Religie en burgerlijke gemeente

Dat een burgemeester een kerkenraad kan opdragen om het aantal aanwezigen in een kerkgebouw te beperken tot maximaal 100 personen deed menigeen de wenkbrauwen fronsen. We hebben toch vrijheid van godsdienst? Inderdaad, die vrijheid hebben we. Maar de burgemeester kan voorschriften en beperkingen stellen, een verbod geven, of een bijeenkomst direct beëindigen. Dit mag de burgemeester alleen doen ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer en ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden. De Wet openbare manifestaties (Wom) geeft het lokale bestuur bevoegdheden om religieuze manifestaties en betogingen te reguleren, maar wel op een wijze die in overeenstemming is met de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van vereniging en vergadering. Let wel, religieuze bijeenkomsten in gebouwen mogen volgens de Grondwet niet beperkt worden. De inhoud van de kerkdienst mag dan ook geen aanleiding zijn voor het gebruiken van deze bevoegdheid. De bevoegdheid komt aan de burgemeester slechts toe ter bescherming van de openbare orde.

Tweeluik religie en publiek domein

Het is in dit verband wel goed om nog eens aandacht te besteden aan de scheiding tussen kerk en staat. Enkele weken geleden presenteerde de minister van Binnenlandse Zaken een nieuwe versie van het Tweeluik religie en publiek domein. Tien jaar geleden verscheen de eerste versie, waarin allerlei handvatten worden gegeven aan gemeenten over de scheiding tussen kerk en staat. Een tweede versie bleek nodig vanwege allerlei nieuwe ontwikkelingen. Denk aan de discussies over misbruik in de kerk, salafistische moskeeën, religieus onderwijs en de Nashvilleverklaring. In deze discussies gaat het vaak over hoe overheid en religie botsen, maar minder vaak hoe deze twee elkaar aanvullen. In het Tweeluik wordt beschreven dat religieuze organisaties en de overheid juist vaak samenwerken. Kerken zijn belangrijk voor de maatschappij. Ze hebben een belangrijke positie in het sociaal domein, denk aan onderwijs en zorg. Als gevolg van de participatiemaatschappij en de terugtrekkende overheid, dichten de kerken het gat wat ontstaat. Denk bijvoorbeeld aan daklozenopvang, armoedebestrijding en schuldhulpverlening. Deze onderwerpen halen de krantenkoppen echter niet, althans niet als het gaat om de belangrijke rol van de kerken hierin. Zelfs de presentatie van het nieuwe Tweeluik haalde de pers niet. Men vindt dit kennelijk niet zo van belang.

Weefsel van de samenleving

Tijdens de presentatie van het nieuwe Tweeluik werd erop gewezen dat geloofsvrijheid in ons land al heel oud is. Tijdens de Unie van Utrecht (1579) kreeg het geloofsrecht voor het eerst juridisch vorm als grondrecht. Dat is een belangrijk gegeven, want de kerk maakt deel uit van het weefsel van de gemeentelijke samenleving. Sterker nog, zo werd betoogd, de kerken ”staan traditioneel bij uitstek zelf model voor bezielende verbanden en nabijheid tot mensen”. Het is dan ook niet vreemd dat gemeenten samen willen werken met de kerken. Het Tweeluik brengt de raakvlakken tussen gemeenten en kerken in kaart. Het geeft op een handzame manier de geldende beginselen en randvoorwaarden weer. Het laat zien dat daarbinnen een speelruimte is voor beleids afwegingen die gemeenten op basis van hun eigen autonomie inhoudelijk kunnen maken al naar gelang hun eigen situatie en eigen inzichten. Het reikt een aantal overwegingen aan die bij die invulling aan de orde kunnen zijn. Dit geeft ook aan dat het voor de kerken belangrijk is een goede relatie te hebben met de gemeentelijke overheid. Samenwerking is op diverse terreinen wenselijk. Echter, de contacten mogen niet leiden tot een inhoudelijke bemoeienis met het geloof zelf of de wijze waarop het geloof wordt beleden. Ook hoort een gemeente zich niet te bemoeien met interne kerkelijke aangelegenheden.

Praktijk

Het Tweeluik bestaat uit twee delen. Het eerste deel beschrijft de juridische kaders, het tweede deel is heel praktisch. In dit praktische deel wordt bijvoorbeeld ingegaan op het luiden van kerkklokken, leegstaande kerken, veiligheid, eenzaamheid en isolement, radicalisering en integratie. Ook wordt uitgewerkt onder welke voorwaarden de gemeenten aan kerken subsidie mogen verstrekken, bijvoorbeeld bij het organiseren van activiteiten voor jongeren, het aanbieden van taalcursussen, opvang voor vluchtelingen en het geven van huiswerkbegeleiding of trainingen maatschappelijke weerbaarheid. Het is goed om te weten dat kerken ook subsidie mogen ontvangen voor maatschappelijke activiteiten. Overigens blijven we van mening dat het ontvangen van gemeentelijke gelden voor een kerk niet wenselijk is vanwege de gemeentelijke bemoeienissen en voorwaarden.

Bijbelse oproep

Elke zondag wordt onze overheid in onze kerkelijke gemeente opgedragen in het openbare gebed. Dat is een goede zaak. De overheid heeft dit gebed nodig. Daar staat tegenover dat de kerkenraad in voorkomende gevallen de overheid ook op een correcte wijze aan moet spreken op activiteiten die in strijd zijn met de Bijbel. O land, land, land, hoor des HEEREN woord! (Jer. 22:29). In beide gevallen is daarvoor grond te vinden in Gods Woord: En zoekt den vrede der stad waarheen Ik u gevankelijk heb doen wegvoeren, en bidt voor haar tot den HEERE; want in haar vrede zult gij vrede hebben (Jer. 29:7).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen