DE ANABAPTISTEN

B. de Groot, DE ANABAPTISTEN: Nonconformisten in de zestiende eeuw, 216 p., ƒ 45, - . Uitg. Kok, Kampen 1988.

Dit is een goed leesbaar boek van een historicus die zelf geen anabaptist is maar zicli tot Inet calvinisme rekent. De auteur wilde afstand nemen, zonder bij voorbaat partijdig te zijn.

Het boek geeft veel informatie over de ontstaansgeschiedenis van de beweging, de belangrijkste figuren, de ontwikkeling, de leeraspecten (triniteit, erfzonde etc), het echec van Munster. Ruime aandacht krijgen ook omstreden figuren als Thomas Münzer en Melchior Hoffman.

De auteur legt ter verklaring van het ontstaan der beweging een zwaar accent op de sociaal-economische factoren. Hij komt er eerlijk voor uit dat hij daarbij een keuze maakt en die keuze plaatst hij, zoals een wetenschapper betaamt, naast andere.

Goed komt uit de verf de ontwikkeling van en de genuanceerdheid in het anabaptisme. Naar zijn mening moet men de verschillen tussen de stille en radicale dopers niet te groot maken: beide groepen waren chiliastisch.

De kritische afstand die de auteur inneemt leidt soms tot een relativerende humor, soms - hoe kan het ook anders - tot een waardeoordeel. Het laatste bijvoorbeeld bij het door hem gehanteerde onderscheid tussen 'spiritualisten' (accent op geest t.o. letter en onzichtbare t.o. zichtbare kerk) en 'dwepers' (geloof in voortgaande openbaring door visioenen en dromen). Over de laatste groepering merkt hij op dat hier van 'ziekelijke' verschijnselen sprake is. Humor spreekt bijvoorbeeld uit formuleringen als: 'de brave burgers van Munster wisten niet wat ze ervan denken moesten, wij trouwens ook niet' (p. 123).

Juist lijkt me de plaatsbepaling die De Groot de dopers geeft: dichter bij de middeleeuwen dan Luther, wiens sola fide-leer ze afwijzen, en in bepaalde kernstukken van de protestantse verzoeningsleer (predestinatie, erfzonde) een eigen weg gaand. Het boek is verschenen als tweede deel in de reeks 'Zoekers van licht'. Als eerste deel verscheen daarin van dezelfde auteur:

De Zwijndrechtse Nieuwlichters.

De auteur heeft een vlotte stijl. Zijn werk is daardoor voor een breed publiek leesbaar. Het kan tevens dienen als 'opstapje' naar verdere en diepgaander studies, te meer omdat de auteur op diverse plaatsen een discussie met andere opvattingen dan de zijne niet uit de weg gaat. Het bevat verder naast een bibliografie een waardevol register op personen en zaken.

De prijs van deze paperback is aan de hoge kant.

E.

J.d.G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen