Over mens en milieu (3)

Zure regen

Zure regen is een algemeen ingeburgerd begrip geworden. Tientallen jaren geleden kwamen er al berichten over meren in Scandinavië waar geen leven meer in was te bekennen. Toen dacht men nog te maken te hebben met een probleem van beperkte omvang, grotendeels veroorzaakt door de industriële aktiviteit in Groot Brittannië. De afgelopen jaren komen er ook verontrustende berichten uit Canada, het noorden van de Verenigde Staten, West-Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk en de Oostbloklanden.

In die landen blijken grote bosgebieden sterk in vitaliteit achteruit te gaan. De oorzaak daarvan wordt gezocht in de aanwezigheid van verzurende stoffen als: zwaveldioxyde (S02), stikstofoxyde (N02) en ammoniak (NH3).

De aantasting van de bomen en planten ontstaat doordat de genoemde stoffen het metaal aluminium in oplossing brengen. In opgeloste vorm tast aluminium de wortels van bomen en planten aan. Het metaal verdringt namelijk voedingsstoffen als magnesium en calcium. Doordat niet voldoende voedingsstoffen meer worden opgenomen gaat de vitaliteit sterk achteruit. Daardoor is de boom of plant een invalspoort voor virussen, schimmels en andere vegetatiebedreigers. Het gevolg is dat de bomen en planten ziek worden en op den duur afsterven. In Nederland zou al 60% van het bosareaal zijn aangetast. In Nederland wordt de zure regen voor ongeveer 60% uit de omringende landen aangevoerd. De rest produceren we zelf

Mondiaal probleem

We hebben te bedenken dat het probleem van de zure regen geen nationale maar een mondiale (wereldwijde) aanpak vraagt. Wat gebeurt er met stoffen die ergens op de aarde worden uitgestoten? Die komen in de luchtlagen terecht en gaan dan deel uitmaken van de luchtcirculatiesystemen.

Een aardig voorbeeld daarvan is het woestijnstof dat soms in Nederland' neerdaalt. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld vulkaanuitbarstingen. Bij de uitbarsting van de Mount StrHelens in 1980 in de staat Washington (ÜSA), zijn miljoenen kubieke meters stof in de atmosfeer terecht gekomen. Die stofwolk cirkelde binnen de dampkring rond. Inmiddels heeft dat tientallen keren plaats gevonden. Telkens komt er wat materiaal in de lagere luchtlagen terecht. Uiteindelijk zullen die miljoenen kubieke meters stof over heel de aardkorst zijn verdeeld. Met andere woorden: de problematie stopt niet bij onze grens. Als in Rusland een kerncentrale ontploft is drie dagen later onze spinazie radioactief besmet!

Klimaatveranderingen

De laatste jaren horen we ook steeds meer over klimaatveranderingen. We krijgen via de media beelden te zien die ons verdroogde landerijen tonen of gebieden die door overstromingen worden geteisterd. Het klimaat is aan het veranderen hoor je alom. De woestijnen rukken op. Een belangrijke oorzaak wordt gezocht in de sterke toename van de kooldioxydeconcentratie in de atmosfeer. De stijging van het CO gehalte komt vrijwel geheel voor rekening van de verbranding van de fossiele brandstoffen. Er zijn echter ook andere gassen die er voor zorgen dat het broeikaseffect groter wordt. Daaronder verstaan we dat het op aarde steeds warmer wordt. Gevreesd moet worden dat daardoor in versneld tempo de ijskappen zullen smelten. Daardoor zal de zeespiegel stijgen, met nare consequenties voor laag gelegen landen.

Nog op andere wijze wordt het klimaat beïnvloed, namelijk door de catastrofale ontbossing die in de tropen plaatsvindt en dan met name in de regenwouden. Ruim een eeuw geleden waren de tropische streken op aarde nog omgord door een groene gordel. Van die groene long is nu al 40% verdwenen. De voedsel-en landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) schat dat er jaarlijks 11 miljoen hectare bos verloren gaat. Dat is 3 keer de oppervlakte van Nederland. Een dergelijke kaalkap heeft grote gevolgen voor het klimaat. Niet alleen spoelt de vruchtbare humuslaag gemakkelijk weg, ook de longfunctie van het bos is verdwenen. Als u weleens in de bergen bent geweest hebt u vast weleens gezien wat er kort na een regenbui gebeurt. Gevallen neerslag wordt in de vorm van waterdamp weer in de atmosfeer opgenomen. De waterkringloop is rond. Zijn er geen bossen dan stroomt het water rechtstreeks naar de lager gelegen gebieden, daarbij vruchtbare gronden meeslepend, om die naar zee of rivier af te voeren.

De ontbossing wordt gemotiveerd met economische motieven, die op het eerste gezicht logisch lijken, maar op termijn een catastrofe teweeg brengen. Waarom moeten wij zonodig hardhouten kozijnen in onze woningen hebben? Kan dat niet van inlands hout? En waarom willen wij steeds meer bladen lezen? Wij leven in een informatiemaatschappij. Goed, maar dan betekent dat nog niet dat er steeds maar weer nieuw papier van hoge kwaliteit nodig is. Waarom niet veel meer gewerkt aan een acceptabele vorm van kringlooppapier?

Hoe zijn we zover gekomen?

Hoe zijn we zover met elkaar gekomen? ^ Die vraag is niet zo gemakkelijk te beantwoorden. De mens van de 20ste eeuw heeft wetenschap en techniek zover ontwikkeld, dat ze nu letterlijk onze onder-p gang lijken te worden. Wij hebben met elkaar produktieprocessen ontwikkeld, zonder na te denken over de gevolgen van dief; || pi; oduktie voor mens en milieu. We dachten alléén aan de zegen en niet aan de vloek die sommige processen met zich brengen. Produktieprocessen waarbij allerlei giftige stoffen gebruikt worden, die

vroeg of laat weer in de kringloop terugkomen. De bij de produktie vrijkomende afvalstoffen hebben we — vaak met vergunning en al — afgevoerd naar gevoelige plaatsen in de natuur. Hoeveel zandgaten zijn bijvoorbeeld niet gedempt met hulsof industrieafval?

Door het bewust laag houden van de landbouwprijzen waren de boeren genoodzaakt hun toevlucht te nemen tot steeds intensievere teelten. Om de kosten beperkt te houden werd arbeid vervangen door machines en bestrijdingsmiddelen. Om de produktie van de grond te verhogen werden de kunstmestgiften alsmaar groter. Produktiestijging en kostprijsverlaging waren de slogans waar de landbouw warm voor liep.

De landbouwvoorlichtingsdienst voorzag de boeren van adviezen, zowel wat betreft bodembewerking als bemesting en het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. De overheid heeft daarmee een grote verantwoordelijkheid op zich geladen.

Doordat de prijzen van het voedselpakket kunstmatig laag werden gehouden, kwam er, — bij een sterk stijgende loonsom — veel kapitaal vrij voor de aanschaf van duurzame produkten. Wie verplaatst zich tegenwoordig niet met een auto? Soms staan er bij een woning wel 3 of 4 auto's. Rond middelbare-en hogere scholen is het parkeren steeds meer een probleem. Om over het overbodige gereis tussen wonen en werk maar te zwijgen.

In welk huis staat er geen koelkast of diepvriezer? Waarom hebben we de kelder uit onze huizen laten verdringen? Hoeveel radio's, video's en TV-toestellen staan er bij u in huis? We laten ons al maar meer onzinnige zaken aanpraten. Hebben we dat allemaal echt nodig? We kunnen rustig stellen dat heel veel daarvan overbodig is. Daar bestaan de rommelmarkten weer van. Recent hoorde ik een mevrouw op een camping opmerken: 'Hier hebben we in zakformaat alles wat we nodig hebben. De rest, dat thuis staat, is eigenlijk over, teveel!'

Het vele geld dat we ter beschikking hebben doet ons koopgedrag geen goed. Het is halen, hebben en houden. De Mammon is in veel onze gids. De begeerte, de hebzucht heeft ons te pakken.

En waarom willen we het hele jaar door nu juist die groente eten die op dat moment helemaal niet in Nederland groeit? Zo langzamerhand hebben we helemaal geen besef meer van seizoenen en seizoengebonden groenten. Geen besef meer van groen en produktie van gewassen. Wat ik vandaag wil eten moet ik kunnen kopen! De klant is koning, de klant bepaalt, dus de koopman zorgt dat uw wensen vervuld worden. Import uit verre landen en energieverslindende produktie in eigen land staan klaar om onze wensen te vervullen.

De periode na de Tweede Wereldoorlog heeft een explosieve ontwikkeling te zien gegeven van de chemische-en petrochemische industrie. De mens werd zo kundig dat hij allerlei chemische stoffen in het laboratorium kon maken, die niet tot de oorspronkelijke schepping behoorden. Veel van deze verbindingen blijken niet of nauwelijks afbreekbaar te zijn. Sommige hebben zulke moeilijke namen dat ze nauwelijks zijn uit te spreken. Wetenschap en techniek staan voor niets, dachten we, maar nu komen de problemen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen