Twee twistpunten

De doop is onder christenen dikwijls een twistpunt. Wat is de bijbelse weg: de volwassendoop (geloofsdoop) of kinderdoop (met het accent op het verbond)? Daarover is veel geschreven en het heeft voor enorm veel verdeeldheid gezorgd. Deze eeuwenoude vraag wordt in een artikel in het blad Immanuël (voorlichtingsblad stichting Steun Messiasbelijdende Joden) van de hand van prof. dr. Pieter A. Siebesma in een bijzondere context geplaatst, namelijk in de context van Messiasbelijdende Joden. Siebesma doet een merkwaardige ontdekking.

Immanuël

Wanneer je boeken raadpleegt over Messiaanse theologie, valt allereerst op dat zij nauweljiks aandacht besteden aan de waterdoop. In het standaardwerk over Messiaanse theologie, geschreven door de Messiasbelijdende theoloog Richard Harvey wordt het woord doop niet eens genoemd! Hij schrijft hoofdstukkenlang over de Thora, de sabbat en over de toekomst van Israël, maar de doop is kennelijk niet relevant voor zijn studie. Andere schrijvers noemen wel de doop, vaak in relatie met het mikve (het rituele bad), maar ook bij hen vormt het geen belangrijk onderdeel. Waarom? Veel Messiasbelijdende Joden zijn eerste generatie christenen. Zij zijn als Jood geboren, in een Joods gezin groot geworden en hebben op een bepaald moment in hun leven de Messias leren kennen. Na hun bekering zijn ze gedoopt. Voor velen betekende dit een breuk met hun familie en hun Joodse omgeving. Nog steeds is het ergste scheldwoord onder Joden ‘mesjommed’ (gedoopte). Je mag sympathie hebben voor het christelijk geloof, maar op het moment dat je je laat dopen betekent dat in de ogen van Joden een definitieve breuk.

De huidige Messiaanse beweging is ontstaan vanuit een opwekkingsbeweging in de zeventiger jaren van de vorige eeuw. Binnen de Jesus Movement in de Verenigde Staten kwamen veel Joodse jongeren tot geloof. Van daaruit ontstonden evangelische organisaties als ‘Jews for Jesus’ en Messiaanse gemeenten. Vanuit deze evangelische achtergrond valt te begrijpen dat ze de evangelische doopvisie, doop op belijdenis, hebben. Daarom hangen vandaag de dag de meeste Messiasbelijdende gemeenten, zowel in Israël als daarbuiten, de doop op belijdenis aan, ook al zijn er uitzonderingen.

Er zijn namelijk ook binnen de traditionele kerken Joodse christenen. Een opmerkelijke en weinig bekende groep zijn de Hebreeuwse katholieken.

Je vindt ze vooral in Noord- en Zuid-Amerika, maar ook in Israël. Op YouTube kun je veel filmpjes bekijken waarin Joodse priesters, nonnen, kloosterlingen en anderen hun getuigenis geven hoe zij Jezus als Messias hebben leren kennen en daarna roomskatholiek zijn geworden. Een voorbeeld (ik ken hem persoonlijk) is de Jezuïet David Neuhaus, geboren in Johannesburg uit Duits-Joodse ouders die op 26-jarige leeftijd tot geloof kwam. (…)

In het begin vond ik dit wel vreemd. Waarom zou je als je tot geloof komt rooms-katholiek worden? Maar later realiseerde ik mij dat het rooms-katholicisme met haar rituelen en feestdagen veel meer op het orthodoxe Jodendom lijkt dan het protestantisme. Mogelijk is dit de reden dat voor bekeerlingen de rooms-katholieke kerk aantrekkelijk is.

Evenmin is bekend dat ook binnen de Russischorthodoxe kerk er Messiasbelijdende Joden zijn. Een nieuwe studie laat zien dat in Rusland in de negentiende eeuw ongeveer 84.500 Joden tot het christendom zijn overgegaan en ook vandaag de dag zijn er Russische orthodoxe priesters die in een Joods gezin zijn geboren en opgegroeid.

Prof. Siebesma noemde al het rituele reinigingsbad: het mikve. Hoe verhoudt zich deze reiniging tot de doop als afwassing van de zonden?

Bekeerlingen tot het Jodendom uit de volkeren, dienen voordat ze officieel Joods worden en zo tot het volk van Israël gaan behoren, zich eerst in het mikve onder te dompelen. Er zijn Messiaanse theologen die daarom stellen dat de opvatting dat gelovigen uit de volkeren door de doop deel gaan uitmaken van het lichaam van Christus, de gemeente, niet voor Messiasbelijdende Joden opgaat. Zij maken immers al deel uit van Israël. Voor hen is de doop door onderdompeling een symbool van de toewijding van de gelovige aan Christus. Door zich te laten dopen laten zij zien dat zij Jezus als Messias hebben geaccepteerd en Zijn koninkrijk verwachten.

Dat brengt ons bij een kernvraag: is de doop alleen toewijding of ook afwassing? Dat laatste lijkt me toch een onopgeefbaar aspect van de doop.

Debijbel.nl

Over de doop is in de loop der eeuwen veel te doen geweest, maar over de zogenaamde geweldsteksten van het Oude Testament niet minder. Zodra in een seculiere context de Bijbel ter sprake komt, worden de pijlen op deze teksten gericht. Enkele jaren geleden deed het bloedboek van de Vlaamse schrijver Dimitri Verhulst stof opwaaien. Het is merkwaardig, zei de vroom-katholiek opgegroeide Verhulst, dat de Bijbel met al zijn verhalen over volkerenmoord in hotelkamers ligt, terwijl Hitlers Mein Kampf verboden is. Ik heb het vermoeden dat hij zoiets niet over de Koran had durven schrijven.

Hetzelfde kan gezegd worden van de inmiddels bekende en tot tv-persoonlijkheid uitgegroeide Maarten van Rossem. In het televisieprogramma ‘De slimste mens’ noemde hij het Oude Testament een ‘krankjorum boek’. Zou hij dat ook over de Koran durven zeggen? Of zou hij dan wijselijk zijn mond houden? Er kwamen reacties. Eén daarvan was van predikant en presentator Jos van Oord. Hij schreef Van Rossem een brief. Die is te lezen op de website debijbel.nl.

Geachte professor Maarten van Rossem,

Het moet mij van het hart. Ik vind dat u als historicus het niet kunt maken het Oude Testament een krankjorum boek te noemen in de uitzending van De Slimste mens van 5 augustus. Het lijkt op populistische prietpraat en is nog gevaarlijk ook. Maar zo kan een mens met uw kennis toch niet omgaan met ons cultureel erfgoed?

Het Oude Testament is een vergaarbak van geschriften, een mengelmoes van genres. Inderdaad, ook een bundel met ‘extreem veel geweld’ zoals u in de uitzending zei. Dus geen tijdloos boek. Auteurs hebben de stempel van hun tijd er op gedrukt. Wij weten soms beter. Maar niets ‘menselijks’ is de Bijbel vreemd. Geweld is helaas van alle tijden. Ik weet ook dat de Bijbel en geloven niet samenvallen. En ik besef ook dat de Bijbel een achterhaald wereldbeeld heeft en soms ook een achterhaald godsbeeld. Onze wereld is bol. En ik leef niet meer met de gedachte dat God mensen laat verdrinken. Maar dit boek daarom krankjorum noemen?(…)

Boos op de Bijbel? Dat kan. Dat ben ik soms ook. Maar in plaats van het af te doen met wat oneliners kies ik dan liever de dialoog met de teksten en verhalen. Ik ga op zoek naar de betekenis. Want echt waar, zonder die verhalen had ik het geloof al verloren. Ze inspireren mij keer op keer. Vrede voor u!

Het is een sympathieke brief. Maar we merken dat ds Van Oord er niet uit komt. Ook voor hem is geweld een aanstoot. God moet op z’n minst net zo tolerant zijn als Nederland anno 2020. Evenmin als Maarten van Rossem weet hij raad met het boek Exodus. Hij adviseert Van Rossem andere bijbelboeken te lezen.

Ik raad u bijvoorbeeld het boek Prediker aan (past wel bij uw denken) over zin en onzin van het leven of Hooglied over ons erotisch verlangen. En Spreuken met zoveel mooie wijsheid. Kent u het boekje Jona, een beeldrijk verhaal over een profeet die niet wil leven met een God die spijt krijgt en vergevingsgezind is? Of Ruth, een novelle over een Moabitische vrouw, die laat zien dat God niet vastzit aan grenzen of oordelen? En is het boek Job niet een aangrijpend theaterstuk over een man die veel meemaakt en het niet pikt dat zijn vrienden het leed dat hem overkomt, toeschrijven aan ingrijpen van God?

Opvallend is dat in deze opsomming het boek Esther ontbreekt. Is dat bijbelboek misschien te Joods? Het verhaal over een dreigende ondergang van het Joodse volk kan kennelijk niet elke christen boeien. Evenmin als Esther past Exodus bij ons ‘cultureel erfgoed’.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen