Verzwegen inkomsten: een aardige (illegale) bijverdienste

De belasting zoekt naar 30 miljard zwarte guldens

Het invullen van een aangiftebiljet is een hele klus. De inkomsten moeten nauwkeurig worden opgegeven, terwijl het daarnaast van belang is dat gebruik wordt gemaakt van de toegestane aftrekposten. Dat is een eerlijke zaak. De belastingdruk is toch al erg zwaar en het zou dom zijn meer te betalen dan waartoe men wettelijk verplicht is. Het gaat nu echter niet over het gebruik maken van aftrekposten, maar over het verzwijgen van inkomsten. Daardoor ontstaat zwart geld. Daarover wordt veel gesproken, maar nog meer gezwegen.

Zwart geld vormt een gigantisch probleem. Een eerste onderzoek van het Centraal bureau voor de statistiek duidt er op, dat in Nederland zeker voor 30 miljard gulden aan zwart geld in omloop is. De bekende Amsterdamse econoom prof. dr. A. Heertje komt nog hoger. Hij denkt dat er in ons land zeker 50 miljard gulden in het zwarte circuit zit.

Bij zwart geld dient men niet alleen te denken aan koppelbazen en louche ondernemingen. Gevoerde gesprekken leiden tot de gefundeerde vrees, dat het zwarte geld ook „onder ons" een rol speelt. Dit verhaal bevat dan ook een waarschuwend element. Denk niet te gemakkelijk over het verzwijgen van inkomsten. Het is principieel niet te verantwoorden en wie gepakt wordt komt in een verschrikkelijke situatie terecht. Het is zelfs helemaal niet uitgesloten dat een kale cel wacht.

Als er „zwart" geld is, betekent dit dat er ook „wit" geld is. Dat is het normale geldcircuit. We hebben allemaal een portemonnee voor ons geld. Bij de één zit er meer in dan bij de ander. De hoeveelheid geld waarover we kunnen beschikken is afhankelijk van onze verdiensten, van ons inkomen. De één heeft een bedrijf, de ander is in loondienst, ouderen ontvangen pensioen. Naast de inkomsten uit het hoofdberoep vormen inkomsten uit vermogen of bijverdiensten vaak een welkome aanvulling. Velen hebben grote moeite met de hoogte van de belastingtarieven. Het is erg verleidelijk (maar niettemin zeer af te keuren) als een deel van het inkomen verzwegen wordt.

Het grote verschil tussen bruto- en netto-inkomen is voor velen een bron van grote ergernis en vaak onderwerp van gesprek. Onze overheid heeft wetten uitgevaardigd - goedgekeurd door het parlement - voor de heffing van de belastingen die nodig zijn om de staatshuishouding te financieren. Daarnaast zijn er de sociale verzekeringswetten, die er voor zorgen dat ziektekosten worden betaald en dat ouderen, zieken en gehandicapten een uitkering krijgen.

Indien we in loondienst zijn is de werkgever verplicht om loonbelasting en premies in te houden van het verdiende loon. Bij elke loonafrekening moet een loonstrook worden verstrekt, waaruit we kunnen aflezen waarover en hoeveel geld is ingehouden. Steeds weer horen we mensen zeggen dat ze verbaasd zijn dat er zoveel van het bruto loon wordt ingehouden en dat er zo weinig overblijft.

„Wit" en „zwart"
In ieder geval is het zo, dat het nettoinkomen uiteindelijk in onze portemonnee of op onze bank- of girorekening komt. Vooreen flink aantal mensen geldt echter dat het loon dat ze verdienen in hun hoofdbetrekking niet de enige bron van inkomsten is. Ze hebben een kapitaaltje dat rente oplevert of andere bezittingen waaruit inkomsten worden ontvangen. Dat dient dan via het Aangiftebiljet inkomstenbelasting te worden opgegeven. Als daar belasting en premies over betaald zijn, blijft er „wit" geld over. Is er niet of te weinig betaald, dan is er sprake van „zwart" geld.

Omdat het terrein zo breed is geven we hier enkele voorbeelden. U bent in loondienst en uw werkgever houdt belasting en premie op uw loon in. U hebt echter een bijverdienste die u contant ontvangt. Die bijverdienste moet door middel van het aangiftebiljet aan de belastinginspectie worden opgegeven. Indien u dit nalaat, dan wordt deze bijverdienste voor u „zwart" geld.

U heeft een bedrijf met werknemers in vaste dienst. Over wat in de normale arbeidstijd wordt verdiend trekt u normaal belasting en premies af. Nu komt er een forse opdracht die u niet kunt uitvoeren binnen de gewone arbeidstijd. Om het voor de werknemers wat aantrekkelijk te maken betaalt u het overwerk contant uit. Een andere mogelijkheid is om tijdelijk personeel in dienst te nemen dat niet in de administratie wordt opgenomen. In beide gevallen is er sprake van „zwart" geld.

Tientallen miljarden
Als uit studies en berekeningen blijkt dat het zwarte circuit in Nederland uit vele tientallen miljarden guldens bestaat, moet er heel wat geld „zwart" verdiend worden. Regelmatig komen er berichten in de krant waaruit blijkt dat het soms inderdaad over omvangrijke zaken gaat. Vooral de bouw heeft op dit terrein geen beste naam.

Via koppelbazen zijn groepjes „werkloze" bouwvakkers op tal van projecten in het land aan het werk. De koppelbazen verdienen grof aan hun activiteiten, terwijl hun „werknemers" naast hun uitkering flink wat bijverdienen. Om welke omvangrijke malversaties het dan gaat, wordt duidelijk als van tijd tot tijd een topje van de ijsberg zichtbaar wordt.

Op 12 oktober vorig jaar was in de krant te lezen dat de Gelderse officier van Justitie, mr. E. Gelderman, bij de rechtbank in Arnhem gevangenisstraffen van zes jaar had geëist tegen twee uit Bemmel afkomstige koppelbazen. Zij werden ervan verdacht de fiscus en uitkerende instanties met hun fraude-activiteiten in de afgelopen jaren voor tientallen miljoenen guldens te hebben benadeeld.

De twee verdachten waren volgens mr. Gelderman topmannen in een omvangrijke organisatie, die met behulp van valse papieren en een criminele dekmantel tegen forse vergoeding duizenden bouwvakkers „uitleenden" aan ongeveer veertig koppelbazen. Deze koppelbazen leenden het personeel vervolgens uit aan Duitse aannemers die de bouwvakkers, veelal werklozen met een uitkering, slechts 25 tot 35 procent van het legale uurloon uitbetaalden.

Volgens de officier werden bij tientallen huiszoekingen papieren aangetroffen die er op duidden dat de koppelbazenorganisatie in Duitsland meer dan 10.000 werknemers illegaal aan het werk zette. De financiële schade door benadeling van fiscus en uitkerende instanties is volgens hem niet alleen in Nederland, maar ook in West-Duitsland enorm. In ons buurland werden door de criminele activiteiten van de koppelbazen bovendien bonafide aannemers benadeeld, omdat er niet eerlijk was te concurreren met Nederlandse koppelbazen.

Onder „ons"
Komen dergelijke zeer afkeurenswaardige praktijken alleen voor in kringen die met God en gebod geen rekening houden? Het is zeker zo, dat degenen die, al is het uiterlijk, niet leven bij geboden en beloften van de Heilige Schrift eerder tot verkeerde praktijken zullen vervallen dan zij die wel onder de beademing van het Evangelie verkeren. Helaas moeten we constateren dat ook „onder ons" niet alles brandschoon is.

Veel lezers zullen zich de visfraude in Zeeland herinneren die in 1981 aan het licht kwam en verleden jaar werd afgehandeld. Na een zeer grondig onderzoek van de Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst (FIOD) bleek dat in totaal honderd vissers en handelaren de fiscus voor ettelijke tonnen hadden benadeeld. Jarenlang was vis verhandeld buiten de officiële boekhoudingen om.

Een aantal gevallen werd fiscaal afgedaan, maar de Middelburgse Officier van justitie besloot dat de eigenaars van een twintigtal vissersschepen, afkomstig uit Arnemuiden, Tholen en Vlissingen de gang naar de rechtszaal moesten maken. Een deel van de gedagvaarden behoorde tot de gereformeerde gezindte. Dat bleek ook het geval toen andere vissersplaatsen tegen het licht werden gehouden. Met name in Den Helder en Urk, twee belangrijke aanvoerhavens van tong, bleek veel vis buiten de boeken om te zijn verhandeld.

Er is destijds nogal wat rumoer rondom deze affaire geweest omdat elders in het land de zaken administratief werden afgedaan, terwijl de Zeeuwse vissers voor de rechter werden gedaagd. Natuurlijk geldt ook voor de rechterlijke macht dat het beginsel „gelijke monniken, gelijke kappen" wordt gehanteerd, maar voor de essentie van dit verhaal is dat van niet zo'n groot belang.

„Joost zonder vreze"
Visser J. Meulmeester - in de volksmond „Joost zonder vreze" - uit Arnemuiden kijkt met gemengde gevoelens op deze affaire terug. Hij is grotendeels vrijgesproken door de rechter maar is niet helemaal „brandschoon" uit het onderzoek gekomen.

„Ik heb mij vanaf het begin tegen deze praktijken verzet, maar het wordt erg moeilijk als geleidelijk aan bijna iedereen eraan meedoet. Bovendien vind ik, dat goed moet worden bedacht uit welk oogmerk wordt gehandeld. Het maakt natuuriijk verschil of inkomsten worden verzwegen om jezelf te verrijken of dat het gebeurt om de zaak draaiende te houden. Vissers, die meestal vijf dagen op zee zwalken, hebben alleen de zaterdag om noodzakelijke reparaties uit te laten voeren.

De mensen die daarbij nodig zijn willen op die dag best komen werken mits dat buiten de belasting om gaat. Welnu, dat geld moet dan ergens vandaan komen. In zekere zin valt er dus wel begrip op te brengen voor de handelswijze van de vissers, maar het is principieel nooit goed te praten. Bovendien, het is een grote ellende en schande voor de mensen om met de FIOD en de justitie in aanraking te komen.

Hard optreden
De FIOD trad hard op, hoorden we van anderen. Bij mensen die verdacht werden, werd thuis de boel helemaal overhoop gehaald. Zelfs de spaarpotten van de kinderen werden omgekeerd om te kijken of er niet teveel geld in verborgen zat.

Dramatisch was het verhaal dat één onzer lezers me onlangs vertelde over de harde verhoormethoden van de FIOD. Deze man raakte betrokken bij een zwart-geldaffaire, die wel buiten hem om was gespeeld, maar waarbij hij toch van medeplichtigheid werd verdacht. Toen hij aan het begin van het verhoor stelde onschuldig te zijn, viel een schamper gelach hem ten deel. „0, wilt u ontkennen? Nou reken er maar op dat we u breken", kreeg hij te horen.

Tijdens het verdere verhoor werd er met vuisten op de tafel geslagen en tegen de poten van de tafel geschopt. „Psychisch loop je een enorme dreun op", aldus onze zegsman. „Je komt in een verschrikkelijke wereld terecht. Toen deze man van ons hoorde dat we in „Terdege" een artikel aan „zwart geld" wilden wijden drukte hij ons op het hart daarin een waarschuwing te verpakken.

We laten hem even aan het woord: „Het „zwarte" geld moet steeds in het „donker" worden bewaard. Er kan moeilijk mee worden gewerkt, want het gevaar dreigt steeds dat de fraude aan het licht komt. Als we met „zwart" geld werken, hebben anderen daar wetenschap van. Als zij in het nauw komen zullen ze vaak namen en bedragen gaan noemen. Laat men bedenken dat de FIOD zeer actief is in het opsporen van zwart geld en zeer goede informatiekanalen weet te vinden.

Is men eenmaal verdachte dan volgt een zeer harde persoonlijke behandeling. Maar dat is nog niet alles. De goede naam van niet alleen degene die het betreft, maar ook van zijn familie en zijn beroep worden aangetast. En wat te denken van de kerk, waartoe men behoort? Ook daarop zal de kritiek niet mals zijn. Juist dezer dagen ben ik nog zeer geschrokken van het bericht dat iemand die onder ons een zeer goede naam heeft, al drie dagen wordt vastgehouden op verdenking van zwart-geldactiviteiten."

Het zou niet zo erg moeilijk zijn om hier een lange lijst te publiceren van mogelijkheden om de belasting te ontduiken. De verleiding is in veel sectoren erg groot. Boeren en tuinders kunnen direct aan consumenten verkopen zonder de inkomsten op te geven. Ambachtslieden kunnen „klussen" buiten hun boekhouding, terwijl werknemers de eis kunnen stellen dat ze overwerk alleen „zwart" willen doen, omdat er anders zo weinig van overblijft. Te denken valt ook aan predikanten en andere sprekers, die de bekende witte enveloppe krijgen overhandigd. Dergelijke inkomsten „vergeten" kan niet door de beugel en is levensgevaarlijk.

„Geef de keizer"
Een woordvoerder van het ministerie van Financiën gaf volmondig toe dat er in de Nederlandse belastingdruk geen rek meer zit en dat de hoogte van die belastingen haast een uitnodiging bevat om die te ontduiken. Te verwachten is dan ook dat getracht zal worden wat druk van de ketel te halen. Daar wordt trouwens ook door diverse kamerleden op aangedrongen. Toch mag de hoogte van de belastingen zeker nooit als een steekhoudend argument worden gebruikt om aan het zwarte circuit mee te doen. Wie naar bijbelse principes belijdt te leven zal ook „de keizer geven wat des keizers is".

Dubieuze spaarvormen

Bezitters van zwart geld zoeken steeds weer naar mogelijkheden om dit oneigenlijk verkregen bezit rendabel te maken. Haast vanzelfsprekend zijn er aan de andere kant mensen die daar ook weer brood in zien en naarstig op zoek zijn naar mazen in de overheidswetten. Dezer dagen nog las ik in een huis-aan huisblad een advertentie van Femis in Baarle-Nassau. Eerder stond achter „Femis" de toevoeging „bank" maar dat laatste woord mag Femis van de rechter sinds een paar jaar niet meer gebruiken.

Onder de kop „Niet iedereen behoeft te weten dat u gespaard hebt..." wordt een spaarvorm aangeboden waarbij niemand weet wie de eigenaar van dit geld is. Klanten van Femis worden namelijk partner in de Femis Account Partnership en daar zijn ze alleen als nummer bekend. Met andere woorden: „Femis biedt u een profijtelijk waterdicht spaarsysteem dat uw zuurverdiende spaarcentjes „onzichtbaar" maakt voor iedereen die dit niet aangaat," zo lezen we in de advertentie. Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig.

Spaarbrieven

Eerder was er een andere gemakkelijke manier om zwart geld niet in een oude kous te bewaren, maar rendabel te maken. Bij iedere bank konden spaarbiljetten aan toonder worden gekocht, die rente opleverden en gemakkelijk weer verzilverd konden worden. Het ministerie van Financiën heeft daar een stokje voor gestoken en tegenwoordig moeten kopers en verkopers van spaarbiljetten aan toonder door de banken worden geregistreerd.

Duidelijk is nu wel geworden dat deze spaarbiljetten bijna altijd met zwart geld werden betaald, want minister Ruding van Financiën deelde onlangs in een vergadering van de vaste commissie voor Financiën mee dat sinds deze ingrijpende maatregel vorig jaar werd ingevoerd, de verkoop van nieuwe spaarbiljetten vrijwel tot het nulpunt is gedaald.

Dan naar Duitsland

Een toenemend probleem is dat Duitse banken nu een „gat in de markt" hebben ontdekt. In regionale bladen in het oosten van het land plaatsen zij advertenties waarin zij hun Nederlandse buren uitnodigen om vlak over de grens spaarbrieven aan toonder te kopen.

Uit informatie blijkt dat Duitse banken geen informatie doorgeven aan de Nederlandse belastingdienst. Als in een dorpje vlak over de grens aan een bankemployé wordt gevraagd of er Nederlanders op bezoek komen zegt hij: „Sehr viel".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen