Vaderl and se Geschiedenis

Hoe stond Frederik Hendrik tegenover de godsdienstige partijen? Men wist, dat hij cle remonstrantse leer niet ongenegen was. Men herinnere zich cle bekende kerkgang van Maurits en Willem Lodewijk, toen zijn moeder en hij bij de arminiaanse dominéé ter kerke gingen. Ook nu liet hij blijken, clat zijn sympathieën die kant uit gingen.

Enkele voorbeelden.

Van der Mijle, schoonzoon van Oldenbarnevelt. mocht weer in Den Haag, waaruit hij gebannen was, terugkeren, ja, hij werd zelfs uitgenodigd de lijkstatie van Maurits te volgen!

Nicolaas van Reigersbergh, zwager van Hugo de Groot, werd lid van cle Hoge Raad en Hogerbeets mocht Loevestein verlaten (hij ging op een buiten bij Wassenaar wonen.)

Ook in Amsterdam nam cle stadhouder een welwillende houding tegenover de remonstranten "aan.

De vroedschap aldaar had een draai gemaakt naar de staatsgezinde (d.i. de remonstrants gezinde) kant en van cleze personen in het stadsbestuur gezet. Amsterdam werd van nu af aan gedurende anderhalve eeuw een staatsgezind bolwerk.

De vroedschap liet toe, dat cle remonstranten hun vergaderingen weer hielden. Ja, zij kregen zelfs toestemming om een seminarium voor de opleiding hunner predikanten te stichten.

Dit alles gaf groot misnoegen bij de burgerij en aanleiding tot heftige beweging tegen de vroedschap. Deze riep de hulp in van de stadhouder en Frederik Hendrik was zo onvoorzichtig de vroedschap met garnizoen te steunen. Velen werden beboet, ontpoorterd, gebannen.

Dit alles was olie in 't vuur en gevaarlijk voor 't gezag van cle Prins. Gelukkig zag hij 't in en onthield zich voortaan wijselijk zijn remonstrantse neigingen al te zeer te laten merken. Het zou cle bovendrijvende partij te veel prikkelen.

Toen clan ook Hugo cle Groot, vertrouwend op cle gezindheid van cle Prins, naar het vaderland terugkeerde, kreeg hij cle aanzegging weer te vertrekken. Hij ging over in Zweedse dienst en werd gezant te Parijs.

Verder werden cle plakkaten tegen cle remonstranten niet ingetrokken. Begrijpelijk, clat cle remonstranten nu zeer ontevreden op cle Prins werden. Een hunner voormannen, cle bekende Uytenbogaart schreef: „Het schijnt, dat de Prins cle onzen maar met schone woorden heeft opgehouden, totdat hij tot zijn voornemen aangaande het gouvernement (= bestuur) zou zijn gekomen."

Grievender kan het niet gezegd worden.

11. Frederik Hendrik's krijgsdaden.

1. De Staten-Generaal hadden wel Frederik Hendrik tot kapitein-generaal en - admiraal van cle hele Unie benoemd, maar Groningen en Drente kozen hem niet als stadhouder. Daar werd zijn neef Ernst Casimir stadhouder.

Het stond met cle protestantse zaak in Duitsland ver van schitterend. Keer op keer werden cle protestanten geslagen en cle roomse zaak dreigde te zegevieren: cle oostenrijkse en spaanse Habsburgers konden nu samen gaan om ook onze lage landen een goede beurt te geven.

Maar wat geschiedt? In 1624 komt in Frankrijk kardinaal Richelieu als minister aan 't bewind.

Hij was, zoals wij reeds vroeger schreven, een verklaard vijand van de Habsburgers (Oostenrijk en Spanje). Hij begreep zeer goed, dat het met de overwinningen van dat habsburgse blok (wij zouden er bij willen voegen en van dat roomse blok) zou komen tot een verstoring van het politiek evenwicht in Europa (Vergelijk de tijd van Lodewijk XIV en de strijd van Willem III).

Dit moest belet worden. Handhaving van dit staatkundig evenwicht was punt 1 van zijn programma,

liet ligt voor de hand, dat hij politieke aansluiting zocht bij ons. Het verbond met de Verenigde Nederlanden werd hernieuwd. Natuurlijk sloot dit verbond liet bieden van wederzijdse hulp in.

Wij zouden echter door dit verbond, hoe mooi het leek, in grote narigheid komen.

De Hugenoten waren namelijk in opstand gekomen. Zoals bekend was een van hun zekerheidsplaatsen La Rochelle. Richelieu vroeg direct hulp aan ons tegen onze geloofsgenoten!

Een 20-tal van onze schepen onder admiraal Hautain, uitgezonden tegen Genua, moest terugkeren en nu tegen La Rochelle opereren, om deze vesting te blokkeren.

Een storm van verontwaardiging in ons land op. stak

Moesten wij nu onze geloofsgenoten ginds gaan benauwen? De predikanten drongen er sterk op aan de stad door bijdragen te steunen. De Staten werden genoodzaakt de vloot terug te roepen (1626). Het verbond liep alzo op niets

uit. In hetzelfde jaar (1626) kwam koning Christiaan IV van Denemarken de duitse protestanten te hulp, maar werd totaal verslagen.

Een jaar later verklaarde Engeland aan Frankrijk de oorlog en riep de Hugenoten te hulp. Zij gaven er gehoor aan. Het had echter tot gevolg een belegering van hun stad, La Rochelle die ten slotte genomen werd (1628).

Met ons wilde Engeland heus niet samen werken. Dat zat hem in cle gang van zaken in Oost-Indië, het bekende concurrentie terrein. (Coen!)

Zo stonden wij met 60000 man voetvolk en 5000 ruiters alleen, d.w.z. van buitenlandse hulp verstoken.

2. Frederik Hendrik had intussen niet stil gezeten. In 1626 had Ernst Gasimir Oldenzaal bemachtigd. Een jaar lateinam hij zelf Grol. liet werd een schitterend proefstuk.

Binnen een maand (!) had hij cle buitengewoon sterke vesting in handen en clat terwijl 19000 Spanjaarden onder cle graaf van den Berg in cle nabijheid waren.

De verovering van Grol was een verademing voor de daar wonende boeren, die hevig geleden hadden van de roverijen en moordpartijen der Spanjaarden. Werkelijk, cle Prins verdiende de naam van „Stedendwinger".

Tevens was nu het oosten des lands van vijanden gezuiverd. Voor Spinola, de bevelhebber daar ginds geen prettige ervaring. Tot overmaat van ramp, maar voor ons een voordeeltje, werd hij door

zijn superieuren teruggeroepen, om de Fransen in Italië te gaan bevechten. Daar is hij krankzinnig gestorven.

Zijn opvolger in deze landen was graaf Hendrik van den Berg, zoon van graaf W. v. d. Berg en dus een volle neef van Frederik Hendrik; wel een uitstekend militair, maar Frederik Hendrik kon hij niet overtreffen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen