„Hopeloze gevallen bestaan niet”

Vraag tien jongeren welk beeld ze zich vormen van een doorsnee krimineel en je krijgt in negen gevallen te horen: een man met lang haar. ongeschoren en spierballen met tatoeages. Wie praat met Erna de Koster wordt een ontnuchterende werkelijkheid voorgeschoteld, waarin het cliché van de 'boef als sneeuw voor de zon verdwijnt. Erna is reklasseringswerkster bij het ministerie van justitie in Leeuwarden. ..De meeste mensen die met Justitie in aanraking komen, zijn gewoon mensen net als jij en ik. Achter dc krantebcrichten over verkrachtingen cn moord gaan meestal geen abnormale personen schuil".

Sinds ccn jaar werkt Erna (22) op hel reklasseringsbureau van het Leger des Heils in de provinciehoofdstad van Friesland. Tijdens haar opleiding aan de sociale akademie in Ede besloot 7.c voor een baan le kiezen als maatschappelijk werkster op dc laagste trede van de maatschappelijke ladder. ..Ik wilde met mensen werken, die aan dc rand van de samenleving staan. Mijn stage liep ik in het "goodwillcentrum' in Den Haag. Hier deed ik ervaring op in de dag-en nachtopvang van verslaafden en zwervers. Weet je wat het boeiende is aan dit beroep: het lijken vaak hopeloze figuren waar je mee te maken krijgt, maar in feite bestaan er geen hopeloze gevallen. Voor iedereen is er immers hoop”.

Zoals gezegd vond Erna een baan in Leeuwarden bij dc reklassering; de stichting die verantwoordelijk is voor de hulpverlening aan overtreders van de wet. Kort gezegd dient de reklassering ervoor om schuldigen aan misdrijven zo te beïnvloeden, zodat zc bij hun terugkeer in de samenleving niet opnieuw dezelfde fout begaan. „Onze werkterreinen kun je verdelen over drie groepen: de harde kriminelen, de kleine misdaad (winkeldiefstal of vernieling) en de verslaafden.

Met de laatste twee categorieën krijgen wij vooral te maken. Dat varieert van stoere jongens die iemand in elkaar slaan, tot tienermeisjes die een winkeldiefstal begaan of hardnekkige drugsverslaafden die inbraakjes plegen om in hun levensonderhoud te voorzien".

Kun je venellen op welke manier je zulke mensen de helpende hand biedt?

..Het begint op het politiebureau. waar de kliëntcn (zo noemt Erna de plegers van een misdrijf. WE) opgesloten zitten nadat ze zijn gearresteerd. In de politicccl hebben wij het eerste gesprek met iemand, waarbij praktische zaken aan de orde zijn: wie van de familieleden moet worden gebeld? Is cr behoefte aan schone kleding? Zit de kliënt dringend verlegen om psychische hulp? Of: is er thuis een hond achtergebleven die uitgelaten moet worden? "

Dit 'EHBO-bezoek' is nog maar het topje van de ijsberg.

Wanneer een kliënt in

bewaring wordt gesteld, in afwachting van zijn of haar voorgeleiding aan de officier van justitie, is er voor de reklassering opnieuw werk aan de winkel.

Erna: „Op verzoek van hel ministerie van justitie maken wij een rapport over dc dader. In zo'n rapport beschrijven wij de persoonlijke achtergronden. Hoe is de gezinssituatie? Uit welk milieu komi dc kliënt? Het is heel moeilijk om een beeld te schetsen van iemand die je totaal niet kent. Door gesprekken met de persoon in kwestie en uit hel proces-verbaal (dat een gedetailleerde uitleg bevat over het misdrijf, WE) kun je meestal de informatie op een rij krijgen".

Het reklasseringsrapport gebruikt de rechter bij het beoordelen van de strafmaat.

Hoeveel invloed heeft de reklassering op hel uiteindelijke vonnis?

Erna: „Sommige rechters verlaten zich op de rapporten van de reklassering. terwijl anderen onze informatie terzijde schuiven. Daar is geen peil op te trekken".

Het rapport van de reklassering komt in een persoonsdossier, waar ook de advokaten van de gedagvaarde gebruik van maken.

„In de pleidooien van de advokaten hoor ik veelvuldig gegevens die rechtstreeks uit onze rapporten zijn gehaald.

Wanneer een kliënt bijvoorbeeld uil een sterk verwaarloosd gezin komt. kan dat voor een advokaateen aanleiding zijn om tc pleiten voor vermindering van straf'.

Erna de Koster gaat altijd met 'haar' kliënt mee naar de zitting op de rechtbank. „Het is vooral een morele ondersteuning van de kliëntcn. want die zijn meestal best zenuwachtig".

De rol van de reklassering is niet uitgespeeld als een misdadiger in de gevangenis belandt. Elke gevangenis heeft zogeheten penitentiaire reklasseringswerkers. oftewel maatschappelijk werkers voor de 'bajesklanten'. Als de gevangenen weer dc vrijheid krijgen, helpen reklasseringswerkers hen met het zoeken van werk of een nieuwe woning.

Steeds vaker leggen rechters alternatieve straffen op aan plegers van misdrijven. Zo moet de een 140 uur werken in een ziekenhuis en de ander 80 uur plantsoenen schoffelen. Reklasseringswerkers begeleiden daders bij het uitvoeren van dergelijke a11ernatievestraffen.

Erna meent dat alternatieve straffen een beter effekl hebben dan celstraf. „Mijn ervaring is dat zelden iemand beter wordt van een verblijf in de gevangenis. Soms is 'zitten natuurlijk besl een probaai middel. Met name bij kriminele jongeren zie ik echter meer heil in dienstverlening. Zo leren jongeren (vaak werkeloos en chaotisch) opnieuw een struktuur in hun leven te krijgen. In gevangenissen worden meestal alleen nieuwe duistere plannen uitgebroed voor als ze weer op vrije voeten zijn".

Vooral in dc eersle maanden van haar werk viel het Erna op dat schuldigen aan een misdaad in de regel mensen zijn van twaalf in een dozijn.

Ze waarschuwt daarom voor een hoogmoedige houding tegenover kriminele medemensen. Erna: „Wij belijden makkelijk: alle mensen zijn slecht en zondig. Gelijktijdig merk je de onbewuste neiging om maar al te snel boven mensen te gaan staan die een misstap begaan. Velen denken: krimineel gedrag ligt mijlen ver bij ons vandaan, terwijl in feite iedereen hetzelfde kan overkomen, tenzij je er voor wordt bewaard".

Zestig procent van de kliënten waar Erna de Koster hulp aan verleent, is tussen de 18 en 27 jaar oud. Dc misdaden die zij plegen, zijn door dc bank genomen een signaal voor een hoop moeilijkheden cn persoonlijke problemen die ze in hun jonge leven meedragen.

Regelmatig voelt Erna de Koster zich een soort puinruimer wanneer ze zulke ontredderde "boeljes" op haar

bureau krijgt ..Het is dikwijls dweilen met de kraan open

Achter deliktcn zitten in dc meeste gevallen problemen in familie of vriendenkring Je moet het in mijn vak ook niet verwachten van grote suksessen. maar juist van kleine : dingen: een warme handdruk.; een vriendelijke knik of een : afspraak die op lijd wordt nagekomen. Hel is ijdele hoop om te denken dat jii al die kriminelen wel even op het rechte pad zult brengen.

Sommigen vallen telkens weer in herhaling".

Speelt het geloof een belangrijke rol in je werk?

..De neiging om evangeliserend bezig te zijn. leer je snel af. De jongens hebben niets aan woorden. Het gaal hen juist om daden. Ze letten sterk op je gedrag. Ik probeer mijn kliënten altijd volledig als mens te benaderen. Een bijbelse benadering van mensen wil zeggen: wijzen op hun vera ntwoordel ijkh eden en wijzen op hun positieve cn negatieve kanten. Kliënten merken snel genoeg dat je gelovig bent en vaak zinspelen ze daar ook op. Soms ontstaan dan boeiende gesprekken".

Wordt je niet moedeloos van personen die telkens weer in hel kwaad vervallen. Voor de tiende keer autoradio 's stelen of het zoveelste handtasje roven bij een oud vrouwtje?

Erna: „Eerlijk gezegd denk ik soms: ik voeg al die kriminelen op een hoop cn dump ze in de zee. Zoals ik eerder zei: hoop blijft er altijd, zelfs voor de meest volhardende misdadiger. Vanuit mijn christelijke visie op mensen vind ik iedereen waardevol voor God. Zo'n mensbeeld is wezenlijk in dit werk".

Leeuwarden

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen