Guido de Brès - Leven en werk (4)

In Valenciennes
In augustus 1565 gaat Guido de Brès in Valenciennes wonen en werken. In het begin van dat jaar is de stad nog grotendeels rooms-katholiek. Maar door de prediking van De la Grange komt daar snel verandering in. De la Grange is een ijverig bestrijder van de roomse leer. Na de aanbieding van het Smeekschrift der Edelen treedt De la Grange steeds meer in de openbaarheid. Vele toehoorders stromen buiten de stad samen om de gereformeerde prediking te beluisteren. Juist als de reformatie in Valenciennes met kracht doorbreekt, komt De Brès in de stad aan. Om de beurt leiden de predikanten De Brès en De la Grange de diensten buiten de stad. Ze worden daarbij beveiligd door een aantal gewapende burgers. De protestanten worden steeds invloedrijker en het stadsbestuur ziet dit met lede ogen aan. Op 24 augustus vindt in Valenciennes de beeldenstorm plaats. De volgende dag preken de beide predikanten in de leeggehaalde kerken. Nu de stad grotendeels gereformeerd is, willen de predikanten niet langer buiten de stad preken. Dit is echter tegen de wil van Filips van Noircarmes, de stadhouder van Henegouwen. Hij verklaart de stad tot rebels gebied.

Staat van beleg
Noircarmes, staatsman en militair, wil nu een garnizoen in de stad stationeren om ongeregeldheden te voorkomen. De La Grange beseft wat er dan staat te gebeuren. Hij heeft grote invloed op de burgers en zweept tijdens een preek het volk zo op, dat het volk zich massaal verzet tegen de komst van de troep soldaten. De poorten van de stad worden gesloten. Noircames wil een bloedbad voorkomen en sluit de stad in, zonder deze te beschieten. De Brès schrijft nu zijn ’Remonstrance’, een smeekschrift waarin hij de beschuldiging dat de stad opstandig zou zijn tegen de koning, weerlegt. Hij wijst erop dat het Evangelie gehoorzaamheid aan de overheid leert. Maar deze overheid mag geen zaken opleggen die strijden tegen Gods Woord. In dat geval mag er volgens hem sprake zijn van ongehoorzaamheid tegenover de overheid. Het sluiten van de poorten van de stad voor de troepen van Noircarmes is geen daad van opstand, maar van zelfverdediging.

Valenciennes ingenomen
De burgers van de stad doen geregeld een uitval, maar worden steeds teruggedreven. Om aan voedsel te komen plunderen onbekenden – zonder toestemming van de kerkenraad – het kartuizerklooster. Ook van buitenaf schieten calvinisten te hulp, maar ook zij worden teruggedreven. De burgers van Valenciennes hopen nu dat de Prins van Oranje het voor hen op zal nemen. De Prins geeft de stad echter het advies een zo gunstig mogelijke overeenkomst te sluiten met de regering. De teleurstelling van de inwoners van Valenciennes is groot. Guido de Brès voelt zich door de Prins verraden. Landvoogdes Margaretha van Parma doet een laatste poging om tot een vreedzame oplossing te komen en wil een aantal concessies doen. De leiders van de opstand kunnen dan vrijwillig uit de stad vertrekken. Deze bemiddelingspoging wordt echter afgewezen. Valenciennes wil niet beroofd worden van de vrije uitoefening van de gereformeerde godsdienst. Voor Noircarmes is dan de maat vol. Op 20 maart besluit hij de stad te beschieten. Het moreel van de moedige burgers breekt al spoedig en de stad geeft zich na drie dagen over. De bestuurders van de stad en degenen die mee hebben gewerkt aan de opstand worden gevangen gezet. De beide predikers wil men op een schavot ophangen, maar ze zijn nergens te vinden.

Gevangen
De beide predikanten weten zich vijf dagen in de stad te verbergen. In de nacht van 28 op 29 maart vluchten ze met drie anderen de stad uit. Ze willen zo snel mogelijk de grens naar Frankrijk oversteken. Ze lopen door de uitgestrekte bossen en steken de rivier de Scarpe over. Uitgeput gaan ze in Saint-Amand een herberg binnen om wat te eten. Later heeft De Brès beseft dat het niet verstandig was om in gezamenlijk te blijven reizen. Het gezelschap valt direct op en een boer waarschuwt de burgemeester. Die laat de vijf mannen arresteren. De Brès en De la Grange belanden in Valenciennes in de gevangenis, in een donker, stinkend hol. Na enige tijd wordt De Brès, samen met zijn medegevangenen, overgebracht naar Tournai. Met touwen gebonden en met de voeten in zware ijzers, worden ze op een boerenkar vervoerd. Tijdens deze pijnlijke reis betoont God Zijn genade aan De Brès, zodat hij kan zeggen: ”Mijn God, ik loof U en ik dank U voor Uw goedheid jegens mij; Gij troost en sterkt mij.”

Procedures
De beide predikers komen op 31 maart 1567 op het kasteel te Tournai aan. In dit kasteel worden ze verhoord, maar ontvangen er ook bezoek. Met rooms-katholieke geestelijken wordt er gediscussieerd over onderwerpen als de heiligenverering, het Heilig Avondmaal en het aanroepen van Maria. Het verslag van deze gesprekken is bewaard en uitgegeven onder de titel ’Procedures’. Hieruit blijkt de belezenheid van De Brès. Hij moet een uitzonderlijk geheugen hebben gehad. De Brès schrijft brieven naar zijn gemeente te Valenciennes, aan zijn moeder en zijn vrouw die samen met haar kinderen is uitgeweken naar het veilige Sedan. In de hartroerende brieven van De Brès lezen we ook iets van de gesteldheid van zijn ziel te midden van de verdrukkingen. Hij is verheugd dat hij de martelaarsdood mag sterven en wordt gesterkt door de genade die God hem verleent. Hij kan het Paulus nazeggen: Ik heb den goeden strijd gestreden, ik heb den loop geëindigd, ik heb het geloof behouden; Voorts is mij weggelegd de kroon der rechtvaardigheid, welke mij de Heere, de rechtvaardige Rechter, in dien dag geven zal; en niet alleen mij, maar ook allen die Zijn verschijning liefgehad hebben (2 Tim. 4:7, 8).

Executie
Op 11 april 1567 worden de beide predikanten weer overgebracht naar Valenciennes. Ze worden opnieuw verhoord. Beiden worden ter dood veroordeeld omdat ze tegen het gebod van de landvoogdes in, het Heilig Avondmaal hadden gehouden. Op 31 mei 1567 wordt het vonnis uitgevoerd. De la Grange wordt eerst opgehangen. Hij borstelt zijn kleding en schoenen en zegt: ”Ik ga naar de bruiloft van het Lam.” Daarna knielt De Brès voor de ladder die tegen de galg staat. De beul laat dit echter niet toe. Met de strop om de hals vermaant De Brès het volk de overheid te eerbiedigen. Maar hij roept het volk ook op dat ze in de leer die hij heeft verkondigd moeten volharden. De beul laat De Brès niet uitspreken en duwt hem van de ladder af. Terwijl De Brès sterft ontstaat er een opstootje onder het volk. Diverse mensen worden gedood. Aan het eind van de middag haalt men de lichamen van de predikanten van de galg en begraaft men de mannen op de Mont d’Anzin, in de directe nabijheid van de stad.

Een voorbeeld van lijdzaamheid
De Brès is een prediker die smaadheid heeft geleden vanwege zijn geloof, maar de Heere heeft hem staande gehouden. Hij schrijft daar zelf het volgende over in zijn afscheidsbrief aan zijn gemeente te Valenciennes: ”Want, mijn lieve broeders, ik heb geen zorg dan over uw zaligheid, en dat u standvastig zult blijven in de leer die wij u gepredikt hebben; aangezien er geen zaligmakende leer in deze wereld is, dan alleen die. Neemt ons daarom tot een voorbeeld van lijdzaamheid, en dat het de schapen niet verdrietig zij om hun herder te volgen, want door de genade van onze goede God (aan Wie alle eer en heerlijkheid toekomt) volg ik de voetstappen van mijn goede Heere en Meester Jezus Christus na, zo dicht als mij maar mogelijk is.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen