Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Kerken in Noorwegen zijn meestal  van hout

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Kerken in Noorwegen zijn meestal van hout

Sommige gebouwen zijn 800 jaar oud

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Tot de grootste architectonische schatten van Noorwegen behoren de ruim 800 jaar oude staafkerken. De staafkerken zijn van hout, maar niet elke houten Noorse kerk is oud. De houten bouwwerken zijn vaak door brand verloren gegaan; op dezelfde plaats is dan een nieuw houten kerkje opgetrokken. Van de stenen godshuizen die Noorwegen heeft, is de Nidaros-dom in Trondheim waarschijnlijk de bekendste. Dit gebouw heeft veel weg van een Engelse kathedraal.

Vrij laat drong het christendom door tot het hoge Noorden. Koning Haakon de Goede probeerde van 935 tot 961 het Christendom in te voeren, maar stuitte op grote tegenstand. Rond het jaar 1000 lukte het koning Olav Tryggvason, onder gebruikmaking van geweld, het christendom in te voeren. Vanaf 1537 wordt in Noorwegen onder Deense invloed de Reformatie doorgevoerd. De staatskerk in Noorwegen is de Evangelisch-Lutherse kerk,  waarvan in theorie ongeveer 95 procent van de bevolking lid is. De overige vijf procent is onderverdeeld in kleinere religieuze richtingen, waarvan de Pinkstergemeente met 3,5 procent het grootste deel uitmaakt.

Staafkerk
Ongeveer vanaf het jaar 1000 werden in Noorwegen, na de invoering van het christendom, houten kerken gebouwd. Vanaf het jaar 1100 werd een bouwwijze toegepast die later bekend zou worden onder de naam staafkerk. De toegepaste constructie was heel goed, want na 800 jaar zijn er nog een aantal van deze kerken aanwezig. Op een fundering van horizontale, kruiselings op de grond liggende houten balken werden lange, verticale, ronde houten palen geplaatst (de staven). Afhankelijk van de grootte van het gebouw bedraagt het aantal staven vier tot twintig stuks. Op de dwarsverbindingen aan de bovenzijde van de staven werden de dakspanten opgebouwd. Om deze stevige constructie heen werd de kerk gebouwd,
geheel uit hout. Ook de dakbedekking was van hout en werd uit over elkaar vallende plankjes opgebouwd. Eens stonden er in Noorwegen ca. 1300 staafkerken, waarvan er nog 32 stuks, geheel gerestaureerd, bewaard zijn.

Interieur
Het interieur van de staafkerken was heel eenvoudig en pas veel later, tijdens de Reformatie, werden banken en wandversieringen aangebracht. In de 800 jaar van hun bestaan zijn veel staafkerken meermalen verbouwd, waarbij men niet altijd voorzichtig is omgesprongen met de oude gebouwen.
Gedurende de laatste honderd jaar zijn de overgebleven staafkerken fraai gerestaureerd en zo veel mogelijk in de oorspronkelijke staat van de tijd van de Reformatie teruggebracht. Het vele houtsnijwerk met voorstellingen uit de planten en dierenwereld en uit de wereld van sagen verdween in de loop der eeuwen. Resten van dit houtsnijwerk werden soms onder de funderingen teruggevonden en zijn nu te zien in musea. Het aantal staven bepaalt de grootte van het gebouw. De grootste staafkerk vinden we in Heddal, in de provincie Telemark. In Urnes in de provincie Sogn treffen we een kleine, maar vrijwel in originele staat bewaarde kerk aan. Eenvoud siert deze staafkerk.

Vaak wit
Behalve oude staaflkerken treft men in Noorwegen vele honderden andere houten kerkgebouwen aan. Deze veelal wit geschilderde kerken hebben een heel eigen Noorse bouwstijl en passen mooi in de ongerepte Noorse natuur. Op de plaats van deze kerken hebben vaak al eeuwen kerken gestaan. De houten gebouwen werden door de eeuwen heen vaak door brand verwoest en een houten kerk is niet per definitie een oude kerk. De skeletbouwwijze wordt nog steeds toegepast bij de bouw van huizen of andere gebouwen. Sommige houten kerken zijn dan ook slechts enkele tientallen jaren oud. Vanzelfsprekend zijn er in Noorwegen ook stenen kerken gebouwd. Bakstenen kerkgebouwen doen denken aan Noordnederlandse of Noordduitse kerken, de gebouwen uit natuursteen hebben weer die eigen Noorse stijl en passen bij het landschap.

Nidaros-dom
Op de plaats waar de eerste christenvorst van Noorwegen, Olav Tryggvaseon, in Trondheim een eenvoudige houten kerk liet bouwen, verrees in de eeuwen na zijn regeringsperiode de Nidaros-dom. Deze gotische kathedraal is uniek in Noord-Europa en heeft veel weg van Engelse kathedralen. De kerk is versierd met beelden van bijbelse figuren, vorsten en bisschoppen. De Duitse invloed in de mijnbouw in Noorwegen vinden we terug in de bouwstijl van de stenen kerk van het mijnwerkersstadje Roros. Het mijnwerkersembleem siert de toren van deze in 1784 gebouwde kerk. Ver boven de Poolcirkel, in de ertshavenstad Narvik, is een fraai voorbeeld te zien van kerkarchitectuur in natuursteen. De in 1925 voltooide Narvikkirken is ontworpen door Olav Nordhagen. Veel ouder dan deze natuurstenen kerk is de gotische kerk van Voss ten oosten van Bergen. Deze kerk werd gebouwd in de 13e eeuw, maar het interieur is van een latere datum. De preekstoel is uit de tijd van de renaissance en de koperen kroonluchter in het schip werd in 1614 in Deventer (!)gegoten. Wie zijn vakantie in Noorwegen doorbrengt zal dat doen om te genieten van de ongerepte natuur. Maar een bezoek aan de vele in het land verspreide kerkgebouwen is zeker ook de moeite waard. In verafgelegen streken lijkt de geschiedenis eeuwen te hebben stilgestaan en juist daar is de invloed van negen eeuwen christendom en reformatie in Noorwegen heel goed waarneembaar.

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 16 december 1992

Terdege | 84 Pagina's

Kerken in Noorwegen zijn meestal  van hout

Bekijk de hele uitgave van woensdag 16 december 1992

Terdege | 84 Pagina's