Ontketen leer-kracht

In museum De Porceleyne Fles te Delft hangt een plaquette met daarop een uitspraak van de negentiende-eeuwse schrijver en dichter E.J. Potgieter: 'Slechts vernieuwing kan behouden, achter raakt wie stil blijft staan'. Deze uitspraak raakte me vanwege zijn meerdere betekenislagen. In één oneliner wordt de noodzakelijkste gebeurtenis die een mens kan en moet overkomen in zijn leven weergegeven. Ik moest denken aan Kolossenzen 3:10: 'En aangedaan hebt den nieuwen mens, die vernieuwd wordttot kennis, naar het evenbeeld Desgenen Die hem geschapen heeft.' Dat is waarom we christelijke, reformatorische school zijn.

Het raakt ook aan de manier waarop je in het leven staat. God schiep deze wereld en gaf de mensheid niet de opdracht om de wereld precies zo te houden zoals Hij die geschapen had. In Genesis 2:15 lezen we: ‘Zo nam de HEERE God den mens, en zette hem in den hof van Eden, om dien te bouwen, en dien te bewaren.’

Tim Keiler schrijft hierover: ‘Het patroon voor ons werk is creatief en assertief. Wij bewerken het ruwe materiaal van Gods schepping zo, dat de wereld in het algemeen en de mensen in het bijzonder gaan groeien en bloeien. Dan zetten we Gods werk voort en zijn we bezig om te vormen, te vullen en gezag uit te oefenen. Elke keer dat we orde scheppen in de chaos, creatief omgaan met de mogelijkheden, de schepping verder uitwerken en ontvouwen, volgen we Gods patroon van creatieve, culturele ontwikkeling. Bij Redeemer [de kerk waaraan Keiler leidinggeeft, KR] willen wij ondernemerschap graag aanmoedigen - mensen die innoverend bezig zijn en die proberen iets nieuws te scheppen uit de middelen die hun ter beschikking staan (Keiler, 2013).’

PLASTIC SO EP

Mensen maken sinds de schepping volop gebruik van de mogelijkheid om te bouwen, te ontwikkelen. Dat de maatschappij waarin wij leven volop in beweging is, ontkent niemand. Wie had twintig jaar geleden kunnen denken dat je alle inkopen kunt doen zonder daarvoor een stap buitenshuis te zetten? Wie had verwacht dat het gros van de banen in de banken- sector zou verdwijnen? Eigeniijk zien we in alle sectoren grote veranderingen optreden die vooraf moeilijk o f niet te voorspellen waren.

Het tempo waarin deze veranderingen optreden, aangejaagd door de snelle acceleratie van technologie, is in de achterliggende jaren enorm toegenomen. Moesten onze voorouders dealen met één tot drie grote veranderingen in hun leven, wij iijken te ieven in een tijdperk van veranderingen (Hoornstra & Van Lieshout, 2019).

Met de scheppingsopdracht om de aarde te bewaren, kan de mensheid maar moeilijk omgaan. Elke innovatie van vandaag lijkt het probleem van morgen te worden. De grootte van de impact van genoemde veranderingen ervaren we overal. We putten onze aarde en de mensen die erop leven in hoog tempo uit. Klimaatverandering en de plastic soep in de oceanen zijn maar twee voorbeelden van de gevolgen van onze bouwdrang.

De verontrustende stijging van het aantal psychische klachten - die zelfs leiden tot burn-outs en zelfdodingen onder jonge mensen - is een niet te negeren signaal voor de uitputting van mensen.

De auteurs van Nooit af vragen zich af of de onderwijssector voldoende acteert op genoemde ontwikkelingen: ‘Wie van een afstandje nuchter naar de onderwijssector kijkt, ziet een bedrijfstak die extreem langzaam innoveert in een wereld die steeds sneller verandert. Het wachten is op buitenstaanders die de sector gaan kapen (Asiander & Witteveen, 2015).’

PRACHTIG VA K

Onderwijs mag al eeuwenlang een bijdrage leveren aan de voorbereiding van kinderen, leerlingen en studenten om goed te kunnen participeren in de maatschappij. Het christeiijk-reformatorisch onderwijs heeft de extra (op)gave om onze kinderen toe te rusten om als christen verantwoordelijkheid te kunnen en te willen dragen.

Vragen die gezien het voorgaande bij mij opkomen, zijn: Wat betekenen genoemde ontwikkelingen voor de manier waarop we ons onderwijs inrichten? Hoe geven we de persoonsvorming van jonge mensen vorm vanuit christeiijk perspectief? Hoe ontwikkeien we ons prachtige vak van leerkracht zo door dat we jonge mensen geven wat ze nodig hebben?

LEERVREUGDE

Een van de mooie uitdagingen van ons vak is het in beweging brengen en houden van onze leerlingen. Dat kan alleen als je als leerkracht zeif in beweging bent en biijft. In ieergemeenschappen (onze kiassen en ierarenteams) mogen we een ieerklimaat scheppen waarin leer-krachten ontketend worden. Dit leidt, als het goed is, tot leervreugde en creativiteit. Afhankelijk van wat de ieercontext vraagt, creëer je meer of minder beweging. Onderwijsontwikkeling kan op drie niveaus in gang worden gezet (Piji, 2017): verbeteren, versterken en innoveren.

Verbeteren: Kinderen iets leren is een van de essenties van ons vak. Onderwijsverbetering zit daarom in de genen van elke leerkracht. Bij de evaluatie van elke lesdag komen vragen aan de orde ais: Kwamen mijn kinderen tot (diep- en duurzaam) ieren? Waarom wei/niet? Heb ik aiie kinderen gegeven wat ze nodig hadden? Wat is de voigende stap in het ieerproces van dit kind, deze kias?

Hierbij is het beiangrijk dat een ieerkracht niet een eigen, individuele koers vaart. Door het werk van onder andere onderwijswetenschapper Robert Marzano weten we dat een schoolbrede aanpak leidt tot betere leerresultaten. Versterken: Soms merk je dat verbeteren alleen niet leidt tot het leerklimaat dat je voor ogen hebt. Veel leerkrachten geven aan dat de differentiatiecapariteit haar grenzen heeft bereikt. Gedragsproblemen lijken toe te nemen. Nieuwe mogelijkheden dienen zich aan in vorm van nieuwe software die het mogelijk maakt om elk kind een ononderbroken leerlijn te bieden, passend bij zijn mogelijkheden.

Als team ligt er dan een uitdaging om op zoek te gaan naar andere aanpakken, binnen de leercultuur die jullie met elkaar vormen. Bij vernieuwen is het belangrijk om te starten met experimenten die zo mogelijk met meerdere leerkrachten en scholen worden uitgevoerd, zodat er geleerd wordt van en met elkaar. Op het niveau van versterken ontwikkelt het vak van leerkracht zich door en blijft het bij de tijd.

Innoveren: Als verbeteren en versterken niet het gewenste effect heeft, komt innovatie om de hoek kijken. Met enige regelmaat popt de vraag op of we ons onderwijs goed hebben ingericht. Gebruiken we voldoende de mogelijkheden die ons ter beschikking staan? Bereiden we onze kinderen voldoende voor op de plaats die zij in de maatschappij mogen gaan innemen? Gaan we niet te veel uit van de gemiddelde leerling en doen we daarmee onvoldoende recht aan de leerlingen die over- o f ondervraagd worden? Bij innovatie zoeken we naar nieuwe gezichtspunten en aanpakken.

fr O PSCH ERPEN

In mijn optiek moet elke leerkracht expert zijn in het verbeteren van het onderwijs. De vraag naar versterking vraagt meerdere keren per jaar om aandacht. Doen we als schoolteam de goede dingen en doen we ze op de goede manier? Het is mooi om elkaar als leraren hierin op te scherpen en elkaar vanuit een positief-kritische houding te bevragen. Hierbij is het belangrijk om gebruik te maken van wat wetenschappelijk onderzoek ons aan inzichten biedt.

De vraag naar onderwijsinnovatie moeten we met enige regelmaat onder ogen zien. Leraren die genieten van het zoeken naar nieuwe wegen mogen voortrekkers zijn om nieuwe vormen van onderwijs uit te proberen. Het is belangrijk dat zij hierbij support ontvangen van hun collega’s.

Onderwijs en overheid mogen het nodige conservatisme in zich hebben vanwege de stabiliteit die zij de samenleving bieden, las ik ergens. Een gemeenschap is niet gebaat bij een overheid die te veel experimenteert o f bij onderwijs dat met alle winden meewaait. Deze houding bewaart voor hyperigheid. De andere kant is dat de kloof tussen de realiteit van de leefwereld van onze leerlingen en de leerwereld van de school niet te groot mag worden. Wijs is degene die de kunst verstaat om het juiste midden tussen deze twee te vinden.

Bronnen:

O Aslander, M., & Witteveen, E. (2016). Nooit af. Amsterdam: Business Contact.

O Hoornstra, H. & Lieshout, W. van (2018). Digitale Intelligentie. Amsterdam: Business Contact.

C> Jonker, J. & Witte, M. de (2016). De kunst van veranderen. Deventer: Vakmedianet.

O Keller, T. (2013). Goed werk. Franker: Uitgeverij Van Wijnen.

O Pijl, J. (2017). Strategie = executie. Amsterdam: Vakmedianet.

BESPREKEN

Onderstaande vragen zijn bedoeld als handvatten om dit essay in groepsverband te bespreken.

^ Wat vindt u van de benadering van Tim KeLLer rond het bouwen en bewaren van onze aarde?

^ Deelt u de analyse dat we niet in een tijdperk van veranderingen leven, maar in een verandering van tijdperk? Zo ja, in hoeverre anticipeert u in de klas, anticiperen jullie als team op deze ontwikkelingen?

^ Welke leer-krachten hebt u in de achterliggende week losgemaakt bij uw leerlingen en/ of collega's? Heeft dit geleid tot leervreugde? Waarom wel/niet?

^ Bij welke benaderingswijze van het onderwijs voelt u zich het meeste thuis: verbeteren, versterken of innoveren?

^ Welke bijdrage levert u aan de doorontwikkeüng van het prachtige beroep van leerkracht?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen