buitenland

Mr. M. M. Grauss

DE GESCHIEDENIS WORDT AL­ TIJD WEER ANDERS

Het lijkt er wel eens op alsof in de huidige onzekerheid op vele gebieden steun gezocht wordt in de geschiedenis. Zo worden voor de economische ontwikkeling wel parallellen getrokken met de 30-er jaren en hetzelfde lijkt momenteel te gebeuren op het vlak van de buitenlandse politiek. In dat geval kijkt men terug naar de jaren dicht na de Tweede Wereldoorlog. Gaan wij opnieuw een periode van koude oorlog tegemoet, ja dan neen? Om vooruit te kijken kan het zinvol zijn eerst eens achterom te kijken: zijn bepaalde ontwikkelingen vergelijkbaar en zo ja, hoe is daar toen op gereageerd en met welk resultaat? Het vervelende is natuurlijk dat de geschiedenis zich niet herhaalt. Ook de koude oorlog zelf is wel eens teruggeprojecteerd tot de rivaliteit tussen Engeland en Rusland in het Centraal Azië van de 19e eeuw. De VS zou dan later eenvoudigweg de positie van de Britten in die machtsstrijd hebben ingenomen. Terecht meent de heer drs. H. Schaper in zijn artikel „Naar een nieuwe koude oorlog? " dat dergelijke historische vergelijkingen aan de bonte verscheidenheid van de werkelijkheid geen recht doen (Atlantisch Perspectief, 1980, nr. 5). Wanneer Afghanistan het begin van een herleving van de direct na-oorlogse confrontatie zou zijn, zijn de volgende overeenkomsten aan te wijzen:

- Zuidwest-Azië en het Midden-Oosten worden net als toen door grote instabiliteit gekenmerkt. Bij deze grote onzekerheid (wegvallen van de Sjah, oorlog Irak-Iran, Israëlisch-Arabisch conflict, wankele posities van Saoedi-Arabië en Pakistan) kan de Sovjet-Unie gemakkelijk garen spinnen.

- De rechtvaardiging die Moskou zélf gaf voor de inval waren primair ideologisch van aard. Net als toen in de jaren na 1945. Het Sovjet optreden draagt dus opnieuw een sterk dogmatisch karakter en over dogma's valt moeilijk te praten. Dat kan zeker een verslechtering van het ontspanningsproces inhouden.

- Opnieuw gaan er in de VS sterke stemmen op dat de VS zich als de ware verdediger van de vrijheid moeten opstellen. Zo stelt de Republikeinse Partij: „De VS kunnen slechts met de Sovjet-Unie onderhandelen vanuit een positie van onomstreden principes en onomstreden kracht."

Natuurlijk is één en ander wel met een pittige verkiezingssaus overgoten, maar toch schijnt Reagan aardig te appelleren op het gevoel van al die Amerikanen die vinden dat er nu maar eens een streep gezet moet worden onder Vietnam en Watergate. Ook na het laatste openbare debat tussen Carter en Reagan lijken Reagans kansen gestegen. Het was ook wel wat al te goedkoop Reagan af te schilderen als een onverzoenlijk heerschap die het liefst de SALT-akkoorden maar in de prullebak zou willen gooien. Oo Reagan wil onderhandelen, maar hij zit graag op een stevig kussen.

Toch moet de vergelijking met de koude oorlog op een aantal essentiële punten wel mank gaan. De heer Schaper vat de verschillen tussen toen en nu kernachtig samen in het kopje „Bipolariteit en multipolariteit". Was de wereld direkt na 1945 op te delen in twee machtsblokken, twee polen (de VS en de USSR), onze tegenwoordige wereld is véél complexer. Europa is de VS in enkele opzichten vooruitgestreefd, profileert zich meer en meer als een politieke zelfstandigheid, China is losgekomen uit een langdurig isolement, daar zijn de niet-gebonden staten en niet te vergeten de Derde Wereld, belangrijke leverancier van grondstoffen (waaronder olie!).

Interessant is dat de heer Schaper wees op nog een brokje multipolariteit: bepaalde lente-achtige ontwikkelingen in de Oostblokstaten.

„Als de ontwikkeling in Polen ertoe leidt dat de hele maatschappij in verzet komt tegen de Russische overheersing en dit verzet overslaat naar de overige Oosteuropese landen, zou een toestand ontstaan waarbij de bijl werkelijk in de wortels van het na-obrlogse stelsel gezet wordt. Het is echter dan nog maar de vraag of een verscherping van het Westerse beleid ten opzichte van de USSR en een werkelijk steun aan de Oosteuropese volkeren, in dit geval tot een nieuwe koude oorlog zou leiden of dat dan de echte gloeiend hete oorlog ontvlamt."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen