Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Vragen rond het levenseinde

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Vragen rond het levenseinde

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

We schreven onlangs over Vincent Lambert, die stierf nadat zijn artsen zijn gestopt met het toedienen van voeding en vocht. Hij leefde al meer dan tien jaar in vegetatieve toestand. De rechter oordeelde dat zijn leven niet langer het leven waard was. Naar aanleiding van dit artikel kregen we de vraag of het toedienen van voedsel werkelijk nooit gestopt mag worden zolang iemand leeft, of dat dit in bepaalde omstandigheden wel mag. We komen hiermee op het gebied van medisch-ethische vraagstukken rond het levenseinde. We hebben geen medische achtergrond, daarom zullen we er alleen in algemene zin iets over schrijven. Specifieke vragen kunnen eventueel gesteld worden aan het consultatiepunt van de Nederlandse Patiëntenvereniging. Palliatieve zorg is altijd maatwerk, elk geval is weer anders. We beseffen dat er onder de lezers zijn waarbij wonden open kunnen gaan. Anderzijds hopen we dat wat we schrijven tot steun is bij de herinneringen aan de beslissingen die genomen zijn, of bij beslissingen die nog genomen moeten worden.

Wetenschap

Door de voortschrijdende inzichten in de medische wetenschap ontstaan er ook meer mogelijkheden om iemand te blijven behandelen. Een hoogleraar zei ooit: ”Niemand sterft meer een natuurlijke dood”. Hij bedoelde dat er met medicijnen zóveel mogelijk is, dat het sterven in bepaalde gevallen steeds kunstmatiger wordt. De keuzemogelijkheden stellen ons dan voor complexe vraagstukken. De Prediker wist dat al: Want in veel wijsheid is veel verdriet; en die wetenschap vermeerdert, die vermeerdert smart (Pred. 1:18). Als de dood door de vensteren klimt (Jer. 9:21), dan moet de mens terugtreden. Iedereen voelt wel aan dat een stervend mens die de laatste adem uitblaast niet meer wordt gereanimeerd. Echter, niet in elk geval is duidelijk wanneer er nog gereanimeerd kan worden. Het is daarom een voorbeeld van een medisch-ethisch vraagstuk. De regel is in dit geval dat er niet gereanimeerd wordt als de behandeling niet in redelijke verhouding staat tot het te bereiken doel. Men noemt dat ook wel ”medisch zinloos”. In het gesprek hierover met de artsen moet wel altijd het uitgangspunt zijn dat elk leven waardevol is. Dat geldt voor jonge en oude, gezonde en zieke of gehandicapte mensen.

Vocht en voeding

Iedereen beseft dat een mens zonder vocht en voedsel niet kan leven. Echter, als iemand in de stervensfase komt, vermindert de behoefte aan eten en drinken. Dat is een natuurlijk mechanisme. Afhankelijk van de situatie kan er nog een behandeling ingezet worden. Door middel van infuus en sondevoeding zijn er veel medisch-technische mogelijkheden. Maar ook dit kan weer tot dilemma’s leiden. Het lijden kan zelfs worden verzwaard door het gebruik van deze middelen. Patiënten kunnen bijvoorbeeld misselijk worden van sondevoeding. Of als het lichaam vocht vasthoudt, kan infuus of sondevoeding tot hartfalen of ernstige benauwdheid leiden. In dat geval is het beter als er geen vocht en voeding meer wordt toegediend.

Palliatieve sedatie

Ook kan het voorkomen dat een patiënt niet (meer) aan kan geven wanneer de behoefte aan vocht en voeding vermindert. We zullen in dit verband ook iets schrijven over palliatieve sedatie. Bij palliatieve sedatie wordt het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase opzettelijk verlaagd, omdat het lijden op geen andere manier valt te bestrijden. Dit kan bijvoorbeeld als de patiënt ernstige klachten (benauwdheid, pijn, misselijkheid) heeft. Als deze behandeling wordt ingezet weet men dat het sterven dichtbij is. Men zoekt niet naar mogelijkheden om het nu maar snel voorbij te laten zijn, maar naar mogelijkheden om het een sterven te laten zijn wat niet overschaduwd wordt door vreselijke benauwdheid of pijn. Dit is uitdrukkelijk geen euthanasie. Bij euthanasie kiest de patiënt voor een zelfgekozen, onnatuurlijke dood op een zelf gekozen moment, bijvoorbeeld door middel van dodelijke medicijnen. (Het kan ook zijn dat de familie hier voor kiest, op basis van een schriftelijke verklaring van de patiënt.) De laatste jaren is er groeiende aandacht voor palliatieve zorg. Men wil hiermee bevorderen dat mensen niet kiezen voor euthanasie, als ze merken dat er toch nog wat aan het lijden gedaan kan worden. Voorwaarde om over te gaan tot palliatieve sedatie is wel dat de levensverwachting korter is dan twee weken. Een andere voorwaarde is dat het stopzetten van voedsel en drinken niet leidt tot eerder sterven, dan in het geval dat wel doorgegaan wordt met toediening daarvan. Het komt voor dat een familie de periode van het ziekbed te lang vindt duren en de arts verzoekt om palliatieve sedatie en/of de toediening van medicatie fors te verhogen, zodat het levensbekortend werkt. Vanzelfsprekend worden er dan grenzen overschreden.

Geen uitstel

Het sterven van een mens is een aangrijpend gebeuren. Het komt voor dat de stervende zeer bevreesd is om te sterven en God te ontmoeten. Het is niet de bedoeling van palliatieve sedatie deze vrees weg te nemen. Het komt ook voor dat de stervende zo bezet is met zijn lichamelijke omstandigheden, dat er nauwelijks plaats is voor iets anders. In dat geval is palliatieve sedatie ook niet het middel om daar verandering in te brengen, omdat een patiënt in een min of meer diepe sluimer terecht kan komen. Daarom heeft de Prediker al onder woorden gebracht: En gedenk aan uw Schepper in de dagen uwer jongelingschap, eer dat de kwade dagen komen en de jaren naderen, van dewelke gij zeggen zult: Ik heb geen lust in dezelve (Pred. 12:1). Wat van levensbelang is, kan geen uitstel lijden!

Wél sterven

Ter afsluiting memoreren we dat ds. Johannes Hoornbeeck in 1651 het boek ”Euthanasia ofte wel sterven ” schreef. Euthanasie betekent goede dood, wél sterven. Hoornbeeck schrijft dat ware christenen in het geloof, met moed en uitzicht, zonder vrees voor de dood kunnen sterven. Bij zo’n sterven kan men de dood zelfs blij begroeten. Dan reist men af – op Gods tijd! – naar het hemelse Vaderhuis met zijn vele woningen (Joh. 14:2).

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.gergeminned.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 augustus 2019

De Wachter Sions | 12 Pagina's

Vragen rond het levenseinde

Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 augustus 2019

De Wachter Sions | 12 Pagina's