Lof der 'traagheid.

Het onderwijs is vaak op zoek naar verandering en vernieuwing. De ontwikkelingen in onze maatschappij gaan zó snel, dat al rap de mening postvat dat onderwijs leerlingen opleidt voor de wereld van gisteren met de middelen van eergisteren. Weg dus met het leerstofjaarklassensysteem , weg met instructie, lokalen, roosters en andere belemmeringen. En zet in op zo gepersonaliseerd mogelijk leren.

Deze erupties zijn zo langzam erhand om moe van te worden. En ze drijven veel docenten nog meer naar hun eigen koninkrijk, het lokaal. O f zij passen het pocket veto toe: zeggen het nieuwe te doen, maar blijven ondertussen gewoon in het oude ritme werken.

Ernstiger nog is dat de voortdurende litanieën over het achterblijven van het onderwijs bij potentiële nieuwkomers een grondige afkeer ontwikkelt voor wat m isschien wel het mooiste werk op deze aarde is.

Laten we met elkaar het perspectief eens omgooien. Laten we trots zijn dat er nog een sector is die in de mêlee van constante verandering en vernieuwing een stuk eigenheid vasthoudt. Al in 1955 benoemde prof. dr. R.H. Woltjer, destijds voorzitter van de Onderwijsraad, dat het mode is geworden om te spreken van de achterlijkheid, de verstarring en de verstening, de schadelijke invloed van ons onderwijs. Dat is inmiddels al ruim drie generaties terug.

Het komische (voor sommigen misschien het cynische) is dat sindsdien vrijwel geen enkele vernieuwing heeft standgehouden. Dat kan te maken hebben met het feit dat de manier waarop wij al tijden ons onderwijs organiseren zo gek nog niet is. Maar die gedachte komt slechts hoogst zelden op bij de doorsnee onderwijskundige in onze tijd.

Onderwijs gaat nu eenmaal voor een belangrijk deel over vormen van kennis en vaardigheden die niet verouderen. Goed lezen en schrijven veroudert niet. Daar heb je je hele leven wat aan. Taal, rekenen, aardrijkskunde, geschiedenis: als je die kennis aanbrengt, bouw je ook een kritische geest op.

En dat kost tijd en inspanning. ‘Zelfstandigheid, sociale vaardigheden, intellectuele discipline, vrijwel alles wat het kind zal maken tot een gerijpt mens, is niet zomaar aanwezig in de leerling, maar moeten hem worden voorgelegd - en in zekere zin opgelegd - als een model om aan te leren’, aldus de Spaanse pedagoog Fernando Savater.

Onderwijsroutines verander je dus niet zomaar. Bij kansrijke ontwikkelingen in het onderwijs past dan ook wat de ultieme vijand is van alle consultants en onderwijsvernieuwers: traagheid.

Laatste coLumn. Bedankt, Richard!

RICHARD TOES

Bestuursvoorzitter van het Wartburg College in Rotterdam

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen