Nieuwe exameneisen werpen hun schaduw vooruit

Net voor de zomervakantie was er weer dat spannende moment in het schoolleven van het voortgezet onderwijs: de examenuitslag. Leerlingen hebben er natuurlijk vol spanning op gewacht, met bonkend hart keken sommigen die middag naar de telefoon. Maar ook directies en docenten keken er naar uit. Die uitslag zegt immers niet alleen iets over de leerlingen. Het is ook een soort rapportcijfer voor individuele docenten en voor de school in z’n geheel. Een mooie examenuitslag wordt dan ook meestal tevreden op het conto van de school geschreven. Een tegenvallende uitslag heeft in de gesprekken vooral te maken met de inzet van de leerlingen. De uitslag van net voor de zomervakantie moeten we echter eens met andere ogen bekijken, vanwege de nieuwe examenregeling die vanaf examenjaar 2012 van kracht wordt.

Je hoort het al jaren in het onderwijs: het niveau daalt voortdurend. Je moet tegenwoordig wel erg je best doen om te zakken. Gedeeltelijk zal die klacht te maken hebben met de instelling waar de Spreukendichter al voor waarschuwt: ‘Zeg niet: wat is er, dat de vorige dagen beter geweest zijn dan deze? Want gij zoudt daarnaar niet uit wijsheid vragen.’ Anders gezegd: volgens sommigen was vroeger alles beter, ook in het schoolleven, maar die houding getuigt niet van wijsheid. Ook als we de roze bril afzetten, is er echter een verschil met het verleden te zien. Docenten ervaren dat als ze examens van tien, twintig jaar terug vergelijken met die van nu. Vervolgopleidingen en bedrijven ervaren dat als ze instromers van nu vergelijken met hun voorgangers.

Schoolonderzoeken

Er zou een veelheid van verklaringen voor dit verschijnsel te geven zijn, maar in dit verband beperk ik me. Dankzij de schoolonderzoeken (mooie uitvinding van lang geleden om de examenstress wat te verminderen, en de uitslag minder van een goed moment te laten afhangen) is het steeds eenvoudiger om je diploma te halen. Natuurlijk geeft de inspectie aan dat de cijfers van het schoolonderzoek en het centraal examen bij elkaar moeten aansluiten. In de praktijk blijkt echter dat op veel scholen de uitslagen van het schoolexamen de leerlingen er doorheen slepen. De inspectie signaleert, vraagt aandacht, dreigt…, maar dat alles houdt veel van een papieren tijger.

Strengere eisen

Nu wil men daar vanuit Den Haag echt iets aan gaan doen. We hoeven hier niet de exacte regelingen te bespreken: die zijn allemaal na te zoeken. Hoofdlijn is dat de compenserende kracht van het school-examen kleiner wordt en dat er minder onvoldoendes op de eindlijst mogen staan.

Belangrijk voor dit moment is de vraag hoe de scholen zich hierop voor moeten bereiden. Ik neem aan dat de directies aan het rekenen geslagen zijn zodra de examenuitslagen bekend werden. Hoeveel van onze leerlingen zouden met deze uitslag ook geslaagd zijn volgends de nieuwe regeling? Het resultaat van die rekensom kon wel eens desastreus zijn.

Breed gevoel van urgentie

Directieleden hebben vanwege hun specifieke taak veelal een ‘overallview’, docenten zijn vaak meer gericht op de uitslagen van het eigen vak of de eigen leerlinggroep, zonder al teveel zicht op het geheel te hebben. Maar juist dat zicht op het geheel is in deze kwestie heel belangrijk, en daarom moeten in de komende jaren deze zorgen met elkaar gedeeld worden. Met wie? Dat begint in de onderbouw. Veel docenten die in de onderbouw les-geven hebben weinig zicht op de eisen die in de bovenbouw aan de leerlingen gesteld worden. Maar het zijn wel de leraren in de onderbouw die, via de cijfers die ze geven en de beslissingen tijdens rapportenvergaderingen, beslissen of een leerling het vmbo-, havo,- of vwo-examen gaat doen. De eisen die over enkele jaren van kracht worden, maken het extra belangrijk dat leerlingen op het juiste niveau terecht komen. Dat kan dus niet zonder de onderbouwteams erbij te betrekken. Natuurlijk moeten ook de bovenbouw-docenten zich van dit probleem bewust worden. Voor hun eigen vak wordt de vraag steeds klemmender of ze op het juiste niveau hun leerlingen voorbereiden. Voor het team als geheel moet de vraag gesteld worden of de juiste mentaliteit bij de leerlingen gevoed wordt om op een hoger niveau dan voorheen te scoren en zo niet, hoe daar verandering in kan komen. De directies zullen de teams moeten uitdagen om zich eigenaar te maken van dit vraagstuk en te komen met oplossingen. Dat kon ons voortgezet onderwijs wel eens flink opschudden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen