TRACK-EN-TRACE VAN BURGERS LEVERT VRAGEN OP

Aan gebrek aan initiatief of ideeën vanuit de markt zal het ontwikkelen van een speciale app niet liggen. Maar liefst 750 inzendingen werden ingestuurd in reactie op de vraag van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) om ideeën voor ‘slimme digitale oplossingen’ aan te dragen. Kort gezegd maakt het gros van de aangedragen oplossingen gebruik van bluetooth om te detecteren welke telefoons met elkaar in contact zijn geweest, om zodoende gericht meldingen te kunnen sturen in geval van een besmetting. Het principe klinkt eenvoudig en veelbelovend, maar van de honderden inzendingen kon er welgeteld niet één de toets van kritiek weerstaan. Als klap op de vuurpijl bleek een van de apps een datalek in zich te hebben.

Ondanks de terughoudendheid in eigen land, hebben meerdere landen inmiddels een ‘traceerapp’ in de lucht. Wat hierbij opvalt is de diversiteit in oplossingsrichtingen. Landen als China, Rusland, Slowakije en India lijken het niet zo nauw te nemen met de privacy en nemen grote stappen als het gaat om het inzetten van technologie bij de bestrijding van een crisis. De resulterende apps proberen direct het gedrag van de burger te beïnvloeden en lijken daarmee een hoog ‘big-brother-is-watching-yougehalte’ te hebben. Aan de andere kant maken Singapore en inmiddels ook Australië gebruik van een app die meer oog heeft voor het aspect van privacy.

VIER OVERWEGINGEN

Vragen met betrekking tot technologische uitdagingen en privacyborging beslaan echter maar een deel van het vraagstuk. Willen we data überhaupt inzetten in de huidige crisissituatie en met welke effecten op de lange termijn dienen we rekening te houden? In dit artikel willen we kort ingaan op vier overwegingen, zonder daarbij een kant-enklaar antwoord te pretenderen.

RESPECTEER DATA-EIGENAARSCHAP

Halverwege maart ontving het Amerikaanse congres een schrijven van vijftien organisaties, waaronder Amnesty International USA, met daarin de dringende oproep om duidelijke wettelijke kaders te stellen voor het inzetten van data in de huidige crisis. Verschillende uitgangspunten die deze brief aanreikt, zijn het vermelden zeker waard met het oog op de vraag van wie de verzamelde data nu eigenlijk is. Zo mag de data alleen tijdelijk worden gebruikt, moet het inzichtelijk zijn wíé de data wannéér en waarvóór gebruikt heeft, en dient de hoeveelheid verzamelde data geminima-liseerd te worden. Bovendien mag de data alleen verzameld en verwerkt worden voor de bescherming van de volksgezondheid en het tegengaan van de pandemie, met inachtneming van de geldende nationale en internationale wetgeving. Commercieel gebruik van de verzamelde informatie dient volgens de aanbeveling uiteraard streng te worden gestraft.

Het is wenselijk dat zowel de Amerikaanse als de Europese overheden deze aanbevelingen ter harte nemen. Gesteld dat het algemeen belang gediend wordt door een breed ingezette traceerapp, is transparantie richting de burgers - de eigenlijke data-eigenaren! - net zo noodzakelijk als een duidelijke wettelijke inkadering. Het geeft op zijn minst te denken dat de ‘techgiganten’ Google en Apple de handen ineenslaan om hun besturingssystemen geschikt te maken voor het grootschalig implementeren van traceerapps.

VERANTWOORDELIJKHEID VERSUS INDIVIDU

De positie van de overheid in de huidige crisis is niet te benijden. De strijd tegen het COVID-19-virus, is gedeeltelijk een strijd tegen informatiegebrek, een strijd tegen een onbekende en onzichtbare vijand. In de afgelopen maanden is gebleken dat de overheid haar verantwoordelijkheid hierin terdege verstaat en juist ook oog heeft voor de zwakkeren in de samenleving. Vanuit dat oogpunt bezien, is het logisch dat de overheid geen kans onbenut laat om meer te weten te komen over het virus en daarnaast andere instanties, zoals de GGD, van alle middelen wil voorzien om hun wettelijke taken te verrichten op een niet eerder vertoonde schaal. Het verzamelen van grote hoeveelheden (telecom)data kan hierin potentieel een bijdrage leveren. Temeer omdat een snelle oplossing voor de coronacrisis niet in de lijn van de verwachting licht. Enige inschikkelijkheid van de burger is daarbij onvermijdelijk. Bovendien, is het niet wat scheef om de overheidsmaatregelen op digitaal gebied met argusogen te volgen, terwijl we tegelijkertijd massaal onze privacy blootgeven aan de techgiganten achter de populaire videochats?

Misbruik de crisis niet voor een sociaal experiment Aan de andere kant is het allerminst vastgesteld dat er een directe relatie is tussen het in kaart brengen van (telecom) data en het tegengaan van de verspreiding van het COVID-19- virus. Daardoor is het eveneens onduidelijk of een dergelijke app een cruciale bijdrage levert aan de ‘exitstrategie’. Als zodanig is het niet ondenkbaar dat een ongeschikt technologisch hulpmiddel de maatschappij eerder schaadt dan ten goede komt. Denk daarbij ook aan de sociale implicaties als gevolg van het invoeren van een dergelijke app. Deze zijn nog onbekend en daardoor zullen we de impact van zo’n sociaal experiment, zeker op de lange termijn, nog moeten leren kennen. Hierbij is het mogelijk dat deze technologieën een ongewenste segregatie veroorzaken tussen bijvoorbeeld jongeren en ouderen of laag- en hoogopgeleiden.

LOOP NIET IN DE VAL VAN SCHIJNZEKERHEID

Achter de inzet van traceerapps door overheden en bedrijven, kan bewust of onbewust de gedachte schuilen dat technologie het antwoord vormt op elk probleem. Of het nu de klimaatproblematiek betreft of de coronacrisis, Silicon Valley weet raad. Het aantrekkelijke aan deze gedachtegang is dat de mens buiten schot blijft. Terecht echter wordt in een advies van de Gezondheidsraad opgemerkt dat niet de technologie zelf de uitweg uit de lockdown biedt, maar het gedrag van de mensen in de samenleving. Juist ook in deze crisis dienen we er beducht op te zijn om niet in de valkuil te vallen van de illusie dat een volledige beheersbaarheid of maakbaarheid – de technologische utopie – de oplossing zou zijn voor al onze problemen. Integendeel, de huidige pandemie laat juist zien dat de zekerheden van ons technologisch vernuft niet meer zijn dan een flinterdun en virusgevoelig membraan.

WAT VOOR MAATSCHAPPIJ WILLEN WE ZIJN?

De bovengenoemde vier overwegingen lijken deels met elkaar in tegenspraak. Inderdaad, de afweging voor het al dan niet inzetten van een traceerapp kan niet slechts gebaseerd worden op een overzichtelijk lijstje van ‘voors’ en ‘tegens’. Het stelt ons voor de vraag: wat voor maatschappij willen we zijn? Welke rol willen we daarbij toekennen aan technologie; die van hulpmiddel of van redmiddel? Juist deze crisis zou ons moeten leren onze blik in bescheidenheid en afhankelijkheid naar Boven te slaan, ook bij het gebruik van technologische hulpmiddelen.

TECHTHICS

Techthics is een platform voor de bezinning op technologische ontwikkelingen. Vanuit een christelijk perspectief wil Techthics bijdragen aan de meningsvorming rond technologisch-ethische vraagstukken en informeert zij over actuele ontwikkelingen en de implicaties en consequenties hiervan op ethiek en religie. De Bijbel vormt voor Techthics het fundament om tot deze meningsvorming te komen.

Meer informatie over Techthics kunt u vinden op www.techthics.nl

Contact:

Martin Aarnoudse (medeoprichter en secretaris) Secretaris@techthics.nl / 06 24 278 165

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen