Europees Parlement · Grondwet van tafel

op 29 mei en I juni hebben de Franse en Nederlandse burgers een du; de//jk oordeel over de Europese grondwet uitgesproken. Op resolute wijze heeft de burger de politieke elite in Brussel wakker geschud uit haar dromen over een federaal Europa. Het "nee" in Frankrijk en Nederland is primair een afwijzing van zowel de snelheid als de richting van het Europese integratieproces. Het is dan ook tekenend dat juist de politieke elite in Brussel de uitslag van de referenda in de beide stichtingslanden van de Europese Unie wil duiden als een afwijzing van de zittende regeringen. De gretigheid waarmee zij verwijst naar het onvermogen van de nationale politici om de grondwet aan de man te brengen, geeft aan dat in Brussel de bereidheid om te komen tot een fundamentele bezinning op de koers en de vormgeving van Europa ver te zoeken is.

Reacties op afwijzen grondwet

Deze houding van onwil om een periode van reflectie te beginnen, was duidelijk aanwezig tijdens de spoedvergadering van de constitutionele commissie van het Europees Parlement op donderdag 2 juni. De voorzitter van deze commissie, de Duitser Jo Leinen, begon met een ronkend betoog over zijn enthousiasme dat zoveel burgers aan de referenda in Frankrijk en Nederland hadden deelgenomen. Europa is belangrijk geworden en dat hebben wij immers zo graag gewild. Hij vervolgde zijn betoog met de constatering dat het onwenselijk is om af te zien van alle vooruitgang die in de Conventie geboekt en in deze grondwet verwezenlijkt is. Als doel voor de toekomst noemde hij het verder verhelderen van het politieke project achter deze grondwet en het doorzetten van de inspanningen om de grondwet geratificeerd te krijgen. In zijn betoog werd een grondige analyse van de tegenstanders node gemist, alsmede de bereidheid om daadwerkelijk naar de burger te luisteren en een debat te beginnen over de nieuwe vormgeving van de EU. En dat terwijl wij altijd horen dat het Europees Parlement de enige instelling binnen Europa is die de burger daadwerkelijk vertegenwoordigt! De rede van eurocommissaris Wallström benadrukte nog eens de pijnlijke kloof tussen de burger en de Europese politiek. In haar bijdrage verklaarde zij dat de uitkomsten van de beide referenda geen nieuw beeld te zien geven. Uit periodieke peilingen (Eurobarometer) onder de bevolking was deze kloof al enige tijd in beeld. Het is in dat licht onbegrijpelijk dat de meeste politici in Brussel verbaasd zijn over de uitkomst van de beide referenda en het toont aan hoezeer de politieke elite zich vervreemd heeft van het volk. Of zoals commissaris Wallström zei: "Het is te veel een proces geweest van de politieke elite. Dit gaat goed zolang de politieke elite de beslissingen neemt." Overigens een ontluisterende opmerking bij nadere doordenking! Vanuit het debat willen we nog een drietal sprekers kort voor het voetlicht halen. Allereerst het groene parlementslid Voggenhuber uit Oostenrijk. Hij zocht de oorzaak van het massale nee tegen de Europese grondwet in het feit dat het Europese integratieproces te langzaam is verlopen in plaats van te snel. De Spaanse europarlementariër Carnero zocht de oorzaak in de slechte campagnes in Frankrijk en Nederland en het onvermogen van de elites in deze landen om de grondwet te verdedigen. Alsof er in ons land geen wekenlang debat is gevoerd, zo repliceerde SGP-er Bas Belder. Tot slot de Duitse communiste Kaufmann, die haar bijdrage begon met de constatering dat helaas ook in Duitsland een meerderheid tegen de Europese grondwet zou hebben gestemd. Het is in dit licht onbegrijpelijk dat herbezinning op Europa's toekomst ook tijdens dit debat niet plaats vond. Overigens zag Kaufmann de asociale en neoliberale dienstenrichtlijn van Bolkestein als oorzaak van het floppen van de Europese grondwet, terwijl Turkije en de euro in de campagne als oneigenlijke argumenten werden aangemerkt. Maar ja, uiteindelijk deden ook alleen de tegenstanders van de grondwet aan bangmakerij!

Hoe nu verder

Maar hoe moet het nu verder met deze Europese grondwet? De Frans-Duitse as heeft bij monde van president Chirac en bondskanselier Schroder reeds uitgesproken dat de Europese Unie het ratificatieproces moet voortzetten. Het Europees Parlement en de Europese Commissie hebben zich in soortgelijke bewoordingen uitgelaten. Het hoofdargument voor het continueren van het proces van ratificatie is het feit dat iedere lidstaat de kans moet krijgen zich over de Europese grondwet uit te spreken. Op het eerste gezicht klinkt deze redenering alleszins redelijk, maar bij nader inzien vertoont dit argument aanzienlijke manco's.Wat is immers de zin van het voortzetten van het proces van ratificatie als twee belangrijke landen de grondwet hebben verworpen? De eurofractie CU- SGP heeft bij monde van europarlementariër Belder gesteld dat de grondwet uitsluitend in werking kan treden als alle 25 lidstaten hebben geratificeerd.Als een nieuw verdrag werkelijk in het belang van Europa is, is het onbegrijpelijk dat de politieke elite talmt en zichzelf het komende jaar op de pijnbank legt. Verschillende lidstaten onderkennen dat dit niet het meest wenselijke scenario is. Premier Blair heeft dit als één van de eersten ingezien. Minister Straw van Buitenlandse Zaken heeft op 6 juni dan ook bekendgemaakt dat Groot-Brittannië voorlopig afziet van het referendum over de Europese grondwet. Hoewel het politieke overleven van de Britse premier een rol heeft gespeeld in dit besluit, getuigt het Britse standpunt van een realistische visie op de problematiek waar Europa op dit moment mee geconfronteerd wordt.

Ook in Zweden en Tsjechië bezorgt de impasse rond de Europese grondwet voor politiek vuurwerk. De Zweedse premier Persson heeft zijn minderheidsregering op het spel gezet door nu ook voor een referendum te pleiten, terwijl de Tsjechische president Klaus, al langere tijd een fervent tegenstander van de Europese grondwet, blijft ageren tegen ratificatie.

De landen van de Europese Unie moeten het topoverleg van 16 en 17 juni gebruiken om de vraag te bespreken welk Europa goed en dienstig is voor de lidstaten en hun burgers. De regeringsleiders zullen in ieder geval de finaliteit van de EU ter sprake moeten brengen. Een Unie met een vaag en onduidelijk gedefinieerd takkenpakket in combinatie met een onbekend aantal lidstaten creëert veeleer wantrouwen dan vertrouwen.Vervolgens moeten zij serieus nadenken over renationalisatie van delen van het Europese takenpakket. De burger heeft zijn ongenoegen geuit over een EU die zich met te veel zaken te gedetailleerd bezighoudt. Ten slotte zullen zij een drietal institutionele hervormingen moeten intrekken, zodat iedere lidstaat zijn eigen eurocommissaris behoudt, de vaste voorzitter alias spreekbuis van de grote lidstaten er niet komt en de vacature van Europese minister van Buitenlandse Zaken, propagandist van Europa's politieke ambities en splijtzwam tussen Raad en Commissie, niet vervuld hoeft te worden.

drs. 6. Belder en drs. D.J. Diepenbroek

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen