BELIJDENIS VAN HET GELOOF — EN DAN?

Als je ja-woord heeft geklonken

Er zijn kerkdiensten die om bepaalde redenen extra indruk maken op ambtsdragers en gemeenteleden. De kerkdienst waarin, meestal jongere, gemeenteleden belijdenis afleggen van het geloof, is zo’n dienst. Jongeren met wie je een jaar lang intensief rond de catechesetafel hebt gezeten en die merkbaar groeiden in de overtuiging om de Naam van de Here te gaan belijden, staan daar voor het aangezicht van God en Zijn heilige gemeente om uit te spreken hun leven niet zonder de Here te kunnen en te willen leven.

Na de dienst van openbare geloofsbelijdenis geven de gemeenteleden aan de nieuwe belijdende leden een hand om Gods zegen toe te wensen en hun blijdschap te uiten over deze keuze. En dan gaan de belijdeniscatechisanten naar huis. Goed, we zeggen dat het nu pas echt begint — welkom in de strijd —, maar de catechisanten ervaren het vaak andersom: nu is het afgelopen.

Als ik het kon overdoen

U komt ze wellicht ook wel eens tegen: gemeenteleden die je zeggen dat ze hun belijdeniscatechese best wel eens over zouden willen doen. Bij de kennismakingsron-de in Rijnsburg kwam ik ze in ieder geval regelmatig tegen. Gemeenteleden die aangaven dat als ze nu belijdenis zouden afleggen, ze het heel anders zouden doen. Sommigen omdat ze eerlijk aangaven het destijds niet met het hele hart te hebben gedaan, anderen die erkenden dat er in de catecheseles toen nogal wat langs hen heen was gegaan. “Ik was nog zo jong. Er is zo weinig van blijven hangen. Kon ik het nog maar een keer overdoen”, zo hoorde ik regelmatig.

Volwassencatechese

Bovengenoemde situatieschetsen zijn er de reden van dat ik catechese geef voor gemeenteleden die reeds belijdenis van het geloof hebben afgelegd. In het eerste jaar in Rijnsburg rijpte door de ontmoeting met gemeenteleden het idee van volwassen-catechese. Eerlijk gezegd ben ik er in het volgende jaar aan begonnen, er rekening mee houdend dat ik na een seizoen zou stoppen. Toen ik er aan begon kon ik niet vermoeden dat het zo aan zou slaan. Inmiddels ben ik bezig met het vierde winterseizoen. ledere week waarin er catechese voor de jeugd is, is er tevens volwassen-catechese. Zo’n 30 tot 50 gemeenteleden nemen ’s avonds om 20.45 uur hun plaats in om zeker niet voor 22.00 uur de zaal te verlaten. Het is met recht een bont gezelschap. Mensen tussen 20 en 85 jaar, van verschillende geestelijke denklijn, nemen plaats. Temidden van de drukte van het bestaan en de vele gemeenteactiviteiten is de volwassencatechese een niet meer weg te denken begrip. Er zijn deelnemers die zelfs verjaardagen laten schieten om de catechese niet te missen. Blijkbaar voorziet het in een grote behoefte. Het is immers niet gering als in een gemeente van zo’n 350 leden er soms 50 komen naar de volwassencatechese.

De sfeer

En waar komen zij dan voor? Om een uur lang onderwijs te krijgen over de leer van de kerk. Een uur lang, want het eerste kwartier staat in het teken van binnenkomen en koffiedrinken. Op deze wijze ontstaat er een ontspannen sfeer en wordt er door gemeenteleden bijgepraat. Een trouw bezoeker van deze catechese — alleenstaande — merkte eens op dat ze het alleen daarvoor al zou doen. Ik weet dat er catecheten zijn die dit overbodig vinden. In de catechese gaat het om de leer en niet om de sfeer. Nu zal ik in het vervolg duidelijk maken dat het ook mij zeker om de leer gaat, maar de sfeer is niet onbelangrijk. Dat geldt overigens van alle catechesegroepen. Catechisanten moeten zich thuis en op hun gemak weten. Een stukje persoonlijke aandacht kan zo goed doen. Op deze wijze is catechese ook een vorm van pastoraat. En juist in een goede sfeer nemen catechisanten de vrijmoedigheid om met vragen en problemen te komen die de stof bij hen oproept.

De leer

Mag een goede sfeer belangrijk zijn, niet minder belangrijk is de inhoud van de avond. Op deze volwassencatechese staat de leer van de kerk centraal. De keuze voor het lesmateriaal was snel gemaakt. Voor de belijdeniscatechese maken we in Rijnsburg gebruik van het boekje van ds. J. H. Velema, “Een levend lidmaat”. Toen gemeenteleden tegen mij zeiden dat ze hun belijdeniscatechisatie nog wel een keer over zouden willen doen, was de keuze snel gemaakt: het belijdenisboekje van ds. J. H. Velema. Men wilde het immers graag over doen; nu, dat kan dan. We gaan opnieuw door de leerstof heen die ook toen behandeld is. Dat gebeurt wel veel uitvoeriger dan in de gewone belijdeniscatechese. Daar ga ik in een winterseizoen door het grootste gedeelte van het boekje. In de volwassencatechese ben ik nu voor het vierde jaar bezig en zal ik nog wel een jaar nodig hebben om het boek uit te krijgen. Daaruit valt op te maken dat ik niet alleen maar in ga op de opmerkingen in het boekje. Het boekje van ds. Velema geeft beknopt de kernzaken van het christelijk geloof weer. Het is dan ook een prima startpunt om van daaruit allerlei zaken die ermee te maken hebben aan de orde te stellen. Ook geestelijke en pastorale vraagstukken die met het leerstuk te maken hebben, komen uitgebreid aan de orde. Daarbij zoek ik altijd weer de lijn naar de aanwezige gemeenteleden. Men weet zich altijd weer de vraag gesteld hoe men zich persoonlijk tegenover deze geloofsleer geplaatst weet. Ook zaken die in de eigen gemeente spelen, misvattingen die er leven, krijgen aandacht. Zo functioneert de catechese bekerend, stimulerend en corrigerend. Om een term te gebruiken die tegenwoordig nogal in zwang is, het is echt gemeente-opbouwend. Opbouw vanuit de schriftuurlijke leer van de kerk.

Overbodig

De vraag kan gesteld worden of dat wel nodig is. Er zijn toch allerlei mogelijkheden om in de gemeente je te vormen rond het woord van de Here? Vele gemeenten kennen een groep van (jong) belijdende leden. Er zijn bijbelstudiegroepen en verenigingen. In de situatie van Rijnsburg bezitten we zelfs twee vrouwen- en twee mannenverenigingen, ingedeeld naar leeftijdscategorie. Is zo’n catechesegroep dan niet overbodig?

Dat zou het geval zijn als de opzet van de catechese sterk overeen kwam met de verenigingen en kringen. Ik heb daarom bewust voor een andere opzet gekozen. Kenmerk van vereniging of kring is het persoonlijke gesprek. Allerlei vragen worden gesteld en discussies gevoerd. Op deze wijze scherpt men elkaar op. In de volwassencatechese wordt er echt gedoceerd. Als zaken niet duidelijk zijn of een vraag oproepen, is er gelegenheid om te reageren. Het wordt echter geen gesprek of discussie onderling. Daarvoor moet men op de vereniging zijn. Je ziet dan ook dat de meeste deelnemers zowel op de volwassencatechese als op de verenigingen komen.

Ik denk terug aan één van de eerste avonden. Een gemeentelid kwam na afloop naar me toe en zei: “Dominee, ik dacht dat het net zoiets zou zijn als de vereniging, maar dit is totaal iets anders”.

Tenslotte

Met dit praktijkverhaal heb ik u een blik gegund in de keuken van de volwassencatechese te Rijnsburg. Wellicht kan het andere catecheten op een gedachtespoor zetten om ook in eigen gemeente catechese te ontwikkelen voor belijdende leden. We zeggen wel eens dat een gelovige nooit uitgeleerd is. We zijn levenslang leerling aan de voeten van Christus bij een geopende bijbel. Merkwaardig genoeg vertaalt zich dat niet in de catechese…

Tenslotte kan volwassencatechese ook een effectief medicijn zijn voor ‘lijdende’ catecheten. Er zijn er immers die altijd weer opzien tegen de catechese, niet in het minst vanwege die ene ongemotiveerde groep… Laat ik u verzekeren dat op de volwassencatechese een groep gemotiveerden zit, waarmee het heerlijk werken is. Ook daarom is volwassencatechese het proberen meer dan waard.

Ds. Middelkoop is sinds 1996 predikant van de gemeente van Rijnsburg

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen