Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Paaspreek van Melito

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Paaspreek van Melito

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

De oudste ons bekende paaspreek uit de kerkgeschiedenis is van Melito, bisschop van Sardes. Deze preek is niet op een tekst gebaseerd. Dat moet ons niet te zeer bevreemden.

Ook de apostelen baseerden zich in hun prediking zoals die ons in het boek Handelingen is overgeleverd niet op één concrete tekst maar gaven in hun prediking aan dat het Oude Testament (de wet en de profeten) zijn vervulling heeft gevonden in Jezus Christus. Pas als de apostolische tijd helemaal tot het verleden behoort, ontstaat langzaam de gewoonte preken te houden naar aanleiding van één tekst of één Bijbelpassage, hoewel ook Augustinus naast preken over Bijbelteksten ook preken hield naar aanleiding van het kerkelijke jaar zonder zich aan een bepaalde Bijbeltekst te binden. In de latere homiletiek worden dergelijke preken homilieën genoemd. Het is een zeer goede zaak dat uitgeverij Brevier een nieuwe vertaling van deze paashomilie verzorgde voorafgegaan door een inleiding van Paul van Geest. Het is een heel mooie uitgave geworden mede door de typografische vormgeving.

In de paashomilie van Melito van Sardes wordt een heel nauwe verbinding gelegd tussen het oudtestamentische paasfeest en de geschiedenis van het lijden en de opstanding van de Heere Jezus Christus. Deze relatie vinden we al in het Nieuwe Testament. Bij Melito dienen we ook te bedenken dat hij evenals de overgrote meerderheid van de christenen in Klein-Azië in de tweede eeuw na Chr. een zogenaamde quartodecimaan was. Dat wil zeggen dat hij het paasfeest op de veertiende Nisan vierde en niet op een zondag. Op het concilie van Nicea werd deze praktijk voorgoed als wettig verklaard. Voor de quartodecimanen was het paasfeest evenzeer een herdenking van Christus’ lijden als van Zijn opstanding uit de doden. Wij zouden kunnen zeggen dat in hun kerkelijke jaar Goede Vrijdag en Pasen samenvielen. Vanuit het Griekse woord paschein, dat ‘lijden’ betekent, trekt Melito een lijn naar Pasen. Melito blijkt goed bekend te zijn met de wijze waarop de Joden het paasfeest vierden en trouwens nog altijd vieren. Vandaar dat door velen wordt voorondersteld dat Melito – evenals meerdere geestelijke leiders uit de kerk van Klein-Azië in de twee eeuw na Chr. – van Joodse oorsprong was. In het eerste deel van zijn paashomilie geeft Melito de geschiedenis van de uittocht weer. Van Geest legt er in zijn inleiding de vinger bij dat juist het tweede deel van de paashomilie parallellen vertoont met de Joodse paashaggada. In de paashaggada wordt de eigentijdse ellende van het Joodse volk ingebed in de herinnering van de vreugde dat God Zijn volk heeft verlost. Melito schetst de ellendige situatie van de mens door de zondeval als achtergrond van de vreugde die voortvloeit uit Christus’ dood en verrijzenis.

Bij Melito wordt de dood van Christus als de schuld van Israël gezien. Weliswaar moest Christus leiden, maar Israël had moeten vragen of het niet betrokken had behoeven te worden in de kruisdood van Christus. Van Geest brengt terecht naar voren dat de felheid waarmee Melito die verwoordt niet los moet worden gezien van zijn eigen Joodse wortels. Hij noemt ook dat de christelijke gemeente in Sardes in die tijd veel kleiner was dan de Joodse gemeenschap. Daarom bracht het met zoveel kracht naar voren dat de kerk het Israël van boven was. Haar Heere was de Redder van de gehele mensheid.
Cruciaal is voor Melito dat Jezus vanuit de hemel kwam om in het menselijk lichaam dat Hij had aangenomen te lijden. Hij, de Schepper, werd schepsel om door Zijn dood de dood van haar kracht te ontdoen en verlossing tot stand te brengen. Wanneer Van Geest in zijn inleiding stelt dat bij Melito het onderscheid tussen de Vader en de Zoon niet altijd helder is, kan ik hem dat niet nazeggen. Wel is waar dat latere theologen dit onderscheid meer uitwerken.

Wie door het lezen van de paashomilie van Melito van Sardes zo het Oude Testament leert lezen of daar nog meer zicht op krijgt, heeft al een belangrijke zegen ontvangen.

Uit de paashomilie van Melito kunnen we leren dat hij het Oude Testament, dat door hem de Wet of de Wet en de Profeten wordt genoemd, christologisch en typologisch uitlegde. Daarmee sluit hij volledig aan bij de wijze waarop in het Nieuwe Testament met het Oude Testament wordt omgegaan. Typologie is voor Melito meer dan dat er heenwijzingen naar Christus zijn in het Oude Testament. Hij was metterdaad reeds aanwezig in oudtestamentische personen en instellingen. Hij is in Abel vermoord, in Isaak gebonden, in Jakob verbannen, in Jozef verkocht, in Mozes buiten gelegd, in het lam geslacht, in David vervolgd en in de profeten verguisd. De kruisdood en verrijzenis van Christus is dan ook werkelijk de vervulling van de Wet en de Profeten. Wie door het lezen van de paashomilie van Melito van Sardes zo het Oude Testament leert lezen of daar nog meer zicht op krijgt, heeft al een belangrijke zegen ontvangen. Wie de paashomilie van Melito van Sardes leest, hoort als het ware de stem van deze bisschop uit de tweede eeuw na Chr. wiens diepste wens was dat zijn hoorders en vervolgens zijn lezers Jezus Christus als Redder en Zaligmaker leerden eren en verheerlijken.

Melito van Sardes, Als een Lam | De oudste paashomilie | vertaald door Vincent Hunnink | Ingeleid door Paul van Geest | Brevier, Kampen 2013 | ISBN978-94-91583-17-9 | hb. 80 pp., | prijs €12,50.

Dit artikel werd u aangeboden door: Hersteld Hervormde Kerk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 17 april 2014

Kerkblad | 20 Pagina's

Paaspreek van Melito

Bekijk de hele uitgave van donderdag 17 april 2014

Kerkblad | 20 Pagina's