Een merkwaardig proces

Hoofdartikel

W. van Gorsel, Bergambacht

Onlangs werd de burgerlijke rechter te hulp geroepen in een geschil - laat ik voor het gemak maar zeggen - tussen Rome en de Reformatie. Het moet ons trouwens opvallen dat mensen in onze tijd heel gemakkelijk naar de rechter stappen. Een conflict door onderling overleg vreedzaam oplossen schijnt een onbegaanbare weg te zijn, al snel zoekt men via de rechter z'n gelijk te krijgen.

Nog opvallender wordt het wanneer kerken de rechter inschakelen, zeker als het de kerk van Rome en één van de kerken van de Reformatie betreft. In onze tijd van oecumene en verbroedering verwacht je dat niet... Van beide kanten wordt immers telkens beweerd dat, en gedaan alsof de verschillen slechts minimaal zijn.

Zo dacht echter pastoor Mutsaerts uit Millingen er niet over. Hij gaf er blijk van uit het oude roomse hout gesneden te zijn. Een behoudend man die dan in zijn kring al gauw het predicaat „onverdraagzaam" krijgt opgedrongen. Want de rooms-katholieken in ons land maken er geen geheim van dat ze pro­ gressief zijn, en de officiële leer van Rome niet met een korreltje, maar met een flinke schep zout nemen.

De kwestie

Wat was de kwestie? In het ziekenhuis van Nijmegen had een vrouwelijke predikant, Ds Reeders, een zieke gezalfd. Het was een terminale patiënt die tot de rooms-katholieke parochie van Millingen behoorde. Bij de familie had deze ziekenzalving de indruk achtergelaten van het laatste oliesel, oftewel het sacrament van de stervenden. En aangezien dat blijkbaar in het verleden al vaker was gebeurd, spande de pastoor een proces aan. Hij beschuldigde Mevrouw Reeders ervan, een pseudo-sacrament te hebben bediend, en eiste een dwangsom voor elke volgende overtreding.

In twee opzichten kunnen wij afstand nemen van het probleem. Allereerst omdat we op Schriftuurlijke gronden van mening zijn dat we de vrouw in het ambt moeten afwijzen.

En ten tweede omdat we grote bezwaren hebben tegen ziekenzalving. Ik weet dat daarover ook in onze kringen de laatste tijd verschillend wordt gedacht. Maar het is niet ondenkbaar dat via deze praktijk het Woord door symbolen wordt verdrongen, en dat ongemerkt, en misschien ook wel onbedoeld, een derde sacrament wordt ingevoerd.

Onwettig

Van zijn standpunt bekeken heb ik dan ook alle begrip voor de bezwaren van pastoor Mutsaerts. Rome kent geen vrouwelijke priesters, dus de handeling van Mevrouw Reeders was voor hem volkomen onwettig en zonder enige betekenis. Bovendien is de ziekenzalving voor de Reformatie geen sacrament. Terecht zag hij dan ook de actie van Mevrouw Reeders als imitatie, waartegen hij protest aantekende.

Uitspraak

Merkwaardig genoeg werd pastoor Mutsaerts door de rechter in het ongelijk gesteld, juist op grond van bovengenoemde argumenten. De rechter overwoog namelijk dat de ziekenzalving bij Rome een sacrament is, en sacramenten kunnen alleen worden bediend door een wettig priester. Maar Rome kent geen vrouwelijke priesters, derhalve kon ieder weten dat de handeling van Mevrouw Reeders in de ogen van Rome onwettig was, dus ook niet kon worden beschouwd als „concurrentie".

Ik denk dat de rechter in dit geval ook geen andere uitspraak kon doen. Maar het gaf wel te denken dat aan deze uitspraak werd toe­ gevoegd dat deze zaak als zodanig eigenlijk niet bij de burgerlijke rechter thuis hoorde, omdat deze dan min of meer gedwongen wordt uit te spreken wat een sacrament is. En dat laatste is een kerkelijke kwestie die eigenlijk niet behoort tot de competentie van de rechter.

Kerk en staat

De pers, zowel de seculiere als de kerkelijke, maakte zich al gauw meester van dit incident. En in de commentaren ging het niet zozeer over de vraag wie gelijk had, want dat vond met in feite irrelevant. Het was veel meer in de geest van: waar maken mensen zich toch druk over? Wanneer een stervende of de familie van de patiënt behoefte heeft aan ziekenzalving, dan maakt het toch niets uit wie die handeling verricht? En Mevrouw Reeders wordt dan meteen beschouwd als het zielige slachtoffer van kerkelijke onverdraagzaamheid.

Maar het conflict dat voor de rechter werd uitgevochten staat in een veel breder kader. We raken hier aan de verhouding kerk en staat, in ons politieke bestel twee volkomen gescheiden terreinen. Het roept vragen op inzake ieder kerkelijk proces dat op het bordje van de burgerlijke rechter wordt gelegd. Kan de rechter helemaal objectief oordelen in een kerkelijk geschil? Strikt genomen mag hij alleen kijken of de kerkelijke regels op de juiste wijze zijn toegepast. Maar het gevaar is groot dat hij over de schreef gaat en daarmee zijn bevoegdheden overschrijdt. En dan zal hij al gauw, of van de ene, of van de andere kant, beschuldigd worden van partijdigheid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen