Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Mijn lichaam en ik/ Ik en mijn lichaam

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Mijn lichaam en ik/ Ik en mijn lichaam

11 minuten leestijd Arcering uitzetten

Genderneutraal aanspreken, wordt dat de trend? Zoals inmiddels bij de NS en op Schiphol gebruikelijk: beste reizigers! Of zoals de adressering op post van de overheid: geacht mens! Wordt genderneutraliteit de nieuwe norm als een soort politieke correctheid? Op internet is indertijd een petitie gestart: zeg nee! tegen die genderdwaasheid! Op zich zou er niets op tegen zijn als mensen die lijden aan genderdysforie daarmee echt geholpen zouden zijn. Wèl zorgelijk is het dat deze genderneutrale benadering de gedachte in de hand wil werken als zou het biologische geslacht onze eigen keuzemogelijkheid zijn.

Probleemstelling

Er lijkt een streven te zijn om van genderneutraliteit een aparte categorie te maken, terwijl God als Schepper de mens als man en vrouw geschapen heeft. Verstoringen van die orde in Gods scheppingswerk mogen niet leiden tot de gedachte dat er een tussenvorm is tussen man en vrouw, die gelijkwaardig is. Het klassieke onderscheid tussen man en vrouw zou in onze tijd hele groepen in de samenleving buitensluiten. Daarom melden zich tegenwoordig steeds meer mensen die zeggen zich niet te herkennen in de rol van man of vrouw. Zij zijn van mening dat het onderscheid tussen man en vrouw is of wordt aangeleerd door cultuur en opvoeding. De mogelijkheid van seksuele varianten groeit maar steeds door. Voor de duidelijkheid zet ik ze hier op een rijtje: LG(of H)BTQIAP. Betekenis: Lesbisch: vrouw met seksuele voorkeur voor een vrouw. Gay/homo: man met seksuele voorkeur voor een man. Biseksueel: met seksuele voorkeur voor man èn vrouw. Transgender: man die zich vrouw voelt of vrouw die zich man voelt. Queer: iemand die zich afzet tegen hokjes-denken op het erotische vlak (alles moet kunnen) of iemand die zelf nog `questioning=twijfelachtig` is. Intersekse: iemand met mannelijke en vrouwelijke geslachtskenmerken. A-seksueel: iemand zonder seksuele behoefte. Pan-seksueel: iemand die valt op iemands karakter, onafhankelijk van het geslacht. Zo worden de kleuren van de regenboog(vlag) misbruikt om de verschillende mogelijkheden in kaart te brengen, te verwelkomen en te accepteren.

Bijbels gesproken

In Genesis 1:27 horen we van de schepping van de mens door God, als man en vrouw naar Zijn beeld. In één adem worden beiden genoemd. Samen vormen zij het beeld van God. In relatie tot God en tot elkaar. Van die God die Zich als een Vader ontfermt en als een moeder troost. Ook de aparte scheppingsdaad van de mens is bijzonder. God boetseerde hem uit leem/stof en blies hem vervolgens de levensadem in. Zo ook Manninne, Adams vrouw, geschapen uit diens rib. Dit is een principieel uitgangspunt met een bevrijdend perspectief. Gender-mainstreaming is vandaag de dag de verwoede poging om gelijkheid van geslachten op elk sociaal niveau door te zetten, zonder daarbij te letten op het biologische verschil tussen man en vrouw. De geuren en kleuren van die regenboogvlag worden door onze overheid haast dwingend over land en volk en (reformatorisch) onderwijs uitgespreid. Wat dat voor de toekomst zal betekenen vanuit christelijk oogpunt gezien, is nog (on)voorspelbaar en kan vrees inboezemen. Terwijl God de Schepper het teken van de regenboog in de natuur juist gegeven heeft om Zijn genadeverbond met mensen te realiseren.

De Bijbel spreekt vervolgens op verschillende manieren over het mens-zijn. Namelijk als: ziel/vlees/ hart/geest/inwendige en uitwendige mens/ oude en nieuwe mens. Dit is steeds de mens in zijn geheel. Dus geen tweedeling tussen lichaam en geest. Ook geen driedeling in geest en ziel en lichaam (zie b.v. 1 Thess. 5:23). Maar mens-zijn steeds in zijn totaliteit! In relatie tot Zijn Schepper en ook tot zijn naaste, dichtbij en verder weg. (Zie ook HC antwoord 1)

Nood van de doelgroep

Probleem van de transgender is het geslachtelijke onderscheid tussen man en vrouw. Hij/zij vraagt zich af: bèn ik wel man of vrouw?! Elk mens (gelovig en ongelovig) is naar Gods beeld geschapen. Elk mens heeft daarom die dualiteit van materie en geestelijkheid; van lichaam en ziel. In de verstoorde verhouding van lichaam en geest ligt nu de nood van de transgender. In de Heilige Schrift komen we geen directe woorden tegen over deze nood. Ook ontbreken duidelijke Schriftgegevens vòòr (of tegen) de geslachtelijke transitie waar sommige transgenders uiteindelijk en nadrukkelijk voor kiezen. We zijn dus aangewezen op de doorgaande lijn in de Bijbel om een duidelijk antwoord te kunnen geven in de situatie van de nood van deze doelgroep. En die nood is groot!

Oorzaak?

De vraag naar het ontstaan van de mogelijkheid tot genderdysforie is niet gemakkelijk te beantwoorden. We leggen ons oor te luisteren bij de medische wetenschap. Tot ongeveer de 7 e week van de zwangerschap is het groeiende embryo in de moederschoot nog geslachtloos/genderneutraal. Het bezit wel twee XX-chromosomen of een XY-chromosoom. In de 7 e à 8 e week van de zwangerschap begint het vruchtbeginsel te ‘lezen’ welke informatie daarop staat. Op het Y-chromosoom staat – los van alle andere mannelijke eigenschappen -: maak teelballen; testes die testosteron aanmaken. Deze mannelijke hormonen zorgen er voor dat een jongen er als een jongen uitziet en zich vervolgens ontwikkelt tot een volwassen man. Het mannelijke hormoon zorgt voor baardgroei, lage stem en verdere ontwikkeling tot de volwassenheid. Het vrouwelijke hormoon(oestrogeen/eierstok) zorgt voor borstvorming, hoge stem en maakt het meisje uiteindelijk tot een volwassen vrouw. Hormonen zijn signaalstoffen voor opdrachten naar cellen en organen. Ze kunnen ook (chemisch) worden nagemaakt.

Een verstoorde verhouding tussen lichaam en geest is nu het moeilijkste aspect van het probleem van de genderdysforie. Dus het gevoel te hebben een mannelijke geest/ziel te bezitten in een vrouwenlichaam. Of andersom: je vrouw(elijk) te voelen in een mannenlichaam. Wat is daar nu aan te doen? Hoe kom je uit die noodsituatie? Pas je het lichaam aan bij de geest? Of: de geest bij het lichaam? In beide gevallen moet je je afvragen: speel je die twee aspecten (lichaam en geest dus) dan niet tegen elkaar uit? De dualiteit van lichaam en geest, wordt dan een dualisme: geest en lichaam tegenòver elkaar. In plaats van de eenheid van lichaam en geest benadruk je dan m.i. ‘twee(ge)slachtigheid’. Zelf houd ik de transgenderproblematiek liever niet voor een ziel/ lichaam-incongruentie, maar voor een ontwikkelingsstoornis in de persoonlijkheid – hoe die dan ook is ontstaan. Wanneer iemand deze discrepantie ervaart tussen lichaam(sekse) en lichaamsbeleving(gender) dan raakt dat zijn/haar hele bestaan. Dat heeft gevolgen voor het brede terrein van het (samen)leven, het eigen-ik-besef/de emotionele en seksuele beleving/de sociale verhoudingen/ de relatie tot God. ‘Gender’ is engels voor: doorleefde identiteit als man of als vrouw. Genderdysforie betekent verschil ervaren tussen uiterlijke lichamelijkheid en doorleefde identiteit en geeft een sterk doorleefd onbehagen aan. Moet het lenigen van die nood zich nu richten op de behandeling van het lichaam of van de lichaamsbeleving? Dat is de vraag waarvoor velen zich gesteld zien. Omdat het gevoel tegenwoordig moeilijker te veranderen is dan het lichaam, kiest men voor de transitie van het lichaam naar het andere geslacht. Een behandeling die ingrijpende gevolgen kan hebben. Positief voor een client die daarom nadrukkelijk vraagt. Maar ook negatief als we het eindresultaat objectief taxeren.

Oplossing?

De transitie(= geslachtstransformatie) is gericht op herstel van de innerlijke verscheurdheid van de persoon, tussen lichaam en geest. Maar zie je elk mens als eenheid van lichaam en geest dan is genderdysforie een probleem binnen het bezielde lichaam. En elke behandeling dus diep ingrijpend. Oplossingen voor deze problematiek zijn echter geen van alle echt bevredigend. Twee derde van de transseksuelen die daarom vragen, komt (na screening) voor een transitie naar het andere geslacht in aanmerking. Medisch gezien kan er tegenwoordig heel wat. Maar ongeveer de helft is na de ingreep toch teleurgesteld in wat hun transitie hun uiteindelijk heeft gebracht. Maar wat is een geslachtsaanpassende operatie nu eigenlijk? En wat is het probleemoplossend effect ervan? Geslachtsveràndering zou moeten inhouden: a. verandering van het menselijk genoom; b. verandering van de hormoonproduktie en c. verandering van de uiterlijke geslachtskenmerken. Maar wat onder a. genoemd wordt, is niet mogelijk. Daarom kun je niet van geslachtsveràndering spreken. Hooguit van: geslachtsàànpassing. Wat betreft punt b. : de hormoonproductie kan niet gewijzigd worden. Daarom moeten bij een transman blijvend mannelijke hormonen worden toegediend. En bij een trans-vrouw levenslang vrouwelijke hormonen. Het oorspronkelijke geslacht is dus niet gewijzigd. Alleen de onder c. genoemde zichtbare geslachtskenmerken kunnen worden aangepast – zo goed en zo kwaad als dat gaat … Met gevaar voor complicaties in het lichamelijke, psychologische en sociale vlak en andere gevolgen. Ook voor de familie. Een transgender die hier goed doorheen komt, ervaart de nieuwe sekse dan als in overeenstemming met het doorleefde gender. En dat is een stukje bevrijding en daardoor minder lijden voor de betrokkene. Al is/ wordt het nooit voor 100% optimaal. Er blijft toch een zekere afstand tot het gewenste en (deels) gerealiseerde geslacht bestaan. Het ontvangen effect van de operatie(s) is dus gelegen in het ervaringsvlak. En dus geestelijk van aard. Betrokkene is door uiterlijke (lichaams)ingrepen beter in staat om de eigen(lijke) identiteit te accepteren, hoewel het oorspronkelijke geslacht onveranderd is gebleven. De suggestie van geslachtsverandering leidt bij velen (ongeveer 50%) tot grotere acceptatie van eigen lijf en leden. Iemands zelfbeeld wordt er positief door beïnvloed.

Perspectief

De genderideologie is een uiting van het ik-tijdperk waarin wij leven. Een samenleving die openlijk is losgeraakt van Gods openbaring. En los van God word/ben ik-zelf `god` in het diepst van mijn gedachten. Waarbij het gevòel van de individuele mens de boventoon gaat voeren. Los van God geraakt kunnen we zo geobsedeerd zijn door eigen visie dat elk mens het recht moet hebben op erkenning van het eigen sekse-gevoel en zo niet dat hij/zij zich dan gekwetst toont en dat duidelijk laat merken. Ik citeer hier graag broeder H. Jochemsen uit Bennekom die dit moderne levensgevoel kernachtig en trefzeker zo verwoordt: `Utilistische ethiek in de gezondheidszorg, die inhoudt dat het (door de patiënt) gewenste resultaat de ingreep rechtvaardigt.` Mijn lichaam wordt het een en al. Wel moet eerlijk worden gezegd dat transitie de problematiek van de betrokkene vaak niet oplost. Er is een eerste gevoel van opluchting. Maar er blijven ook nog zorgen waar iemand mee moet leren omgaan. Zoals trouwens ieder van ons .Het leven is niet volmaakt en wordt dat hier ook niet. Al zijn er veel zegeningen waar we dankbaar voor mogen zijn. Ook wat betreft de medische mogelijkheden. Maar niet alles wat kan, is ook ethisch verantwoord.

Transseksualiteit is een diep ingrijpend probleem waar nooit bagatelliserend over mag worden gesproken. Dat dit wel gebeurt, geeft ook iets weer van de kern van het probleem: in wezen is het transgender-zijn voor een buitenstaander nooit te begrijpen. Dat is geen argument om dan maar te doen alsof het niet bestaat of er geen mening over te hebben. Daarom op verzoek deze bijdrage. En in alle bescheidenheid en eerlijkheid probeer ik een uitweg te wijzen uit deze diepe problematiek.

Identiteit in Christus

Ik wil vasthouden aan de lijn dat God de mens schiep – man en vrouw schiep Hij hen. (Gen. 1:27) In de originele taal (Hebreeuws) staat eigenlijk: mannelijk en vrouwelijk schiep Hij hen. (Zie de HSV). Dat heeft betekenis. De verhouding tussen het mannelijke en vrouwelijke in één persoon kan soms wel enigszins vloeiend zijn. Maar het biologisch geslacht is duidelijk. Dat staat tegenover God in Zijn scheppingsrelatie. Dit is een princi-pieel uitgangspunt met tegelijk een bevrijdend perspectief. De HEERE onderhoudt het (geslachts) leven ook en wil het (uit)redden. Daarvoor moet ik wel dicht bij Hem staan. Als land en volk en vorstenhuis zijn we deze Bijbelse notie kwijtgeraakt. In ieder geval in het openbare leven. Laten we het als kerken alstublieft niet ook kwijt raken. Want dan is een mens totaal op zichzelf aangewezen en zijn we ook het verlossend uitzicht kwijt! Zelf niet kiezend voor de ingreep van transitie heb ik vanaf begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw veel mensen behept met genderdysforie begeleid. Ook na hun transitie. Schrijnende ontmoetingen en levensverhalen werden verteld. Om stil (tot God) onder te worden... Aangrijpend is ook dat diverse betrokkenen na transitie de kerk vaarwel zeiden en hun geloof verloren. Anderen waardeerden hun lichaamsverandering als een `wedergeboorte` en lieten dat familie, vrienden en bekenden weten door een geboortebericht met nieuwe naam en geslacht te sturen. Moet het die kant op? Is dat de uitweg? Elk moet in geloof en gehoorzaamheid aan de Bijbel tegenover God persoonlijk de beslissing nemen. Maar iemands identiteit ligt niet in zijn/haar lichaam. De sterke aandacht voor het lichaam dreigt in onze tijd een cultus op zich te worden. Ons diepste zijn moet antwoord (leren) geven op Gods openbaring, als Schepper en Onderhouder van het leven. Die God die nota bene Zijn eigen Zoon gegeven heeft in de gelijkheid van ons zondige vlees. Om van binnenuit te kunnen invoelen wat iemand doormaakt. Om nabij te kunnen zijn in elke nood. Hoe zegt Jesaja (63:8,9) het: `In al onze benauwdheid is Hij benauwd geweest! Zo is Hij hun geworden tot een Heiland!` Ons houvast – vòòr, na of zonder transitie – mag liggen in een geloofsantwoord op Gods spreken. Dan is onze identiteit in Christus en ons lichaam tempel van de Heìlige Geest! Zie o.a. 1 Kor. 6:19, 20. De bijzondere Trooster in concrete nood! Wie uit dit geloof leeft zal in de christelijke gemeente oog en hart en (helpende) handen hebben voor mensen die worstelen met genderdysforie. Dan zult u ontfermend, barmhartig en vol bewogenheid zijn om samen de Heere te volgen op de weg die Hij ons persoonlijk wijst!

Geraadpleegde literatuur(s.s.t.t.):

H. Jochemsen(red.): Transsexualiteit (uitgave Lindeboominstituut) 1996/R. Seldenrijk, Als je je anders voelt… Groen, Heerenveen 2004/P.J. Vergunst e.a., Genderdysforie (uitgave Geref. Bond in de PKN), 2021/ Ellen de Visser en Sarah Wong, Genderkinderen, geboren in het verkeerde lichaam, 2010.

H.H. Klomp


Ds. Klomp is emeritus predikant en woont in Veenendaal.

Dit artikel werd u aangeboden door: Christelijk Gereformeerde Kerken

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 1 september 2021

Ambtelijk Contact | 24 Pagina's

Mijn lichaam en ik/ Ik en mijn lichaam

Bekijk de hele uitgave van woensdag 1 september 2021

Ambtelijk Contact | 24 Pagina's