Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

GELOOFSLEVEN EN BORDERLINESTOORNIS

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

GELOOFSLEVEN EN BORDERLINESTOORNIS

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Borderlineproblematiek wordt zichtbaar in relaties en op het werk. Terecht is er aandacht voor de ondersteuning van deze leuensdomeinen. Minder bekend is dat deze problematiek ook invloed heeft op het domein uan geloof en levensbeschouwing.

OVER BORDERLINE

In Nederland hebben tussen de 150.000 en 250.000 mensen een borderline persoonlijkheidsstoornis. Het is een uiterst verwarrende stoornis voor zowel de persoon die eraan lijdt als voor zijn omgeving. Het leven van mensen met borderline kenmerkt zich door instabiliteit. Symptomen die zich voor kunnen doen zijn stemmingsschommelingen, impulsiviteit, verlatingsangst, zwart-wit denken, identiteitsproblemen en zelfverwonding. Mensen met een borderlinestoornis hebben vaak te kampen met instabiele relaties. Nu eens is iemand alles, dan weer helemaal niets. Vaak is er sprake van een geschiedenis van verbroken relaties. Ze zijn onzeker over wie ze zijn. Soms voelen ze zich sterk, maar bij een (voor anderen ogenschijnlijk geringe) tegenslag zijn ze helemaal van de kaart en voelen ze zich van iedereen verlaten. Ze hebben het gevoel op niemand aan te kunnen. Tegelijk kunnen ze niet alleen zijn. Ze zijn dan onrustig en angst overvalt hen. De ervaring van lichamelijke pijn kan hen op zulke momenten doen beseffen dat ze nog bestaan. Dan beschadigen ze zichzelf. Soms is fysieke pijn beter te verdragen dan de pijn verlaten te zijn of niet te weten wie je bent. Kenmerkend is een chronisch gevoel van leegte. Het is dan net of ze niemand meer zijn, alsof alle grond onder hen wegvalt.

GELOOFSBELEVING

De borderline stoornis heeft ook gevolgen voor hun geloofsbeleving. Maartje is 25 jaar en christen. Zij is gewend om tot God te bidden als zij rustig is. Maar onder druk is Maartje niet rustig. Zij voelt zich dan aangevallen en reageert agressief. Steeds opnieuw komen relaties door haar uitvallen en haar gewelddadigheid onder druk te staan. Ze heeft al meerdere keren moeten verhuizen omdat ze als kamerbewoner niet te handhaven was. Ze kreeg dan de sneer na: ‘Ben jij nou christen als je zo tekeer gaat?’ Maartje doet keer op keer de ervaring op dat een contact stuk loopt. Maar door één iemand is zij nooit in de steek gelaten, heeft zij haar behandelaar verteld. Wat er in haar leven ook gebeurd is, zij wist zeker dat God haar niet zou verlaten. Wanneer de behandeling vordert, krijgt Maartje te maken met een medebewoner die een kapotte wasmachine op de gang heeft neergezet. Maartje moet zich er steeds langs wurmen om bij de trap te komen. Zij heeft de huisgenoot gevraagd de zooi op te ruimen, maar dat gebeurt niet. Maartje zegt tegen de behandelaar dat ze gebeden heeft of God de huisgenoot wil laten doodvallen, want zegt zij: ‘In de Psalmen staat: ‘mijn vijanden zijn Uw vijanden’. Dan zal God iemand straffen die mij in de weg zit.’ De behandelaar reageert rustig: ‘Dat is een belangrijke stap. Je hebt deze keer niet zelf wraak genomen, maar laat het aan iemand anders, aan God over. Alleen moeten we het er wel over hebben hoe het zal zijn als God niet doet wat je van Hem verwacht.’

STFUN OF RFDREIGING

Geloofservaringen kunnen voor iemand met een borderlinestoornis steunend zijn, maar ook bedreigend. Denk daarbij aan het volgende:

a. Zoeken naar warmte. Wie zich leeg en eenzaam voelt, verlangt veelal sterk naar warmte. Dat kan zich uiten in een verlangen om door Gods aanwezigheid vervuld te worden. Iemand is dan geneigd intensieve spirituele ervaringen (lezen van heilige teksten, bidden, bezoeken van emotionele godsdienstige bijeenkomsten) op te zoeken om het gevoel van leegte kwijt te raken.

b. Alleen bij God is het veilig. Als iemand teleurgesteld is in relaties en een geschiedenis van verbroken contacten heeft, kan God de enig overgebleven veilige haven zijn. Alles in de wereld wordt als vijandig beleefd, alleen bij God is het helemaal goed. Maartje is daar een voorbeeld van. God is er altijd. Maar het is een ervaring van veel gelovige mensen dat God zich bij tijden verbergt. De ervaring dat God zich verborgen houdt, kan moeilijk te verdragen zijn, zeker bij iemand met een borderlinestoornis. Zo iemand denkt dan al snel volkomen verlaten te zijn.

c. Boos zijn op God. Het kan zijn dat iemand door een tegenvaller heftig boos is op God en tot de conclusie komt dat het hele geloof waardeloos is. God blijkt ook onbetrouwbaar. Het is helemaal niets met die God. In zulke perioden kan iemand roekeloos dingen gaan doen als uiting van teleurstelling.

d. Bang zijn het voor altijd verbruid te hebben. Kenmerkend voor een borderlinestoornis is de angst dat relaties stuk lopen. Dat kan iemand ook in de omgang met God ervaren. Iemand denkt dat God niet meer geïnteresseerd is, en beleeft zich als waardeloos tegenover Hem. Het gevoel van totale verworpenheid overheerst.

e. Conflicten in en met de godsdienstige gemeenschap. Net zoals iemand met een borderlinestoornis met andere mensen in moeilijk vaarwater terecht kan komen, bestaat ook de kans dat conflicten in en met de godsdienstige gemeenschap ontstaan. Mensen kunnen te dichtbij komen of juist te weinig aandacht geven. Mensen binnen een gemeenschap kunnen heftig met elkaar in aanvaringen komen over de manier waarop met de problematiek van de borderlinestoornis omgegaan dient te worden.

Deze ervaringen zijn op zich niet vreemd, alleen zijn ze bij iemand met een borderlinestoornis veel heftiger. Voor naastbetrokkenen en voor behandelaars kunnen deze belevingen vragen oproepen. Je kunt je voorstellen dat iemand vragen heeft bij het gebed van Maartje. Het is agressief geformuleerd. Is God zo? Staat dat in de Psalmen? Mag je God voor je karretje spannen? Hoe ga je om met spirituele ervaringen als je zelf niet gelovig bent? Het gesprek leidt gemakkelijk tot felle en nutteloze discussies die (angst voor) afwijzing oproepen. Een andere reactie kan zijn om het gesprek over geloofservaringen te ontwijken. Het voorbeeld van Maartje laat zien dat het ook anders kan. De geloofsdaad wordt ingepast in de weg om op anderen te leren vertrouwen, waarbij de therapeut Maartje helpt om te gaan begrijpen dat God (en ook anderen) misschien niet reageert zoals je verwacht en daar eigen motieven voor heeft. Zo ontstaat de ruimte om na te denken over het eigen handelen en dat van anderen zonder zich afgewezen te voelen.

De heer A. Hegger is psycholoog en psychotherapeut bij Eleos

Dit artikel werd u aangeboden door: Christelijk Gereformeerde Kerken

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 2008

Ambtelijk Contact | 16 Pagina's

GELOOFSLEVEN EN BORDERLINESTOORNIS

Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 2008

Ambtelijk Contact | 16 Pagina's