REVEIL EN AFSCHEIDING

Sommige boeken beloven in de titel meer dan zij in werkelijkheid bieden. De kopers van dit boek zullen tot hun aangename verrassing merken dat in dit boek veel meer wordt geboden dan de titel doet vermoeden. Reveil en Afscheiding horen wel thuis in de negentiende eeuw, maar W. van der Zwaag laat zien dat de wortels van de bewegingen terug gaan tot in de Reformatie en vooral in de Nadere Reformatie.

De auteur heeft er zich niet makkelijk vanaf gemaakt. Pas in hoofdstuk 9 op blz. 222 komt hij toe aan de figuur van Willem Bilderdijk, de vader van het Nederlandse Reveil. De voorgaande hoofdstukken laten de kerkelijke ontwikkelingen zien van Reformatie en Nadere Reformatie tot aan de negentiende eeuw. Nu stonden Reformatie en Nadere Reformatie niet op zichzelf als zuiver plaatselijke of regionale bewegingen. De Reformatie breidde zich snel tot uit tot een beweging van Europees formaat. Er zijn verbindingen van de Nadere Reformatie met het Duitse Piëtisme en met de Engelse en Schotse Puriteinen. Dit internationaal aspect keert ook terug in de beweging van het Reveil. In de gedachtegang van de schrijver is dit een belangrijke schakel. Hij ziet Reveil en Afscheiding als een teruggrijpen op de idealen van met name de Nadere Reformatie. Was de Nadere Reformatie nog een geestelijke opwekkingsbeweging die zich binnen de bedding van één nationale kerk bewoog, bij Reveil en Afscheiding worden kerkelijke breuken zichtbaar. Dat is niet alleen in Nederland het geval, maar ook in Engeland, Schotland, Duitsland en Zwitserland. Het is een tijd van geestelijke bloei, en deze geestelijke opwekking vindt plaats zowel binnen de nationale kerk als er buiten.

Vaak wordt de nadruk gelegd op de betekenis van de gezelschappen of conventikels als belangrijke voedingsbodem voor de Afscheiding van 1834. W. van der Zwaag wil dat beeld bijstellen. Hij laat zien dat in plaatsen waar de nationale kerk een geestelijk gezond karakter vertoont, de afscheidingsbeweging weinig aanhang heeft gekregen en waar conventikels bloeiden, bleven velen toch trouw aan de Hervormde Kerk. De auteur meent dat Reveil en Afscheiding voortkomen uit dezelfde geestelijke wortels, maar dat er een verschillend antwoord is gezocht op de kerkelijke vraagstukken die zich aandienden. Hij laat met vele voorbeelden zien, dat deze gang van zaken zich ook voltrok in bovengenoemde landen waar nauwe geestelijke banden mee gevoeld werden.

De actualiteit waar in de ondertitel naar verwezen wordt, geldt naast de Protestantse Kerk in Nederland en de Hersteld Hervormde Kerk ook de Gereformeerde Gemeenten en de Christelijke Gereformeerde Kerken. Actuele vragen rond de betekenis van de doop en over de aanbieding van de beloften van het heil in de prediking hebben hun achtergrond in de historie van Reveil en Afscheiding.

De degelijke uitvoering, de uitgebreide registers en de diepgaande behandeling van de stof zijn elementen die dit boek tot een klassieker kunnen maken.

n.a.v. W. van der Zwaag, Reveil en Afscheiding. Negentiende-eeuwse kerkhistorie met bijzondere actualiteit. Uitg. De GrootGoudriaan-Kampen 2006, 656 blz., € 44,90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen