Stel, je solliciteert

Stel, je solliciteert naar een functie bij de politie en je wordt aangenomen. Nadat je eerst de opleiding hebt gevolgd, moet je vervolgens nog naar de rechtbank om als agent aan de slag te kunnen. De rechter zal je vragen of je de eed of de belofte wilt afleggen.

Waar moet je voor kiezen? Niet alleen politiemensen moeten een eed of belofte afleggen. Andere mensen uit de maatschappij komen eveneens voor deze keus te staan. Denk aan militairen, Tweede-Kamerleden, gemeenteraadsleden en artsen. Ook voor de rechtbank wordt bij getuigen de eed afgenomen.

Waarom moet je een eed of een belofte afleggen? Mag dat eigenlijk wel? En waar moet je voor kiezen; de eed of de belofte ? Wat is het verschil tussen die twee? In dit artikel wordt ingegaan op de inhoud en de waarde van de eed en de belofte.

wanneer het geoorloofd is de eed af te leggen. In de eerste plaats heeft de overheid het recht om van haar burgers een eed te eisen. Zo moeten ministers, kamerleden, rechters, advocaten en dokters voordat ze hun ambt of beroep mogen uitoefenen de eed afleggen. Daarnaast kan 'de nood het vorderen' dat bij mensen de eed wordt afgenomen. Zo verdedigt Paulus in zijn brief aan de Galaten in het eerste hoofdstuk zijn apostelambt. Hij gaat daarbij zo ver dat hij de Heere tot Getuige inroept dat hij de waarheid spreekt. Dat was nodig omdat valse leraren het ambt van Paulus in twijfel trokken om zo de gemeente van het woord en de Heere af te leiden. In beide situaties geldt dat als iemand de eed uitspreekt, de Heere hem mag straffen als hij ontrouw is of onwaarheid spreekt.

Doel van de eed

Antwoord 101 van de Heidelberger Cathechismus noemt twee doelen van de eed. Het gaat in de eerste plaats om de eer van God. In dit verband moeten we letten op de woorden trouw en waarheid.

Als gevolg van de zondeval zijn juist deze begrippen in de samenleving onder spanning komen te staan. Mensen blijken in hun diepste wezen ontrouw en onwaar te zijn. Daarom kunnen er zich situaties voordoen zoals in tijden van oorlog, waarin de eed nodig is, omdat mensen geen hartenkenner zijn. De alwetende God wordt dan als Getuige ingeroepen Die de 'meinedige' straft. Het tweede doel van de eed beoogd het heil van de naaste. Zo legt een arts de eed af om daarmee te garanderen dat hij alles wat in zijn vermogen ligt zal doen om het welzijn van zijn patiënten te bevorderen. Ook voor de rechtbank wordt bij getuigen de eed afgenomen. De verklaring van een getuige kan immers tot gevolg hebben dat een verdachte van een misdrijf veroordeeld wordt en voor jaren achter de tralies verdwijnt. Zo wordt de rechtvaardigheid bevordert en dat is tot welzijn van de samenleving.

Eed of belofte?

Christenen hebben de gewoonte om de eed af te leggen. Mensen zonder christelijke achtergrond kiezen er meestal voor om een belofte af te leggen. Bij de belofte wordt uitgesproken: 'Dat beloof ik'. De formule van de eed luidt: 'Zo waarlijk helpe mij God almachtig'. De overheid kent aan de eed dezelfde waarde toe als aan de belofte. Steeds minder mensen erkennen God en verwerpen door de belofte God als een betrouwbare Getuige. Ook is de zekerheid van de waarheid bij het aanroepen van de waarachtige God tot getuige oneindig veel groter dan wanneer we die zekerheid bij onszelf of in onze woorden zoeken. Dat laatste is immers het geval bij de belofte.

Als we de eed op zijn juiste waarde schatten zullen we er niet lichtvaardig mee om gaan. Het is niet Bijbels om onze woorden kracht bij te zetten door de woorden 'ik zweer het' er aan toe te voegen. Dan wordt ten diepste ook een eed afgelegd. Ook krachttermen past een christen niet. Om over vreselijke bezweringen als 'ik mag dood vallen als...' maar te zwijgen. Maar laat zijn uw woord ja, ja; neen, neen; wat boven deze is. dat is uit den boze, zegt de Heere Jezus in Mattheüs 5:37.

God zweert!

Niet alleen mensen gebruiken de eed, ook de Heere Zelf zweer in de Bijbel. Wanneer de Heere zweert, doet Hij dat bij Zichzelf. De Heere moet bij Zichzelf zweren omdat God niemand heeft Die hoger is dan Hij op wie Hij Zich kan beroepen om Zijn waarachtigheid en getrouwheid te onderstrepen. De Heere doet dat op twee manieren. Aan de ene kant zweet de Heere dat Hij de zonde, het ongeloof en het tegenspreken van Hem straft: daarom heb Ik in Mijn toorn gezworen: Zo zij in Mijn rust zullen ingaan! (Psalm 95).

Aan de andere kant bevestigt de Heere Zijn trouw en waarheid met een eed. Ds. A. Vergunst schrijft in dat verband in zijn catechismusverklaring: "Bedenkt toch hoeveel eden de Heere al heeft gezworen. Hij zweert elke dag weer, zowel in de kerk als thuis, op alle plaatsen waar u onder Zijn Woord bent en dat Woord voor u geopend wordt. Of gij dat Woord nu leest of hoort lezen of prediken, de Heere zweert daarin, dat Hij geen lust heeft in uw dood, maar daarin dat Gij u zult bekeren, opdat u mag leven. Dan mogen deze eden Gods u tot een aanmoediging zijn om op de Heere te hopen".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen