Het moet goed zijn

ledereen kent het bijbelverhaal over David die op de harp speelde. Toen koning Saul verschrikt werd door een boze geest, liet hij David roepen om voor hem te spelen. Dat was voor Saul een verademing, en het werd beter met hem en de boze geest week van hem (1 Samuël 16:23). Muziek kan mensen de goede kant op helpen - bijvoorbeeld door muziektherapie - maar ook de verkeerde kant optrekken. De invloed van muziek is heel groot en daarvoor hoefje niet naar een ander te kijken. Het eerste deel van dit artikel is daarom op het gewone leven gericht. Het tweede deel gaat over het gebruiken van muziek als therapie.

Niet alleen 'zieke' mensen, die geholpen worden door bijvoorbeeld muziektherapie, worden door muziek beïnvloed. Bijna iedereen kan van muziek genieten. Intelligent of niet, mobiel of niet: naar muziek luisteren of die zelf maken kan iedereen die een goed functionerend gehoor en een goede motoriek heeft.

En van de bekende componist en dirigent Beethoven is zelfs bekend dat hij nog dirigeerde toen hij doof was geworden.

Ook kinderen en baby's zijn beïnvloedbaar. In de baarmoeder kunnen kinderen al dingen van buitenaf horen en zijn gevoelig voor de soort muziek die zij krijgen 'voorgeschoteld'.

Persoonlijke smaak wisselt voortdurend. Wat op dit moment favoriete muziek is, kan dat over een uur al niet meer zijn. Je stemming werkt door in de manier waarop je speelt of welke muziek je kiest: Waarom heb je vandaag geen zin in die CD en morgen, na die ruzie, wel? Ben je energieloos? Dan merk je dit in het spel. Vooral als je kunt improviseren komt dit tot uiting.

Muziek past bij stemmingen, maar beïnvloedt die ook. Muziek kan de stemming waarin een mens verkeert versterken, maar ook wegpoetsen: je kunt droevige muziek draaien omdat je verdrietig bent, maar je kunt ook verdrietig worden doordat je droevige muziek hoort. Natuurlijk kun je ook vrolijke muziek draaien omdat je niet verdrietig wilt zijn.

Verder kan muziek ontroeren, vervoeren, blij en bedrukt maken en je tot rust brengen.

Het is vaak moeilijk om met een CD aan roerloos te blijven zitten. Mensen die muziek horen, gaan vaak meedoen, in welke vorm dan ook: met het hoofd schudden of met tenen en vingers bewegen. Daarom kan muziek goed gebruikt worden om mensen te activeren om zélf muziek te maken of om te bewegen. En trouwens, iemand die muziek lelijk vindt, geeft vaak ook een reactie, maar dan één van afschuw.

Muzikaal behang

Niet altijd is het goed om muziek aan te hebben. Misschien behoor je tot de gebruikers van 'geluidsbehang' en kun je jezelf beter eens even stilte toedienen.

Sommige mensen draaien de hele dag muziek. Zulk 'muzikaal behang' is op den duur fataal.

Het gevoel voor muziek zal afstompen. De diepe gevoelslaag van de muziek wordt niet geraakt en verliest een deel van haar bereikbaarheid. De muziek zal niet meer de aandacht trekken. Het zal deel uitmaken van wat voortdurend wordt waargenomen, zodat er bijna niet meer naar geluisterd kan worden. Het is te vergelijken met behang, waarvan je vaak ook niet uitje hoofd weet hoe het eruit ziet.

Soms kun je muziek ook verkeerd gebruiken door op die manierjuisteen muuromje heen te bouwen, geen contact te maken met anderen en je te onttrekken aan de werkelijkheid.

Smaken verschillen

Vaak heeft muziek op verschillende mensen hetzelfde effect, maar bepaalde stukken muziek hebben voor bepaalde mensen een heel bijzondere betekenis. Bijvoorbeeld als je door de inhoud wordt aangesproken, of als het het 'lievelingsstuk' van je vriend of vriendin is.

Zoals mensen verschillen, verschillen smaken. Als je erg rustig bent, heb je waarschijnlijk andere muziek in huis dan iemand die houdt van actief en energiek. De één houdt van klassiek, de ander juist van geestelijke liederen en weer een ander heeft helaas de hele dag een populaire zender aan.

Smaken verschillen, maar dat wil niet zeggen dat alle muziek goed te keuren is. Popmuziek is daar één voorbeeld van, maar ook verschillende soorten

Peter wordt behandeld in een psychiatrisch ziekenhuis. Het valt de behandelaars op dat hij heel oppervlakkig over zijn emoties praat. Als voor de zoveelste keer zijn eten van zijn bord wordt gegraaid, reageert hij alleen door fluisterend te zeggen: 'Ik ben kwaad'. Op zijn verjaardag bedankt hij een gast niet hartelijk vooreen cadeau, kijkt deze niet aan en heeft geen uitdrukking op zijn gezicht. Anderen laten hem links liggen of lopen over hem heen.

Ook in muziektherapie speelt hij bijna altijd even hard en even snel, hij heeft geen uitschieters. Nu wil de muziektherapeut hieraan werken door veel te spelen met dynamiek en Peter uit te dagen om eens keihard te spelen, of heel zachtjes en dat ook in zijn lichaam te laten zien. Langzamerhand gaat het beter en durft Peter deze technieken ook op de leefgroep te laten zien.

klassieke muziek zijn af te keuren. Onderzoek is daarom nodig. Kwalitatief, maar ook inhoudelijk. Uiteindelijk is alleen dat wat tot Gods eer is, goed te noemen. Pas als de verhouding met God door genade weer hersteld is, wil je echt doen wat Hij wil, ook in je muziekkeus. En de maatregelen die je dan moet nemen kunnen zwaar zijn, maar de moeite waard!

Therapeutisch inzetten

Op de opleiding Creatieve Therapie Muziek die ik volg, staat het geven van therapie door middel van muziek centraal. Muziek kan helpen in het oplossen van problemen. De ervaringen laten dit duidelijk zien.

Mensen kunnen positief beïnvloed worden door de muziek. De muziek kan dan als het ware werken als een mogelijkheid om te communiceren. Het wordt ook wel een non-verbale therapie genoemd, in tegenstelling tot de verbale, 'praat'-, therapieën.

Voor mensen die zich niet zo goed met woorden kunnen uiten, maar wel door middel van muziek met een ander kunnen communiceren, is dit natuurlijk een heel goede oplossing.

Er komt vaak een ongedwongen sfeer als je samen muziek maakt. In die veilige sfeer kan gewerkt worden aan problemen.

De verschillende problemen waaraan gewerkt kan worden in muziektherapie, zijn:

- Uitbreiden van contactmogelijkheden en sociale vaardigheden: als iemand erg in zichzelf gekeerd is, geen contact met anderen maakt of juist onsociaal gedrag vertoont en zeer dominant aanwezig is.

- Emotionele problematiek: als iemand het moeilijk vindt om gevoelens te benoemen en te uiten, als iemand depressief is of faalangst heeft.

- Dementie: acceptatie van het achteruitgaan van de verstandelijke vermogens en het zoeken naar wat men nog wel kan.

- Concentratieproblematiek: om de spanningsboog te vergroten en te oefenen om de aandacht te richten op een activiteit.

Gebruikte muziek

Er zijn veel verschillende muziekvormen die gebruikt kunnen worden in muziektherapie. Een muziektherapeut past zich aan de doelgroep aan. Ouderen kennen vaak geen moderne muziek,

Steef is een jongen van 14 jaar die op een ZMLK-school zit. Steeds als er een vervelende gebeurtenis heeft plaatsgevonden of iemand vertelt over een ongeluk of sterfgeval, sluit hij zich af voor elk contact en is het bijna niet mogelijk om met hem een gesprek aan te gaan.

Na verwijzing naar de muziektherapeut op de school, probeert de therapeut Steef te helpen bij het reageren op moeilijke situaties. Door middel van improvisaties worden situaties nagespeeld en verschillende manieren van reageren geoefend. Voorbeeld daarvan zijn: hard er tegenin gaan, juist helemaal niets doen, je afsluiten, of gewoon doorspelen en de medespeler aankijken.

Omdat het voor Steef moeilijk is om over een situatie te praten, is muziek een goede ingang om hem toch te laten oefenen met andere reacties en zo ervoor te zorgen dat het contact met de omgeving niet afgesloten wordt.

hen spreken vaderlandse of oude liedjes vaak meer aan. Als je werkt met jongeren in een jeugdgevangenis lachen ze je meestal uit als je met klassieke muziek aan komt zetten. Kinderliedjes met bewegingen en gebaren zijn heel geschikt bij kinderen en verstandelijk gehandicapten.

In muziektherapie wordt ook heel veel gebruik gemaakt van improvisaties.

Vaak zijn deze helemaal vrij, dus niet gebonden aan muzikale kwaliteit, maar therapeutisch heel goed bruikbaar.

Je kunt dan veel meer van jezelf laten zien en je gevoel er beter in leggen. Er wordt gebruik gemaakt van veel soorten instrumenten, maar vooral de piano is een breed inzetbaar instrument.

Een andere vorm is het kiezen en zingen van liedjes door middel van een plaatjesboek of kaarten. Hierbij kunnen gebaren en bewegingen gemaakt worden. Soms wordt er alleen geluisterd naar CD's en is dit aanleiding tot een gesprek. Een andere keer wordt er hard met de CD meegezongen en worden er gebaren en bewegingen bij gemaakt.

Vaak worden mensen veel vrijer als de muziek hard aanstaat. Merk je zelf ook niet datje vaak veel harder durft te zingen als er 100 mensen meezingen, dan als je alleen moet zingen?

In muziektherapie wordt niet zomaar muziek gemaakt om mensen bezig te houden, maar altijd worden de doelen waar de cliënt aan werkt, in het oog gehouden. Zo kan er het meest effectief gewerkt worden. Wat voor doelen er gesteld worden en op welke manier er dus gewerkt wordt, ligt aan de problematiek van de cliënt.

Het is niet zo dat er helemaal niet gepraat wordt in therapie. Soms wordt met woorden de link naar het dagelijks leven gelegd om de invloed van de therapie ook buiten de therapieruimte te laten komen.

Goed en kwaad

Muziek is iets moois. Echte muziek is een gave van God. Bij de schepping gaf God de mens een stem om te zingen tot Zijn eer. Zoals het ruime hemelrond met blijde mond Gods eer en heerlijkheid vertelde, zo verheerlijkte de mens God. Alles was zeer goed, ook de muziek. Eerlijke, zuivere muziek. Zoals Hij zelf ook is. Heilig en rein.

Door de zonde is onze muziek onzuiver geworden, maar door Gods genade is muziek nog steeds een middel waardoor de boodschap van de Bijbel kan worden doorgegeven. De Psalmen getuigen hiervan. We kunnen erdoor bidden, het kan een woordenloos gebed zijn. We kunnen ermee danken, onze schuld belijden en de Heere prijzen.

Een deel van de engelen stond op tegen God en wilde zelf aanbeden worden. Satan viel in zonde en zijn muziek werd verbonden met zonde. Is het dan zo vreemd dat veel muziek aards, verdorven, occult, demonisch en gewelddadig is?

Jammer genoeg maakt de duivel ook grif gebruik van deze deur naar het hart van de mensen om hen te veroveren.

Muziek of CD's kunnen een kanaal naar de duistere wereld zijn, waardoor je je in die sfeer thuis gaat voelen en steeds meer ingewonnen wordt voor de duivel. Soms lijkt het goed, bijvoorbeeld New Age-muziek, maar is het niet goed! Het kwade mag niet ten goede worden gebruikt (Deuteronomium 18:9-22).

De duivel is machtig om mensen te verleiden. Is het niet kwaadschiks, dan maar geniepig. Hij wil mensen bij God vandaan houden, zodat zij niet meer aan het doel beantwoorden waartoe God de mensen heeft geschapen, namelijk om God te aanbidden in geest en in waarheid. Maar de Heere Jezus Christus is machtiger dan de duivel: Hij heeft de duivel overwonnen!

Als je van angst of pijn geen kant meer op kunt, zing dan, neem het wapen van de muziek! Je zult de eerste niet zijn van wie de Heere de benauwdheid weg wil nemen. Die rust krijgt voor z'n hart. Hoop op God, want ik zal Hem nog loven voor de verlossingen van Zijn aangezicht (Psalm 42:6).

Ware christenen zullen ook wel altijd blijven zoeken naar zang en muziek die bij hen past. Lofliederen, klaagliederen, boetpsalmen en andere liederen. Juich en zing vrolijk, gij inwoners van Sion, want de Heilige Israëls is groot in het midden van u (Jesaja 12:6). Zij zullen blijven zingen totdat Christus zal wederkomen, ja ook nog daarna, voor eeuwig. Volkomen en tot Gods eer!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen