Een goed gebit voor ieder kind

Boven de oranje tandartsstoel hangen figuurtjes van strijkkralen en verschillende fopspenen aan touwtjes. „Die hebben kinderen achtergelaten in ruil voor een cadeautje. Vaak is dat het laatste zetje dat ze nodig hebben om te stoppen met de speen, en dat is weer beter voor de kaak en het gebit.”
In de afgelopen twintig jaar behandelde tandarts-pedodontoloog (kindertandarts) Dien Gambon uit Rotterdam duizenden verwaarloosde kindergebitjes. Op de fotocollages aan de muur lachen ze je toe. Het geeft de tandarts „grote voldoening” als ze ziet dat kinderen de praktijk met een functioneel gebit verlaten. „Mijn motto is: Ik gun elk kind een gezond gebit.”
Kinderen die niet door een reguliere tandarts geholpen kunnen worden, hebben vaak baat bij een behandeling door een kindertandarts (zie kader). Daar gaat het allemaal net even anders. Zo lijkt de ontvangsthal bij Dien Gambon niet op een wachtkamer: er is kinderspeelgoed in overvloed en het plafond is lichtroze geverfd. „Dat adviseerde een kleurendeskundige ons. Het stelt je onbewust op je gemak als je binnenkomt.”
Naast de balie is een speciaal poetshoekje, met een wastafel op kleuterniveau.

Kiezenklei
Ook tijdens de behandeling sluit de tandarts aan bij het niveau van het kind. Zo past ze het taalgebruik aan: ze gebruikt ‘tandenkauwgom’ en ‘kiezenklei’ om gaatjes te vullen. Verder krijgen kiezen een ‘slaapzalfje’ en worden ze ‘schoongeborsteld’. „Praatjes vullen geen gaatjes, maar helpen wel mee om iets te bereiken.”
Ook een ander handigheidje past ze vaak toe: „Als een kind zijn mond niet open wil doen voor een controle, gebruik ik een handpop, een grote knuffel, die met een spiegeltje de tanden wil tellen.”
Tegenover de tandartsstoel zijn kleurplaten van kinderen in verschillende leeftijden opgeplakt: bedankjes voor de tandarts. „Die kleurplaten vind ik leerzaam. Je ziet zo of een kind al een goede motoriek heeft. Wie die nog niet goed binnen de lijntjes kleurt, moet echt nog geholpen worden met poetsen. Ik adviseer om tot een jaar of negen na te poetsen.”

Limonade
Ouders spelen een cruciale rol als het gaat om de zorg voor het kindergebit. Moeders die hun kind een fles limonade meegeven naar bed, doen Dien Gambon diep zuchten. „Circa 40.000 kinderen in Nederland hebben een verwaarloosd gebit, en die fles limonade kan daarvan een oorzaak zijn.”
Onlangs zag ze een jaar na een geslaagde behandeling een kind terugkomen. Het gebit zag er opnieuw slecht uit. „Er kwam een beker met sinas naast het bed, in de plaats van het flesje limonade. Dat was natuurlijk niet de bedoeling. Je kunt niet blijven behandelen, het gedrag moet veranderen. Daarom ik vraag altijd: wat ga jij er concreet aan doen dat dit stopt?”

Tips voor gezonde kindergebitten heeft de tandarts in overvloed: vanaf het moment dat het eerste tandje er is, elke avond poetsen met peutertandpasta. Vanaf het tweede jaar twee keer per dag poetsen: ’s ochtends en ’s middags. Ook is het volgens de tandarts belangrijk om het eten en drinken te beperken tot in totaal zes of zeven keer per dag en verder water te drinken. „Door goed voor het gebit te zorgen, kun je gaatjes en tanderosie voorkomen. Tanderosie is een onderbelicht probleem. Het houdt in dat het tandweefsel oplost, doordat het steeds weer geconfronteerd worden met zuren uit voedingsmiddelen. Het gaat dan vooral om frisdrank als ice tea en energydrink, maar ook om snoepjes als winegums, zure matten en en candy spray (vloeibaar snoep in een spuitflesje, MM). Maar ook door te veel prik, vruchtendrank en zelfs diksap wordt het gebit aangetast. Je kunt het beter vervangen door water.”
Dat het melkgebit op den duur vervangen wordt voor een blijvend gebit, mag geen excuus zijn om de zorg ervan te verwaarlozen, aldus de tandarts. „Als het melkgebit is aangetast, heeft dat consequenties voor het andere gebit. Maar ook los daarvan is het belangrijk om het melkgebit goed te onderhouden. Anders kan het lichaam te maken krijgen met ontstekingen en wordt het kind belemmerd in het dagelijks functioneren: er kan sprake van weerstandsvermindering zijn, dus kinderen zijn sneller ziek. Ook kan het heel moeilijk zijn voor kinderen als leeftijdsgenootjes een opmerking maken over hun rotte tanden.”

Angst
Hoe voorkom je angst voor de tandarts? Dien Gambon: „Door voorspelbaar te zijn, structuur te bieden en te doen wat je zegt.” De woorden „het doet geen pijn” gebruikt ze niet in haar praktijk. „Dan ga je er vanuit dat het kind denkt dat het pijn zal doen. Misschien is het helemaal nog niet op die gedachte gekomen, en suggereer je het zelf.”
Het lijkt haar een goed idee wanneer ouders kinderen op jonge leeftijd meenemen naar de tandarts. „Daarbij geldt: goed voorbeeld doet goed volgen. Als de tandarts in mama’s mond heeft gekeken, wil hij vast ook even in de mond van de peuter kijken. Zo wordt een controle iets heel normaals. Overigens zijn veel kinderen uit zichzelf helemaal niet bang, maar jagen ouders hen angst aan, doordat ze het zelf spannend vinden om hun gebit te laten controleren. Als een kind wel bang is, kun je als ouder aan de tandarts vragen of hij rustig met deze angst om wil gaan.”

Feit of fabel?

Als je goed poetst, kunnen gaatjes weer stoppen -> FEIT
Poetsen met fluoride kan beginnende cariës stoppen. Het tandweefsel wordt dan weer hard.

Drinken met een rietje is beter voor je gebit -> FEIT
Als je het rietje achter je tanden plaatst, komt het zuur niet direct in aanraking met het gebit. Bijten op het rietje kan je voortanden laten slijten.

Een pyjamapapje is geschikt om je kind in bed nog te geven -> FABEL
Anders dan de fabrikant doet vermoeden, is na het tandenpoetsen alleen het drinken van water niet schadelijk voor het gebit. Een fles pap gedurende de nacht kan gaatjes veroorzaken.

Borstvoeding tast het gebit nooit aan -> FABEL
Wanneer een ouder kind borstvoeding krijgt en zo naast moeder in slaap valt, blijft altijd wat melk in de mond achter. Het gebit van kinderen die onbeperkt toegang hebben tot de borst en ook ’s nachts om de paar uur iets drinken, kan onherstelbare schade oplopen wanneer er bacteriën aanwezig zijn.

Wanneer naar de kindertandarts?
Dien Gambon werkt in een verwijspraktijk en ziet in het algemeen geen kinderen met „gave gebitjes”, geeft ze aan. Er komen alleen kinderen die bij een reguliere tandarts niet behandeld kunnen worden. Ze hebben bijvoorbeeld een afwijking in het gebit, zijn onbehandelbaar, hebben veel gaatjes, of hebben erg negatieve ervaringen. Het is ook mogelijk dat een reguliere tandarts op een bepaald gebied minder kennis heeft bij specifieke ziekten in het kindergebit. Dien Gambon heeft ook tanden getrokken bij verschillende baby’s van een paar weken oud, bij wie tanden dus duidelijk te vroeg waren doorgekomen.
Wanneer kinderen nog meer aandacht nodig hebben, bijvoorbeeld omdat ze het syndroom van Down of een autistische stoornis hebben, kunnen ze doorverwezen worden naar een bijzondere tandartsenpraktijk voor gehandicapten, waar ze ook als volwassene kunnen blijven.
Dien Gambon behandelt alleen patiënten tot zeventien jaar. Maar de meeste kinderen blijven niet zo lang: er komen vooral kinderen van vier tot zes jaar. Zij hoeven meestal niet langer dan twee tot drie jaar behandeld te worden door een kindertandarts en stromen daarna weer door naar de reguliere tandarts.
Soms lukt het niet om een kind bij de kindertandarts te behandelen, bijvoorbeeld vanwege de ernst van de behandeling, omdat er sprake is gedragsproblemen of omdat een kind te jong is. In dat geval wordt een kind onder narcose behandeld.
Volwassenen met een extreme vorm van tandartsangst kunnen terecht bij een speciale angsttandarts.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen