de schapen… Maar we moeten opschieten, de ”Ten-o-ten” naar Whitby waggelt zo Goathland binnen.

PAARDEN

De vraag naar een spoorweg in dit deel van Engeland kwam aan het begin van de 19e eeuw uit het havenstadje Whitby. Handelaren wilden aangevoerde kolen en hout makkelijk naar het achterland vervoeren. In 1830 adviseerde George Stephenson –er is later een tunnel op de route naar hem vernoemd– om een spoorweg naar Pickering aan te leggen, 24 mijl (bijna 40 kilometer) het binnenland in.

Op 8 juni 1835 ging het eerste deel van de nieuwe spoorlijn open, van Whitby naar Grosmont. Een jaar later was ook de route naar Pickering gereed. De wagons met mensen en goederen werden getrokken door paarden. Dat duurde tien jaar, totdat stoomlocomotieven het zware werk overnamen. Bij Goathland was de route echter te steil voor de locomotieven. Een nieuw aangelegde omweg bood uitkomst. De oude route van het oorspronkelijke spoor is nu een populair wandelpad, de Rail Trail. Vanaf 1958 namen diesellocomotieven de plek in van de stoomtreinen. Zaten de wagons in de weekenden nog wel vol, doordeweeks bleven ze leeg. Het grote publiek ontdekte de auto als vervoermiddel. In de jaren 60 van de vorige eeuw schrapte de Britse overheid veel spoor- lijnen, inclusief die vanuit Whitby. In juni 1967 werd de North Yorkshire Moors Railway Preservation Society opgericht. Een groep enthousiastelingen wilde „een van de meest historische spoorlijnen van Groot-Brittannië” redden van de ondergang. Met veel onderhandelen en geld bij elkaar brengen lukte het. Op 1 mei 1973 opende de Duchess of Kent de vernieuwde spoorlijn. Gerund door vrijwilligers.

ORDER

De trein van tien over tien vertrekt vijf minuten te laat uit Goathland. Locomotief 80136 heeft er weinig moeite mee om zijn lading wagons dwars door het Britse heuvellandschap naar Grosmont te trekken. Op het station wordt de stoomloc verwisseld voor een dieselloc die verdergaat naar Whitby. Lang niet zo leuk. Later puft echter de indrukwekkende 5428 het station binnen: een stoomloc uit 1937, gebouwd door Armstrong Withworth in Newcastle. De NYMR-website weet dat het er eentje is uit een order van in totaal 227 locomotieven, de grootste order ooit geplaatst door de Britse spoorwegen. De locomotief kreeg als naam Eric Tracey, vernoemd naar de bisschop van Wakeield die het fotograferen van treinen als hobby had.

De machtige zwarte machine puft en sist dat het een lieve lust is. De machinist –ook zo weggelopen uit datzelfde voorleesboekje– bedient naar hartenlust de stoomluit. Hij geniet. En het publiek smult. In de North York Moors is de historie op stoom.

Agenda

In mei van dit jaar konden liefhebbers van stoomtreinen tijdens het open huis een kijkje achter de schermen en in de werkplaatsen van de NYMR nemen. Begin april was de 60009 Union of South Africa te gast in Yorkshire en trok veel liefhebbers. Deze iconische locomotief is een van de zes nog resterende Gresley A4-locomotieven. Het waren destijds, jaren 30 van de vorige eeuw, de snelste locomotieven ter wereld De NYMR-treinen rijden dagelijks van april tot en met oktober. In 2019 staan nog de volgende activiteiten op de agenda: 13 juli: Jaren 60-event met onder andere klassieke auto’s en treinen.27 en 28 september: Jaarlijks stoomgala met tal van gastlocomotieven.11 en 12 oktober: Spoorwegen in oorlogstijd.

WWW.NYMR.CO.UK

Pullman

De North Yorkshire Moors Railway bezit achttien locomotieven en tal van wagons. De zwar(t)e jongens verbruiken met elkaar 2,5 ton kolen per jaar. En daar is steeds lastiger aan te komen. De jongste loc –de 80135– is meer dan vijftig jaar oud. Jaarlijks vervoert de maatschappij 300.000 passagiers. Pronkstuk zijn de luxueuze Pullmanwagons, die dit jaar veertig jaar in dienst zijn. De vier wagons hebben alle een naam (Opal, Garnet, Robin en Jos de Crau) en kunnen gehuurd worden voor bruiloften en partijen. Ook zijn er speciale ”afternoon-tea”- en ”dinner”-ritten met de Pullmans. De NYMR drijft op een aantal betaalde krachten en 300 vrijwilligers. Zo kwam David Wardle binnen toen hij 11 jaar oud was omdat hij interesse had in hoe seinen werken. „Nu, bijna vijftig jaar later, ben ik nog steeds vrijwilliger. Er is altijd genoeg te doen.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen