De warmte van een lappendeken

Als ds. J. D. van Roest (1940) uit Lunteren samen met zijn vrouw in een stoffenwinkel loopt, verbaast de dame achter de toonbank zich wel als zij ontdekt wie van beiden de eigenlijke klant is. „Een man die quilt, dat vindt men toch een beetje verwijfd. Ik lig daar niet wakker van.
Overigens kent de quiltwereld klinkende namen... van mannen. In Amerika is Ricky Tims bijvoorbeeld een bekende quilter. In Nederland heeft onder anderen Henk van Kooten naam gemaakt.
Ds. Van Roest interesseert zich van jongsaf aan voor textiel. „Ik heb het altijd mooi gevonden als mensen iets met hun handen maken, en dan liefst een beetje apart. Nee, apart is toch niet het goede woord. Ik bedoel iets dat geen massaproduct is.
Toen de hervormde emeritus-predikant binnen de Protestantse Kerk in Nederland een jaar of tien geleden niet meer volledig werken kon, maakte hij zich de quilttechniek eigen. „Altijd lezen is nu eenmaal niet haalbaar... Bovendien ben ik graag met mijn handen bezig en heb ik een behoorlijk gevoel voor kleurverdeling. Een quilt staat of valt namelijk met het kleurgebruik. De combinatie van kleur én contrast is wezenlijk. Een quilt met te weinig contrasten kan per definitie niet mooi zijn. De vormen van de blokken moeten immers herkenbaar blijven. Als je geen contrasten hebt, vloeit het een in het ander over. Toch is het mogelijk om een prachtige quilt te maken met bijvoorbeeld alleen maar crème-tinten, maar dan moet je wel heel zorgvuldig quiltgebruik hanteren.
Een goede quilt ontstaat sowieso nooit zonder zorgvuldigheid, is de ervaring van ds. Van Roest. „Stukjes stof aan elkaar zetten, kan iedereen. Van huis uit was ik niet zo precies, maar gaandeweg kom je erachter dat dit wel bepalend is voor de quilt. Dat geldt zowel voor machinaal werk als voor handwerk, al roept dat laatste natuurlijk weer een heel andere sfeer op.
Ds. Van Roest is vooral geboeid door de eindeloze mogelijkheden die de variatie in stoffen biedt. „Daarmee kun je alle mogelijke sferen oproepen.

Effect
Voor die stoffen kun je in Nederland terecht bij naar schatting een kleine honderd speciale quiltwinkels. In Ede bijvoorbeeld, waar Wilma Karels-van Dijkhuizen (1973) sinds een jaar of zeven een sfeervolle en goed gesorteerde quiltzaak heeft.
Als schoolmeisje vond ze handwerken niet leuk en toen ze opgroeide, koos ze voor het beroep van verpleegkundige. Ondertussen kreeg ze wel belangstelling voor borduren. Die hobby leidde ertoe dat ze borduurpatronen ging ontwerpen en verkopen via een eigen postorderbedrijfje.
Wilma Karels: „Toen de quiltzaak hier in Ede sloot, nam ik het een en ander over. Ik volgde een basiscursus quilten en daarna een paar andere cursussen. Nu maak ik me de techniek sneller eigen met behulp van een boek, een tentoonstelling of een workshop.
De wereld van het quilten kent ook autoriteiten?
„Ja, maar ik heb daar niet zoveel mee. Er zijn een heleboel onbekende mensen die enorm goede en mooie dingen maken. Iemand van wie ik vind dat ze echt mooi werk levert, is Ruth McDowell. Maar door haar alleen te noemen, doe ik een heleboel anderen te kort. Mijn smaak is trouwens best breed. Er zijn ontzettend veel mogelijkheden qua technieken, qua stijl. Het werken met kleuren, het effect dat je sorteert met zoveel verschillende lapjes, dat spreekt me aan.

Ook op stoffengebied zijn er grote namen?
 „Ja, bekend zijn bijvoorbeeld Moda, Benartex, Lecien, Jinny Beyer en Hoffmann. De meeste merken komen uit Amerika, enkele uit Engeland.

Hoe staat het met de belangstelling voor deze hobby?
„Die neemt toe. Veel mensen zoeken gezelligheid en ontspanning. Beide zijn bij het quilten aan de orde. Quilten wordt bovendien steeds bekender. Op de cursussen in onze winkel zie ik veel oudere dames. Zij hebben vaak meer tijd en hebben er meer geld voor over. Ik ken inmiddels ook veel jonge vrouwen die quilten, maar jonge mensen zijn vaker druk met hun werk en gezin. En het hele handwerken heeft soms een wat oubollig imago. Wat me opvalt, is dat in christelijke kring weinig gequilt wordt. Daar hoor je dan het argument: ik doe liever iets nuttigs. Jammer! Bij quilten gaat het tegenwoordig inderdaad vooral om het decoratieve, maar dat kan tegelijk heel functioneel zijn: een beddensprei, een plaid.

Lapjeswerk
PATCHWORK - betekent lapjeswerk en staat dus voor aan elkaar gezette lapjes in allerlei soorten, maten en kleuren.
QUILT - is een gewatteerde deken die uit drie lagen bestaat en met kleine rijgsteekjes doorgepit is.

Oude papieren
Alleen de naam al verwijst naar een ver verleden. Quilten komt van culcita en dat is Latijns voor gevulde zak. Inderdaad moeten de oude Romeinen zich al met de techniek van de doorgestikte, drielagige deken beziggehouden hebben. Archeologische opgravingen hebben restanten aan het licht gebracht, die bewijzen dat de quilt oude papieren heeft. Tijdens kruistochten in de elfde eeuw kwamen kruisvaarders met gequilte kleding in aanraking. Zij waren het die de techniek bij hun terugkeer in Europa introduceerden. Vooral in tijden van armoede kwam de techniek goed van pas. Wie geen deken had, kon er wellicht nog eentje maken van restjes stof.
Vanuit de Elzas reisde het quiltwerk vervolgens met emigranten naar Amerika, waar het rond 1800 echt tot bloei kwam. Een deel van deze emigranten bestond uit mennonieten, in Amerika bekend geworden als de Amish. De quilts die zij nog altijd maken, zijn inmiddels wereldberoemd. Ze worden gekenmerkt door effen, stemmige kleuren en, omdat de Amish een geloofsgemeenschap vormen, vaak ook door bijbelse symboliek.

Watertanden bij een website
Quiltpatronen, quiltboeken, quilttijdschriften, quiltreizen, je kunt het zo gek niet bedenken of je ontdekt het op www.wilmakarels.nl. Zelfs een sfeerverslag van een bezoek aan een Amish quiltwinkel in Amerika is hier te vinden. Er is een link naar websites van Nederlandse quilters, informatie over workshops en cursussen én een overzicht van 760 sites met gratis patronen. Voor de ware liefhebber een site om bij te watertanden!

„Mijn Amish-foutje
De Amish in Amerika staan bekend om hun prachtige quilts. Zelf zijn ze zich er echter van bewust dat het mensenwerk is. Alleen de Heere God is volmaakt, een quilt is dat dus niet. Bovendien willen de Amish hun naaste niet jaloers maken. Om deze twee redenen verplichten zij zich opzettelijk ten minste één fout in hun werk aan te brengen: een Amish-foutje. Niet-Amish-quiltsters die in hun werk een misser ontdekken, verontschuldigen zich al gauw met de opmerking: „Dat is mijn Amish-foutje!

Herinneringsquilt
Niet zelden bevat een quilt symboliek. De gebruikte lapjes refereren aan gevoelens of gebeurtenissen. Zo bestaat, vaak voor charitatieve doeleinden, het verschijnsel Prayer Quilt, een gebedsquilt. Ds. en mevrouw Roest vroegen bij hun veertigjarig huwelijksfeest of familieleden en vrienden in plaats van cadeaus gedragen stropdassen wilden meebrengen. Daarvan maakte de predikant een grote herinneringsquilt, waarin onder andere de trouwstropdas van een broer en de lievelingsdas van de buurman elkaar aanvulden.

Een quilt op Tweede Kerstdag
Quilten als uiting van emoties. Zo verging het Chea Choossen (1949) uit Deventer, auteur van het nieuwe boek Wild van quilt.

Toen Chea Choossen op Tweede Kerstdag 2004 beelden zag van wat de tsunami in Azië had aangericht, was haar reactie: een quilt maken. „Ik voelde de behoefte om wat ik zag in een quiltontwerp weer te geven, vertelt ze. Die dag ontstond Choossens tsunamiblok en daarmee de basis voor een compleet boek.
Choossen leerde het quilten tijdens haar opleiding. In 1994 pakte ze het als hobby op. „Ik schep graag iets nieuws, liefst met textiel. Ontwerpen, zoeken naar vormen en patronen, dat heeft mijn interesse. Het vraagt veel concentratie, tijd en geduld en werkt soms verslavend, want je zoekt naar iets totaal nieuws. Quilten is voor mij ook: rustig bezig zijn aan iets, waarbij je gedachten de vrije loop kunnen gaan.

Is uw boek geschikt voor iemand die niet eerder gequilt heeft?
„Nee, enige kennis van quilten is aan te raden. Als iemand goed met de naaimachine kan omgaan, scheelt dat wel, maar het is niet alleen het maken van de top, de bovenkant dus. Je moet de quilt ook afwerken en doorquilten.

Er bestaan al veel boeken. Wat voegt Wild van quilt toe?
„Dit is een Nederlandstalig boek. Die zijn er niet veel. Verder verander ik traditionele quiltblokken in rotatieblokken door rasterveranderingen en ik roteer de anders ingekleurde blokken. Daarover is nog geen boek met zoveel uitleg uitgekomen. Ook niet in Amerika.

N.a.v. Wild van quilt, door Chea Goossen; uitg. Cantecleer, Baarn, 2008; 141 blz.; € 24,95; ISBN 978-90-213-3813-2.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen