Kerkelijke verdeeldheid

Zowel in evangelisch-charismatische gemeenten als in reformatorische kerkverbanden komen tot op deze dag scheuringen voor en stappen gemeenteleden over naar een andere gemeente of kerk ‘die beter bij hen past’. Is de nood nu een deugd geworden of de deugd een nood? De Kerk is een tobberig thema geworden.

Liefde

Dr. E.E. Bouter, hervormd predikant in Hendrik-Ido- Ambacht, publiceerde een verkwikkend boek over de Kerk. Verrassend is dat het is uitgegeven bij een orthodox-evangelicale uitgeverij. Consequent gebruikt hij voor de Kerk een hoofdletter. Daarmee onderstreept hij dat de Kerk een werk en gave van God is en geen mensenwerk.

Zijn boek ademt liefde voor de Kerk. De liefde is dan ook het kernwoord in zijn denken over de Kerk. Gebrek aan liefde ontbindt de kerk en is de oorzaak van talloze breuken. Dat is allerminst oppervlakkig bedoeld: de christelijke liefde kent nederigheid, ootmoed en verdraagzaamheid. In een kerk van gelijkgezinden wordt deze liefde oppervlakkig en voorwaardelijk. Daar neigt zij naar zelfbevestiging en zelf‑liefde. Zo’n kerk is gelijkvormig geworden aan een narcistische wereld. Wie de Kerk breekt en deelt, gaat altijd de weg van het vlees. Dr. Bouter zet daarmee het mes zo diep in dat vlees dat weerstand niet uit kan blijven. Ik vrees dat weerstand zijn gelijk zal bevestigen.

Eenheid

Uitgesproken sterk neemt dit boek zijn uitgangspunt in de eenheid van de Kerk. Dogmatisch gezien is het beslissend dat dr. Bouter de leer van de Kerk niet fundeert in de leer van de Heilige Geest: wie de leer van de Kerk inzet bij de Heilige Geest, krijgt een vluchtig en dopers kerkbegrip waarin alles afhangt van persoonlijke overtuiging en behoefte.

In plaats daarvan fundeert dr. Bouter de Kerk in de leer van de vleeswording van Jezus Christus. De conclusies van dr. Bouter komen dicht bij die van dr. A. van de Beek, hoewel Bouter meer nadruk legt op de betekenis van persoonlijk geloof. De Kerk is het zichtbare Lichaam van Christus in deze wereld, onder andere tastbaar gemaakt in de ambten en de sacramenten.

Zo dragen de gelovigen de Kerk niet, maar de Kerk draagt de gelovigen. Wij geloven ín de Kerk en mét de Kerk. Een scheuring en het verlaten van de Kerk is altijd onwettig. Op een verrassende wijze laat dr. Bouter de Schrift aan het Woord komen, met name vanuit het Johannesevangelie als Evangelie van de herschepping.

Kramp verdwijnt

Ik heb dit warme, katholiek-hervormde boek met vreugde gelezen. Allereerst omdat het warm en liefdevol over de Kerk spreekt. Het spreekt de hoopvolle taal van de Bijbel en van het werk van God.

Daarnaast en ook wel daardoor ervoer ik een ontkramping. Vanuit de gemeenten neemt de druk op ambtsdragers en vooral predikanten toe om geen mensen te verliezen aan andere kerken en groepen. Deze groepen richten zichzelf veelal schaamteloos op, niet het minst op plaatsen waar bestaande kerken actief zijn. Je wordt er als predikant bij tijden doodmoe van – maar wie beseft dat?

Wie het proefschrift van dr. Bouter kent, zal zich niet verbazen dat hij eindigt met een pleidooi om terug te keren naar de Rooms-Katholieke Kerk. In die kerk voltrekken zich volgens hem hoopgevende veranderingen. Waar ik zelf een protestants-reformatorische oecumene als tussenstap voorstelde, ziet dr. Bouter daarin geen heil.

Het boek leest vlot en prettig, is diep van inhoud en warm van toon, maar laat bij het lezen schuurplekken achter die je niet te snel moet willen verzachten of verbinden.

Voorwaarden

Bijna tegelijkertijd verscheen in briefvorm het boekje Om vriend en broed’ren spreek ik nu van ds. G. Hoogerland, predikant binnen de Gereformeerde Gemeenten. Ook dit boekje is geboren uit de nood van de kerkelijke verdeeldheid.

Spannende vraag is, hoe deze twee publicaties zich tot elkaar verhouden. Ze raken elkaar in de verste verte niet. De schrijvers hanteren niet alleen een totaal verschillende taal maar zijn ook, in theologisch opzicht, volstrekt tegengesteld aan elkaar. Ds. Hoogerland richt zich op de (wat hij noemt) bevindelijk-gereformeerde kerken, is erg gericht op schuldbelijdenis, maar werkt zijn theologische uitgangspunten niet uit. Hij hanteert het afgescheiden kerkbegrip, dat in wezen voorwaardelijk is. De kerk en de kerkmens moet aan zekere voorwaarden voldoen om kerk genoemd te kunnen worden. Ik heb daarbij de indruk dat wat de Nederlandse Geloofsbelijdenis ‘kenmerken’ van de ware kerk noemt, in het afgescheiden kerkbegrip ‘voorwaarden’ zijn geworden. Of dat hetzelfde is, staat zeer te bezien.

Schuld

Dr. Bouter daarentegen hanteert een onvoorwaardelijk kerkbegrip, waarom hij ook bij Rome uitkomt. Ik ben bang dat hij hierin snel verkeerd verstaan wordt. Waar ds. Hoogerland scheuring schuld noemt, noemt dr. Bouter scheuring onwettig.

Scheuring is ketterij tegen een van de artikelen van het Apostolicum. Niemand kan de ambten en de sacramenten meenemen en in een ander verband als kerk doorgaan. Buiten de Kerk is al het andere géén kerk, maar club of sekte.

Daar ligt mijns inziens de schuld waarvoor ds.

Hoogerland sympathiek zijn knieën buigt, maar waarin zijn boekje aan ontdekking en dus ook aan hoop tekortschiet. Vanuit de Schrift, de belijdenis en de geschiedenis val ik eerder dr. Bouter dan ds. Hoogerland bij.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen