GEREFORMEERDEN EN DOPERS

W. van 't Spijker, GEREFORMEERDEN EN DOPERS, 126 blz., ƒ 19, 90, uitg. J.H. Kok, Kampen, 1986.

In een Oriëntatie wijst de schrijver op de grote invloed van de Doperse beschouwingen op de Calvinisten. Uit onze eeuw worden als theologen genoemd die zich bijzonder met deze vragen hebben bezig gehouden, H. Hoekstra, J. G. Woelderink, O. Noordmans, A. A. v. Ruler, W. Balke: Het Dopers-Calvinistisch gesprek in Nederland wordt gekwalificeerd als een boeiende geschiedenis van ontmoetingen en ook van veroordelingen.

Een kort overzicht wordt gegeven van de geschiedenis (o.a. over de relatie van Dopers en Gereformeerden (Zwingli, Oeculampadius, Capito, Bucer, Calvijn), zoals dat voornamelijk uitkwam in de gesprekken (Emden, 1578 e.a.; ook de opvatting van G. de Brés over de menswording van Christus, over kinderdoop, de overheid, de eed, de zieleslaap).

Uitvoerig is het verslag van het gesprek in Emden. De drie vroeg-christelijke belijdenissen worden door de Dopersen niet erkend. Men wilde niet spreken van de val van de mens, en verwierp de erfzonde: Augustinus en Pelagius stonden tegenover elkaar. Het lichaam van Christus had geen relatie met de substantie van Maria. Men wilde geen onderscheid maken tussen een uiterlijk verbond en het verbond der genade. De kinderen konden - zo de Dopers - niet delen in de wedergeboorte. Bij de Gereformeerden was het verbond een dragend vlak voor de gedoopten. Zij legden nadruk op de belofte van het verbond. Zij onderstreepten de eenheid van rechtvaardiging en heiliging. Het verschil van belofte en vervulling mocht men niet zo sterk onderstrepen.

In het spreken over de genade bleek een wezenlijk verschil tussen Dopersen en Gereformeerden: Voor de Reformatie was de tegenstelling niet natuur en genade, maar tussen zonde en genade. De belijdenis heeft een dienende taak: de Gereformeerden leggen de belijdenis naast de Schrift, de Dopersen boven de Schrift.

Over de ambten: regeren is weiden (regere est pascere). Voor de roeping tot het ambt waren de subjectieve eigen-

schappen van de betrokkenen het voornaamste. De Gereformeerden stelden; het gaat om de prediking. Geen Dopers denkend persoon zal spreken van een christelijke overheid. De verhouding kerk en wereld is bij de Dopersen een dualistische. In een hoofdstuk Kerk en samenleving wordt hierover geschreven. Wat is het verschil tussen het geestelijke rijk van Christus en een burgerlijke ordinantie? Hoe past de theocratische gedachte in een wereld die geen ander ideaal kent dan vrijheid voor iedereen?

Als bijzondere trekken van de vroege Dopers worden genoemd: eenvoudige Bijbelse vroomheid, grote nadruk op de volwassenendoop, een bepaalde visie op het verbond. Wie het verbond loslaat en daarmede de kinderdoop terzijde stelt neemt het fundament onder de kerk weg. Bij de Gereformeerden is de belofte de grond voor de Doop.

In het slothoofdstuk Gesprek onderweg wordt gewezen op de radicaal veranderde omstandigheden tussen de 16e eeuw en vandaag. Een dopers reveil diende zich in onze eeuw aan. Vele leergeschillen verwoestten het gereformeerd kerkelijk leven. En de vraag blijft: Waar ligt het zwakke punt in de gereformeerde leer omtrent de kerk? Hoeveel blijft te leren van de reformatoren! De gemeente heeft een voorbeeldfunctie. Gewezen wordt op Noordmans, op Woelderink, die niet juist op doperse gevaren wees, maar wel op gevaren die een bedreiging insloten voor het geloofsleven; hij verzette zich tegen een uitwas van de Nadere Reformatie.

Het kruis is onze enige hoop. In de gekruisigde Christus zien wij de verkiezende God.

Ook dit deel van de serie Reformatie Reeks zal naar ik vertrouw vele lezers vinden.

H.

Bt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen