Gelijkwaardig, niet gelijk

Het artikel bestond niet alleen uit verschillende stemmen van voor- en tegenstanders. Het werd aangekleed met een veelzeggende illustratie: op een kansel staat een vrouw met breed uitgestrekte armen. In elke hand heeft zij een bijbel. Met dit verschil: de ene bijbel houdt ze op z’n kop. Er staat een naar beneden gericht kruis op.

Uitvoerige studie

Treffender konden mijn gedachten rond de open brief niet zichtbaar gemaakt worden. Moet je, om tot openstelling van de ambten voor vrouwen te komen, de Bijbel niet ondersteboven houden? Om teksten het omgekeerde te laten zeggen van wat er staat? Of om weerbarstige bijbelwoorden eruit te schudden? Nu weet en erken ik dat mensen die het met de strekking van de open brief eens zijn, niet onzorgvuldig wat willen roepen. Ook zij willen zich er rekenschap van geven dat de Heilige Schrift bron en norm is van ons kerkelijk denken en spreken. Zij willen een bewuste weg van lezen, verstaan en toepassen bewandelen. Over dit thema moet daarom een gesprek op niveau kunnen plaatsvinden.

Dit gesprek is trouwens al meerdere keren gevoerd. Althans, de Gereformeerde Bond heeft verschillende keren uitvoerig studie verricht naar de bijbelse plek van man en vrouw in de gemeente van Christus. Exegetisch, bijbels-theologisch, hermeneutisch en historisch is verantwoording afgelegd van het oer-bijbelse gegeven dat man en vrouw gelijkwaardig, maar niet gelijk zijn. De Heere schiep de mens mannelijk en vrouwelijk (Gen.1:27), een (niet op te heffen maar) zegenrijk onderscheid. Dat Eva uit Adams rib geschapen werd, onderstreept hun gelijkwaardigheid. In de gemeente van Jezus Christus is daarom de één niet meer of minder dan de ander (Gal.3:28). Toch ontvangen mannen en vrouwen een verschillende roeping.

Dienende liefde

De roeping van de man is (in liefde!) als hoofd verantwoordelijkheid te nemen en leiding te geven.

Daarom koos de Heiland twaalf mannen als discipelen, aan wie Hij de volmacht van het Woord gaf. Daarom worden in de christelijke gemeente apostelen, opzieners en oudsten van de gemeente uit de mannen gekozen – en dat is niet omdat dat conform de toenmalige cultuur was. Paulus bindt het de mannen op het hart om slechts met de liefde van Christus met de/hun vrouwen om te gaan (Ef.5:25- 29). Dat kunnen ze alleen als ze zelf buigen onder hun Hoofd, Jezus Christus (1 Kor.11:3). Van macht uitoefenen mag geen enkele sprake zijn, ook in het ambt niet. Want in het ambt geeft Christus door Zijn Geest leiding aan de gemeente, als een heilzaam Tegenover. Zijn stijl is reinheid, zuiverheid en dienende liefde.

Niet overvraagd

De roeping van de vrouw is (in liefde!) dienstbaar te zijn en zo haar gaven te benutten. Zij is bepaald niet werkloos. Zij verricht ook niet het vuile werk dat mannen niet willen doen. Integendeel, de Heilige Geest geeft aan christenvrouwen gaven die mannen niet of minder hebben. Daarmee krijgen zij een eigen betekenis in bijvoorbeeld pastoraat en diaconaat. Niet voor niets worden in de apostolische brieven veel namen van vrouwen genoemd die zich in de gemeente inzetten.

Wanneer mannen in liefde verantwoordelijkheid nemen en onder het Hoofd Christus leidinggeven, is het voor vrouwen geen zware opgave om in liefde mede dienstbaar te zijn en zich door het hoofd te laten leiden. Dan worden vrouwen ook niet overvraagd door iets te moeten zijn wat ze ten diepste níet zijn: vrouwen zijn niet gelijk aan mannen en hoeven dus ook niet hetzelfde te kunnen als mannen. Wat een zegen om wel gelijkwaardig maar niet gelijk te zijn! Vrouwen en mannen dienen elkaar wel die eigen ruimte te geven en te laten. Anders ga je elkaar domineren, door op een zondige en heersende wijze hoofd te spelen over elkaar. Dat is de oertrek van de zondeval: hoofd willen zijn zonder hoofd boven je. De situatie in 1 Korinthe 11 is een voorbeeld van dit zondige heersen.

Zegenrijk samenspel

Als het gaat om het ambt (met name het predikantsen ouderlingenambt) trekt het Nieuwe Testament deze lijnen door naar de praktijk. In gedeelten als 1 Timotheüs 2:9-15 wordt het zegenrijke samenspel van mannen en vrouwen in de gemeente zichtbaar, doordat aan mannen de Woordverkondiging is toevertrouwd en aan de vrouwen de liefdedienst in de gemeente. Beide zijn nodig!

Wij geloven dat de Heere in Zijn Woord ook over dit onderwerp dingen zegt die voor alle tijden en plaatsen van belang zijn. En dat het niet aan ons is om eigenmachtig uit te maken wat in de Schrift hoofden bijzaken zijn, om vervolgens aan deze zogenoemde bijzaken een andere of zelfs tegenovergestelde uitleg te geven.

Brochures

Meer dan ik in deze paar alinea’s schrijven kan, is deze uitleg van de Bijbel verantwoord in studies waartoe de Gereformeerde Bond opdracht gaf. Ik noem de grondige studie onder leiding van ds. C. den Boer, Man en vrouw in bijbels perspectief (1985). Van recenter datum zijn de brochures Mannelijk en vrouwelijk schiep Hij hen (2012) door dr. P.F. Bouter en Geroepen vrouw (2015) door dr. M. van Campen en dr. J. Hoek. Deze brochures zijn bij het bureau van de Gereformeerde Bond nog steeds verkrijgbaar.

Laat niemand dus doen alsof in hervormd-gereformeerde kring slechts sprake is van een te gemakkelijk conservatisme dat zich verschuilt achter een paar eenzijdig geïnterpreteerde bijbelteksten. Heeft men kennisgenomen van deze verantwoording? Is men hiermee in gesprek gegaan? Heeft men deze verantwoording weerlegd? Mijn indruk is van niet. Maar áls we in gesprek gaan, komen we er dan wel uit? Of blijkt dat we een verschillende wissel nemen? Een wissel die te maken heeft met de Verlichting, de cultureel-filosofische stroming sinds de achttiende eeuw die in toenemende mate de beslissing legt bij wat naar menselijke maatstaven mogelijk en verantwoord is? Deze Verlichting heeft haar uitwerking tot in de postmoderne cultuur van vandaag en morgen, ook in de visie op de mens, zijn identiteit en geslachtelijkheid. Zij heeft ook haar uitwerking in kerk en theologie als de lezer en zijn context zodanig medebepalend gaan worden voor de uitleg van de Heilige Schrift, dat een tekst of pericoop zijn tegendeel kan betekenen. Met alle verwarring van dien voor de gewone bijbellezer, de eenvoudige christen die God vreest en zoekende jongeren.

Wissels omgezet

Intussen sla ik ook een blik naar binnen. Als ik me niet vergis, slaan wij kerkbreed (en dus ook in hervormd-gereformeerde kring) de Schriftgedeelten over die onderwijs geven over de taak van mannen en vrouwen in de gemeente, ook in relatie tot het ambt. Wordt een aantal thema’s die in onze tijd brandend actueel zijn, zoals ook de vraagstukken van homoseksualiteit en genderdysforie, in catechese en dagboeken stelselmatig overgeslagen? Over hoeveel weerbarstige Schriftgedeelten en thema’s wordt nooit gepreekt?

Als dat zo is, krijgt de gemeente geen onderwijs op het gebied van ethiek en de praktijk van ambt en gemeente. Dan ontbreekt ook heilzaam en bijbels onderwijs over een identiteit van mannelijkheid en vrouwelijkheid. Dan komt in de lucht te hangen hoe man en vrouw afzonderlijk en samen door het werk van de Heilige Geest herschapen worden naar het beeld van God. In een brochure over de prediking schreef ds. H.J. Lam de veelzeggende woorden: ‘Wat niet gepreekt wordt, wordt ook niet geloofd’. En wat niet geloofd wordt, wordt niet geleefd. Waar de Heilige Geest in de prediking niet tot de gemeente kan spreken, komt ruimte voor andere geesten.

Daar worden wissels omgezet, zonder te vragen op welk spoor we daarmee komen.

Open brief

Wij zijn geroepen om de gehele Schrift te verkondigen. Niet met gemakkelijk getrokken en voor de hand liggende conclusies. Niet om alleen maar te bevestigen wat we al dachten, vonden en wisten.

Maar wel in een grondig verantwoorde uitleg onder de leiding van de Heilige Geest, Die ons gewillig en bereid maakt om naar de stem van de Herder te horen, ook als deze stem ons vanuit het Woord tot bekering en andere wegen roept.

Ik denk aan een andere ‘open brief’: de brief van de verhoogde Christus aan de gemeente in Filadelfia (Openb.3:7-13). Waar Hij andere gemeenten bestraft, omdat ze in woord en wandel hun eerste liefde hebben verlaten, prijst Hij de gemeente in Filadelfia, omdat zij Zijn Woord in acht heeft genomen. Daarom wordt de kerk, ook de Protestantse, rond een open Bijbel samengeroepen. En kunnen we er geen vrede mee hebben ‘dat we er met de Bijbel niet meer uitkomen’.

Misschien moeten we de Bijbel maar weer eens rechtop houden. Dan verliezen we minder uit haar rijke schat.

Te bestellen:

Beide brochures zijn uitgaven vanwege het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond, en te bestellen door het overmaken van € 5,95 (incl. porto) op ING-rekening NL25 INGB 0002 9370 21, t.n.v. Gereformeerde Bond, Apeldoorn, o.v.v. de titel van de brochure.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen