‘Stop ermee de schone schijn op te houden’

‘ Er vliegen hier allerlei insecten rond. Schrijf op: insecten’, dicteert juf Janse de leerlingen uit haar groep 6. ‘We gaan het gelijk nakijken. Wie kan het woord voor mij spellen?’ Elise krijgt de beurt en spelt het woord letter voor letter, terwijl de juf “insecten” op het bord noteert. ‘Kijk na of je een “c” hebt geschreven, want je hoort een “k”.’

Na acht woorden is het dictee klaar. ‘Wie kon alle woordjes goed opschrijven?’ vraagt de juf. Vingers schieten omhoog. ‘En als je een foutje maakte, is dat ook niet erg. Daar gaan we de volgende les mee oefenen.’ Terwijl enkele kinderen de werkboeken van spelling ophalen, laat Janse de dagplanning op het bord zien. Rekenen is aan de beurt. De leerlingen weten wat er van hen wordt verwacht: spullen pakken, armen over elkaar en luisteren naar de uitleg. ‘Mart zit al klaar’, complimenteert de juf hem. Even later is het stil en start ze haar uitleg.

Gastvrouw

Dat de leerlingen naar haar luisteren, is niet vanzelfsprekend, weet Janse. ‘Eén dag per week sta ik voor groep 6. Als parttimer dreef ik in het begin te veel op de regels van de ander. Dat werkte niet. Nu ben ik mijn eigen regels gaan hanteren.’ Jan Verburg van Driestar educatief heeft met haar meegekeken. ‘Hij zei: “Jij bent de gastvrouw op die dag en de leerlingen zijn te gast bij jou. Jij bepaalt hoe het hier gaat.” Dat klinkt logisch, maar als parttimer had ik soms het gevoel dat ik te gast was in de klas van een collega.’

‘In 1999 ben ik afgestudeerd aan de pabo’, vertelt Janse. ‘We waren al getrouwd en er was een kind op komst. Ik heb nooit fulltime voor de klas gestaan, maar altijd parttime. Toen we vier kinderen hadden, ben ik gestopt.’ Na vijf jaar had Janse zin om het werk weer op te pakken. ‘Ik doe het met plezier, maar als parttimer loop ik er tegenaan dat het lastiger is om een band met de klas op te bouwen en de regels te hanteren. Ik merkte dat dit een taboe was: er werd niet over gesproken.’

Worstelen met de klas

‘Op een gegeven moment had ik het idee: ik kan het niet, ik moet ander werk gaan doen.’ De juf begint erover tegen een aantal collega’s. Het blijkt dat zij tegen hetzelfde aanlopen: ook zij worstelen met de klas en het hanteren van de regels. Janse: ‘Ik dacht: de leerlingen weten toch dat die regels gelden? Verburg zei echter: “Ze weten het, maar ze moeten weten dat het bij jou ook zo geldt”.’

‘Van het boek Lessen in orde van Peter Teitler heb ik veel geleerd’, vertelt Janse. ‘Wat werkt, is de regels benoemen bij de start van de dag. En stel dat het bij mij anders gaat, dan doen de leerlingen het vandaag zoals ik het zeg.’

‘In het onderwijs houdt iedereen de schijn op dat het altijd leuk is’, vindt Janse. Ze laat een stilte vallen. Dan zegt ze: ‘Maar het ís niet altijd leuk; het is ook keihard werken om de rust in de klas te krijgen en een band op te bouwen.’ Janse pleit voor openheid. ‘Deel met elkaar waar je tegenaan loopt, voordat je gaat twijfelen aan jezelf, denkt dat je het niet kunt en uit het onderwijs stapt.’

Hart luchten

Voor scholen zijn parttimers goud waard. ‘Bij ziekte lossen we veel met elkaar op. Er is loyaliteit naar elkaar toe.’ Op “haar” Eben-Haëzerschool in Boskoop is het goed geregeld, vindt Janse. ‘Mails worden altijd naar iedereen gestuurd, zodat je op de hoogte blijft. Iedereen hoort erbij.’

Ook zijn er schoolbrede afspraken, zoals over regels in de pauze. Janse geeft daarnaast aan dat het goed is dat de directie of Intern Begeleider korte lijntjes heeft met de parttimers. ‘Het hoeft maar een klein gesprekje te zijn, maar het is fijn om even je hart te luchten en te overleggen, zodat het niet opstapelt als het niet gaat.’

In groep 6 zijn de kinderen intussen hard aan het rekenen. Juf Janse loopt haar klassenronde, geeft een aanwijzing aan de één en enkele aanvullende instructies aan de ander. Sommige leerlingen werken geconcentreerd. Anderen zoeken contact met elkaar. De juf wijst hen op het rode licht dat voor in de klas hangt. Ook loopt de timer: nog twintig minuten zelfstandig werken.

‘Bij sommige kinderen lijkt per ongeluk op de button “wissen” te zijn geklikt’

Jan Verburg, onderwijsadviseur bij Driestar educatief, reageert op het verhaal van juf Janse:

‘Als je als parttimer op donderdag start, start ook een nieuwe fase van groepsvorming. Een nieuwe leerkracht zorgt voor een nieuwe context en bij sommige kinderen lijkt per ongeluk op de button “wissen” te zijn geklikt. Ga er dus niet vanuit dat de regels als vanzelf zullen worden nageleefd. Als parttimer moet je duidelijker en meer alert zijn. Bijvoorbeeld: eerst je vinger opsteken als je iets wilt vragen, niet gaan lopen tijdens de instructie, niet overleggen als het licht op rood staat. Je dacht dat je collega dat allemaal al had besproken en dat het duidelijk was…

Mijn adviezen:

• Wees in het begin minder jezelf (minder aardig) dan je graag zou willen. Vriendelijk dominant zijn werkt prima.

• Waarschuw kinderen niet vanuit de verte, maar loop naar hen toe en leg bijvoorbeeld een hand op hun schouder, terwijl je gewoon doorgaat met je instructie.

• Bijkomend voordeel van dit lopen, is dat je ook zichtlijnen tussen kinderen even kunt doorbreken. Niets is vervelender dan kinderen die tijdens jouw correctie met een schuin oog naar hun vrienden gaan zitten glimlachen.

• Wees alert op wat jij (niet) wilt en vraag je steeds af: wil ik dit (getik met een pen) x 25? Is het antwoord “nee”? Ingrijpen!

• Minder praten, maar rap aan het werk gaan, helpt om zo snel mogelijk een taakgerichte werksfeer te krijgen. Dat ze werken, is in het begin belangrijker dan wat ze maken.

Ten slotte is het goed om je collega’s te vragen hoe zij omgaan met de onzelfstandigheid van kinderen of de eindeloze grapjes van de jongens. Je zult merken dat jij niet de enige bent – en dat te weten, helpt al enorm.’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen